.webp){kind=icon}
Постојат различни дилеми за тоа каде е создадена првата кафеана на европско тло. Се верува дека првата била отворена во Венеција во 1645 година, иако Англичаните би рекле дека првата била отворена во Оксфорд. Различни извори наведуваат дека првата кафетерија постоела во Париз во 1672 година.
Во Виена, пак, првата кафеана била отворена во 1683 година благодарение на Фрањо Ѓура Колчиќ од Сомбор, кој учествувал во одбраната на Виена и нашол резерви со сурови зрна кафе запленети од Турците. Тоа било инспирација за името на местото „Кај зрната зелен грав“, бидејќи зрната кафе беа зеленикави и слични на грав.
„Првата светилка во Белград се вклучила во кафеаната ’Пролет’. Во поранешната кафеана ’Три листа тутун’, на аголот од булеварот Крал Александар и улицата Кнез Милош, заѕвонил првиот телефон во градот. А и Белградската берза почнала да работи во ’Граѓанското казино’“, објаснува д-р Видоје Голубовиќ, автор на книгата „Кафеани и меани во Стар Белград“.
Авторот и некои други извори наведуваат дека првата кафеана во Европа била отворена во 1522 година во Белград, на територијата на денешен Дорќол. Тоа била скромна куќа во која се служело само кафе во шолји, а за неа нема зачувано многу податоци. Се знае само дека таванот бил низок и дека се седело на подот.
Оттогаш до денес на многу посетители кафеаната им била втора куќа или „канцеларија“ во која се склучувале договори за работа, според многумина најважната „институција“, а според Нушиќ дури и „народен универзитет“.
Пренесувајќи го описот на австрискиот патописец Кепер, авторот се обидел да го реконструира изгледот на кафеаната од првата половина на 18 век. Кепер дал опис на кафеаната „Црн орел“, која се наоѓала во Дорќол. Таа важела за најдобра кафеана во градот, а „наместо маси, столови и клупи, имала миндерлаци покриени со килими“. Ако им се верува на податоците, Белград во тоа време имал околу 1.350 куќи и дури 200 кафеани и меани, на секои шест-седум дома во Белград имало по една кафеана.
Понатаму во регионот Адрија, трговецот Леополд Дан е сопственик на првата кафеана во Загреб во близината на плоштадот „Бан Јосип Јелачиќ“, која била отворена во 1748 година. Повеќе од еден век подоцна, една од најпознатите пулски кафеани „Мирамаре“ била спомната во 1887 година. Во неа одел и ирскиот писател Џејмс Џојс, кој во текот на 1904 година со сопругата Нора токму таму ја поминувал секоја вечер, пишува „Глас на Истра“.
Ресторан-кафеаната „Кај Перо на Буковица“ е најстариот зачуван објект од овој тип во Црна Гора, кој добил дозвола за работа во 1881 година и оттогаш работи без прекин. Се наоѓа во селото Његуши, во Буковица.
Кога станува збор за деловниот ручек, изворите наведуваат дека тој првпат се појавил како таков во Англија во 1706 година. Во тоа време бизнисмените немале канцеларии, а сите важни прашања се решавале во рестораните, со чашка коњак или шолја кафе (чајот дојде подоцна) и цигара. Веста дека има мирно место каде што можете да преговарате во мир брзо се проширила.
На Балканот „институцијата“ деловен ручек е создадена малку подоцна - авторот на споменатото дело наведува дека во кафеаната „Варош капија“ кнезот Милош Обреновиќ со кафе ги слушал утринските извештаи на своите службеници. Масовното отворање на кафеаните во 19 век влијаело на усвојувањето на Уредбата за кафеани, со која се регулирале нивниот изглед и работење.
Таа експанзија влијаела и на модернизацијата, па почнало градење хотели, а првиот бил изграден во 1841 година на аголот од сегашните улици Крал Петар и Грачаничка во Белград.
Со отворањето на хотелите, незаменливи места за собирање биле рестораните во рамките на хотелите, како што често се случува и денес.
Големиот вљубеник во кафеанската култура и боем, Момо Капор, на едно место вели дека во хотелот „Југославија“ било толку отмено што дури и сметката ја носеле на загреана чинија!
„Кафеаната е магична работа и таа е всушност антички плоштад за нас Србите. Кафеаната е нашиот плоштад каде што може да се слушне сешто. Во текот на 19 век знам дека писателите пишуваа во кафеани. На масите имаше по цели редакции“, вели Капор. Друг истакнат боем, Тин Ујевиќ, велел дека боемството не претставува ниту класно ниту организирано движење, туку специфична состојба на умот, разбирање на работите и редот во општеството. Тој бил редовен посетител на „Театарската кафеана“ (која постои од 1906 година) и на гостилницата „Блато“ (која се наоѓала на аголот на улиците Масарикова и Гундулиќева во Загреб).
