.webp){kind=icon}
Додека внимателно му шепотеше на своето минато, најсеверната хрватска област смело зачекори во иднината, прифаќајќи ја одржливоста како водечка нишка. Меѓимурје е еден од ретките региони во светот и само четврти во Европа што може да се пофали со сертификатот „Зелена дестинација“, „Фајненшл тајмс“ го прогласи за европски регион на иднината, а освои и голем број други награди. Во меѓувреме, одржливиот туризам и зелената трансформација ѝ даваат нов импулс на економијата. Градоначалникот на округот Меѓимурје, Матија Посавец, во интервју за „Блумберг Адрија“ откри како успеваат да го направат тоа и што прават понатаму.
Меѓимурје | Блумберг Адрија
На оваа функција Посавец е десет години, а пред да ја преземе функцијата четири години беше заменик-градоначалник. Кога зборува за „цветната градина на Европа“, како што Јосип Бедековиќ го нарече Меѓимурје во својата книга во далечната 1752 година, тоа го прави со многу емоции. Несомнено е дека неговите стратегиски цели се и негови лични, тоа се гледа и во неговата изјава: „Моја лична цел е да најдам инвеститори за да изградам атрактивен забавен парк за деца и за возрасни“.
Ова е само еден од многуте проекти што се планираат, па дознаваме и како се појавува ИТ-кампус за роботика, кој се гради на површина од 10.000 квадратни метри, фабрика за делови за автомобилската индустрија, но исто така со „Бизнис инкубаторот“ и со научноистражувачкиот центар „Металното јадро“ е дом за интересни компании што веќе соработуваат со некои од најголемите светски брендови.
Со акцент на металопреработувачката индустрија и со развојот на автомобилската индустрија, туризмот го поддржуваат традиционално силното земјоделско производство и неговото свртување кон биоодржливост. Проширувањето на сместувачките капацитети ја поттикнува зелената градба, а зачувувањето на културното наследство еднакво ги активира технолошкиот и градежниот сектор. Спортисти од целиот свет доаѓаат на подготовки во Меѓимурје, што поттикнува надградба на спортската инфраструктура и организирање спортски настани, а округот има и завидни 888 километри велосипедски патеки.
Службени велосипеди на округот Меѓимурје | Блумберг Адрија
Градоначалникот исто така често оди на официјални состаноци со велосипед. Канцеларијата на округот ни кажува како го започнале проектот „Going local“? Одете на велосипед!
Тој ги поттикнува своите вработени да користат службени велосипеди за службени цели. Тие веќе имаат флота од официјални велосипеди, но навиката да одат на состаноци со велосипед веќе е толку вкоренета што ќе мора да го прошират тој возен парк. Тоа е одраз на менталитет во кој одржливоста не е само модерен слоган. Признаено како оаза на одржливост, Меѓимурје привлекува туристи и инвеститори.
Како одржливоста стана дел од идентитетот на Меѓимурје?
Се трудиме да ги искористиме сите можности, почитувајќи ги сите специфики на овој регион - од неговата географска положба до неговиот потенцијал. Како резултат на тоа, дефиниравме одредени стратегии што одат во насока на здраво и отпорно општество, зелена транзиција, адаптација на климатските промени и компактноста на регионот. Заедно со Истра, Меѓимурје е единствениот регион во Хрватска со природни граници. Значи, знаеме дека тоа е областа помеѓу Мура и Драва, зелена оаза во срцето на Европа, како што сакаме да ја нарекуваме, и хрватска цветна градина, како што беше дефинирана во првата монографија на хрватскиот север во 18 век. Кога имате таква природна положба, се приспособувате за да го искористите максимумот од тоа. Пред околу 30 години, решивме да го развиеме округот без да се фокусираме на една точка. Сите наши 25 општини и градови и 132 населени места се рамномерно развиени. Тоа го препознаа Европската комисија и Обединетите нации со низа награди. Последното што го добивме беше ознаката „Зелена дестинација“, како еден од неколкуте региони во светот, бидејќи обично општините и градовите во мала област го добиваат тој сертификат, но никогаш регионите. Успеавме во тоа и ќе продолжиме да се развиваме на тој начин, така што секој од кој било агол на округот може да придонесе за она што можеме да го понудиме во однос на туризмот, економијата, природата, културата и историјата.
Свесни сте дека некои градови, окрузи, региони ќе сакаат да го копираат вашиот зелен концепт. Како го поттикнувате развојот во таа насока?