Капор исто така наведува и дека никогаш не седел во кафеани што имаат знак „Резервирано“, бидејќи познато е дека ручеците често завршуваат со вечера, па писателот очигледно не ги прифаќал ограничувањата. Но во врска со деловниот ручек постојат и некои непишани правила. Едно од нив е да не почнувате да зборувате за бизнис пред да нарачаат сите.
Го прашавме деловниот свет каде сака да нарачува, да разговара и да ужива денес, со или без резервација.
Сараево
Апетит
Ресторанот „Апетит“ се наоѓа на шеталиштето Вилсон и е познат по својата софистицирана понуда на интернационална кујна. Амбиентот е елегантен, совршен за официјални деловни состаноци или ручеци со партнери што ја ценат дискрецијата. Исто така, поради големината на просторот, тој е идеален за големи групни состаноци. Менито вклучува гурмански салати, шницли и креативни комбинации на сезонски состојки. Цените на главните јадења се движат од 30 до 60 КМ. Покрај тоа, ресторанот има и паркинг, што го олеснува доаѓањето на гостите.
Bloomberg Businessweek Adria
Лука Сараево
Сместен покрај брегот на Миљацка, „Лука Сараево“ нуди совршена комбинација на модерна естетика и опуштена атмосфера. Тој е популарен избор за деловни ручеци бидејќи обезбедува мирна средина, идеална со одлично мени, кое вклучува морска храна и интернационални јадења. Со прекрасниот поглед и градина, ресторанот нуди и внимателно избрана колекција на разни пијалаци и вина. Цените генерално се движат од 30 до 70 КМ.
Американец
„Американец“ е ресторан со уникатна комбинација на американски и босански специјалитети, што го прави интересен избор за порелаксирани деловни ручеци. Се наоѓа во централниот дел на градот и нуди лесни оброци, како бургери, стекови и јадења на скара. Цените се пристапни, а просторот е доволно интимен за деловни состаноци. Исто така, со огромната градина што ја има, идеален е за летни состаноци. Цените на оброците се движат од 20 до 70 КМ.
Bloomberg Businessweek Adria
Бархана
Се наоѓа во самиот центар на Башчаршија и нуди автентично доживување на Сараево во опуштена атмосфера. Одличен избор за деловни ручеци во помалку формален тон, со фокус на традиционалните босански јадења. Многу е интересен за странците, па затоа е идеална локација за странски гости. Цените се поволни, а иако ресторанот нема сопствен паркинг, неговата близина до централните деловни локации го прави достапен за пешаци.
Четири соби на госпоѓа Сафија
Еден од најпознатите сараевски ресторани, „4 соби на госпоѓа Сафија“, нуди ексклузивен амбиент во историска зграда. Ресторанот е познат по убави јадења и врвна услуга, што го прави прв избор за важни деловни состаноци и настани. Менито нуди широк избор на интернационални и традиционални јадења, а цените се од 30 до 70 КМ. Има и паркинг, што го олеснува организирањето состаноци.
Загреб
Тореро
Елитниот ресторан „Тореро“, во улицата Ткалчиќева во центарот на Загреб, е место каде што современата кулинарска уметност се среќава со елеганцијата и префинетоста. Овој ресторан го фалат многумина поради гастрономското искуство, кое ги маѓепсува и домашните и странските посетители. Во „Тореро“ јадењата се внимателно осмислени за да се истакнат богатите ароми и иновативните комбинации, користејќи само најквалитетни сезонски состојки. Ентериерот на ресторанот одразува софистицираност и топлина, создавајќи интимна атмосфера идеална за деловни состаноци.
Bloomberg Businessweek Adria
Зинфандел
Се наоѓа во рамките на хотелот „Еспланада“, кој датира од 1925 година. Обезбедува извонредно искуство со убава храна, кое го одразува духот на деловните ручеци во градот. Се карактеризира со спој на елеганција и иновативност, каде што секој оброк станува своевидна уметничка креација. Кујната на „Зинфандел“ комбинира врвни домашни состојки и вкусови од целиот свет. Ентериерот на ресторанот се карактеризира со софистициран декор, кој овозможува пријатна атмосфера за деловни состаноци, овозможувајќи им на гостите да разговараат и да склучуваат договори во опуштено опкружување.
Се одликува со зелена ѕвезда на „Мишелин“, признание за рестораните што се посветени на одржлива и еколошки прифатлива гастрономија.
Дубравкин пат
Сместен во прекрасната шума на Тушканац, тој е вистинска оаза на мирот и гастрономската извонредност. Овој ресторан е познат по својот суптилен спој на модерна и традиционална кујна, со фокус на висококвалитетни локални состојки. Неговиот елегантен и софистициран ентериер, заедно со терасата сместена меѓу зеленило, создава совршена заднина за деловни состаноци и ручеци што бараат дискреција и ексклузивност.
Ресторанот нуди мени што се менува со годишните времиња и може да се пофали со извонредна винска листа, која вклучува и домашни и странски вина. Годинава тој беше награден со една ѕвезда на „Мишелин“. Цените на оброците се движат од 25 до 30 евра.
Bloomberg Businessweek Adria
Белград
Бела река
Приказната за овој ресторан започнува во планините Хомољ и фармата „Бела река“, од каде што пристигнуваат свежи и природно одгледани состојки на богатото мени на овој ресторан со автентични јадења од националната кујна. Ресторанот, кој е лоциран на Тошин Бунар, има препорака на „Мишелин“ и нуди опции за креативни менија за дегустација составени од пет оброци, чии цени започнуваат од 6.500 динари без вино и 9.850 со вино.
Bloomberg Businessweek Adria
Мадера
Дел од денешниот булевар Крал Александар - од Таковска до улицата Белградска - бил познат како „Фишегџиска чаршија“, бидејќи по наредба на кнезот Милош Обреновиќ овој простор бил одреден за продажба на фишеци барут. На местото каде што денес е ресторанот „Мадера“ порано била кафеаната „Смедерево“ - собиралиште на кочијаши и работници. Потоа, во духот на модернизмот, беше подигната нова зграда, чие фоаје во 1937 година било окупирано од иконски ресторан, неизбежна точка на мапата за деловен ручек во српската престолнина. Цената за главните јадења започнува од 2.000 динари.
Легат 1903
Сместен во мирен и тивок крај, на само неколку минути возење од центарот на градот, „Легат 1903“ е вистинско уживање за хедонистите и естетите. Со препознатлив концепт заснован на единствената филозофија на висока кујна, споен со завидна винска листа, беспрекорна и топла услуга, сето тоа во луксузен, елегантен и интимен ентериер. Има единствена винска листа со над 160 етикети, вклучувајќи ретки, стари и врвни вина.
Маринада
Ресторанот „Маринада“ е отворен во 1984 година на Савскиот насип во Нов Белград. Во прекрасниот амбиент на брегот на реката, фокусот е на врвните специјалитети од морска и речна риба, ракови и школки. Одличната понуда на храна е дополнета со исклучително квалитетна понуда на вино и добра музика доколку одлучите да го продолжите ручекот во вечерните часови.
Во летните месеци гостите можат да уживаат во прекрасната градина, а во зимските месеци особено е привлечна застаклената тераса со прекрасен поглед на реката. Ресторанот има и простран паркинг.
Bloomberg Businessweek Adria
Пролет
Ресторанот „Пролет“ не само што се наоѓа во едно од најважните места за историјата на Белград туку покрај него има и парк со двојно име: познат е како „паркот кај кафеаната ’Пролет’“ или како Паркот на војводата Вук. Ова место всушност претставува еден вид времеплов низ богатата историја на Белград и пошироко. Негувајќи традиционално мени и пристапни цени, во ресторанот секогаш се бара место повеќе. И каква би била таа пролет без сармички од зелје послужени со кисело млеко...
Не пропуштајте во регионот
Гостите треба да се забавуваат и да се разговара со нив, а тоа е нешто за што готвачот обично нема време. Оттаму, велат дека Светозар Распоповиќ Поп, сопственикот на ресторанот „Ас“ во Љубљана, не е готвач, туку ресторатер. Тој смислува рецепти, купува сурови состојки и ги учи луѓето како да готват. Тој исто така е и винар веќе 45 години, па очекувајте одличен избор на комбинации на вино.
Приватно, тивко и далеку од метежот, тоа е едно од најчесто повторуваните барања кога станува збор за деловни ручеци. Кујнскиот тим на ресторанот „Дукли сифронт“, предводен од готвачот Дејан Трифуновиќ, се состои од млади и иновативни готвачи со една идеја - љубов кон храната и уживање на сите сетила. Овој пат со сезонски менија и вкусови на Новиот Медитеран на црногорското крајбрежје кај Будва.
Bloomberg Businessweek Adria
На половина пат помеѓу Котор и Херцег Нови, во Бока Которска, има мало место наречено Морињ. Морињ одамна е познат по своите мелници, кои мелеле маслинки и житарки. Но, времето си го направи своето, а водениците Морињ, заедно со старите обичаи, паднаа во заборав. Лазар Ќатовиќ пред 20 години вложи многу труд и љубов во семејната куќа, која е во неговото семејство повеќе од 200 години, претворајќи ја во таверна од светска класа. Тоа што го прави овој ресторан уникатен е идејата на Лазар да ги зачува хармонијата и заедништвото што луѓето и природата заедно ги создале овде.
Ресторанот „Тото“ е дел од животот во Скопје веќе 25 години. Тој е еден од најдобро оценетите на „Трип адвајзор“, а еден од посетителите со особено воодушевување го опишува деликатесот што го пробал како „нешто црвено, најдобро кога е намачкано на леб и има вкус на пиперка“. Погодувате, тоа е ајвар, веројатно највкусниот „амбасадор“ на балканската култура. Во овој ресторан, како и во многу други каде што се носат важни деловни одлуки, се служи со домашен леб што го прават сами.
- Во изработката на текстот помогнаа Нејра Џеферагиќ и Данијела Горета.