Најпрво, преку силно всадување на свеста за важноста на одржливоста, но и преку низа поддршки. Ги охрабруваме, на пример, оние што ќе го зголемат капацитетот за сместување и ќе изградат некои нови капацитети за да се грижат за одржливоста. Имаме одличен пример, Европската Унија ѝ додели сертификат за еколошка ознака на викендичка што е корисник на неповратни грантови од округот Меѓимурје. Тоа е првиот семеен сместувачки капацитет во Хрватска со ваков сертификат. Со наша поддршка ги мотивиравме да користат зелени материјали за изградба на викендичка и до неа да изградат градина, во која одгледуваат локални производи што можат да им ги понудат на гостите. Предвесник на ова е Терме Свети Мартин, кој одамна воспостави соработка со семејни фарми од кои набавува производи и им ги нудат на гостите. Тоа се покажа како добар концепт и го проширија, па сега компостираат храна што би се фрлила бидејќи веќе не е употреблива, воведоа уреди што ги мерат потрошувачката на вода и струја и потрошувачката на детергент. Овој концепт веќе постои во западниот цивилизиран дел од светот, а ние само сакаме да го примениме и драго ни е кога другите учат и нè копираат, исто како што ние можеби сме учеле и копирале други во некои работи.
Eкомузеј Меѓимурје | Блумберг Адрија
Вие сте една од најуспешните земји во однос на повлекувањето на европските фондови, веќе имате многу инвестирано во туризмот, на што работите сега?
Така е, користиме најмногу европски средства по жител во различни сегменти, без разлика дали станува збор за комунална инфраструктура, образование, здравство или туризам. Туризмот ќе го развиваме во три насоки. Во изминатите години целосно го реновиравме стариот град Зрински, каде што го сместивме Музејот на нематеријално наследство. Пред неколку месеци го известивме проектот за реставрација на замокот Фештетиќ кај Чаковец. Таа викендичка на унгарско благородничко семејство напиша многу страници од нашата историја и ќе стане синоним за култура на презентација. Третата насока е развојот на мрежата на екомузеи. Во Чаковец има мултимедијален простор што ги прикажува сите вредности на Меѓимурје, но имаме десет локалитети каде што сакаме да развиеме центри за толкување. Еден центар за толкување ќе биде во Штригова, каде што е роден Свети Јероним, еден во Доњи Краљевац, каде што е роден Рудолф Штајнер, таткото на антропофизиката и биодинамиката, а во Доња Дубрава е лулката на Меѓимурје Поповка, која е под заштита на УНЕСКО од 2018 година. Првата пруга во Хрватска помина низ Меѓимурје, првото нафтено поле во овој дел од светот, традицијата на скелиња, мелничарство се наследство што ќе го заштитиме од заборав и ќе им го пренесеме на идните генерации. Гледаме значително зголемување на туристичките ноќевања, така што го мотивираме приватниот сектор, а делумно и јавниот сектор да ги зголемат сместувачките капацитети. Сега имаме 2.600 легла во округот.
Блумберг Адрија
Многу вложуваме и во спортскиот туризам, на тренинзи често ни доаѓаат репрезентативците во разни спортови, а сега има и фудбалска екипа од Саудиска Арабија. Организираме светски и европски првенства. Сето тоа генерира приход од туризмот, кој не е занемарлив. Како резултат на тоа, градиме спортски сали, инвестираме во спортски терени и објекти. Значи, имаме неколку насоки на развој што сакаме да имаат позитивно влијание врз квалитетот на животот во Меѓимурје.
Дали фактот што станавте признаени за одржливост во Европа привлече странски инвеститори?
Во текот на изминатите десет години неколкупати ја добивме наградата на „Фајненшл тајмс“ за пријателски бизнис-регион. Домашните и странските инвеститори што доаѓаат наидуваат на брза и ефикасна јавна администрација. Системот на стоп-шоп на нашата окружна администрација и развојни агенции резултира со издавање дозволи во најкраток можен рок. Токму затоа доаѓаат странските инвестиции. Имавме неколку големи од текстилната и автомобилската индустрија, како „Хаикс“ (Haix), „Пол грин“ (Paul Green) ,„ЛТХ алукаст“ (LTH Alucast). Сите инвеститори што доаѓаат досега, со доверба или сомнеж, градат фабрика, но секогаш потоа се прошируваат, градејќи втора, трета, па и четврта фабрика. Од првичните 30 вработувања, тие пораснаа на 300, а некои вработуваат над илјада работници. Тоа ни е важно поради намалувањето на невработеноста, конкурентноста на работната сила, но и затоа што сме на граница со Словенија, а од Австрија сме на 50 километри и не е проблем луѓето да патуваат на работа секоја година во една од оние земји каде што платите се многукратно повисоки. Наша цел е да создадеме атмосфера луѓето повеќе да не одат на работа во странство, а за тоа е неопходно да се има развиена инфраструктура, регулирани економски зони, ефективно насочување на инвеститорите и претприемачите преку бирократијата. Пред една недела потпишавме договор за изградба на ИТ-кампус, за да можат студентите и работниците да ги подобрат своите вештини во изработката на роботи за металната индустрија. Изградивме и два научноистражувачки центра и мислам дека одиме во вистинската насока во тој сегмент.
Има ли други инвестиции на огласот?
Северот на Хрватска има потенцијал за развој на автомобилската индустрија, слично на Словачка, Чешка и Унгарија. Големите компании во овој сектор не само што градат фабрики туку и генерираат други потпорни претприемачки проекти во металопреработувачката индустрија. Имаме добар пример за компанијата ,„ЛТХ алукаст“, која прави кочници за возилата „мерцедес“, БМВ и „ауди“, тие се добар промотор за нас, со оглед на тоа што се задоволни од квалитетот на работната сила и квалитетот на финалниот производ, кои се конкурентни со најпребирливите западноевропски пазари. Па, се надевам дека ќе имаме некои инвестиции таму. Исто така, компанијата „Фрамос“ гради кампус во ИТ-секторот, во кој ќе инвестира повеќе од шест милиони евра. Имаме одлични компании што работат со најголемите светски брендови.
Стариот град Чаковец | Меѓимурје | Блумберг Адрија
Можеби веднаш треба да допреме до младите лавови, новите стартап-компании. Кого би издвоиле?
Економијата на Меѓимурје почива на малите и средните претпријатија. Тука немаше економски гиганти, во 1980-тите имавме силна фабрика на МТЦ, која веќе не постои. Нашите средни и големи претприемачи се издигнаа од ништо, се покажаа со квалитет, работни навики и ангажман на најпребирливите пазари, а со тоа ги зајакнаа компаниите. Тоа се нарекува здрава и конкурентна економија.
Со ревитализацијата на воените капацитети, создадовме инкубатор за претприемаштво, бидејќи сакавме да ги поддржиме младите претприемачи што имаа добра идеја, но немаа капитал за да започнат бизнис. Плативме за сета нивна инфраструктура и енергија. И денес еден од нив, „Фрамос“, гради кампус. Досега во бизнис-инкубаторот пораснале 63 компании, некои од нив работат за „Фејсбук“ и „Гугл“, а некои прават софтвер за возилата на „Порше“.
Ајде да ја завршиме оваа приказна. Како влијае туризмот на развојот на целата економија?
За нас туризмот не е примарна економска гранка, како што е во Хрватска, туку додадена вредност. Силата на економијата на нашата област почива на металопреработувачката индустрија и земјоделството, имајќи предвид дека нашето производство на јаболка и компир задоволува 70-80 отсто од хрватските потреби. Настојуваме да го зајакнеме земјоделството и она што нè прави посебни, што потоа има придобивки и за туризмот. Нашата транспортна инфраструктура е на високо ниво и околу осум милиони луѓе минуваат низ округот секоја година. На патот кон Јадран, тука одлучуваат да преноќат многу туристи од Унгарија, Полска, Чешка и од балтичките земји. Моја лична цел е да најдам инвеститори за да изградам атрактивен забавен парк за деца и за возрасни, за овие патници да останат подолго. Културниот, историскиот и бањскиот туризам би го дополниле со забавен парк. Секако, за атрактивната средина и недопрената природа ќе придонесе и ревитализацијата на аеродромот.
Меѓимурје | Блумберг Адрија
Има многу планови, кои се трите КПИ што си ги поставивте за следните десет години?
Никогаш нема да го занемариме зајакнувањето на нашиот идентитет врз основа на силната историја, култура и специфики што нè прават посебни. Ќе поттикнеме силен економски развој со паметна употреба на ресурсите и сакаме да останеме зелена оаза во срцето на Европа, преку зелената и дигиталната транзиција. Целта ни е да привлечеме повеќе туристи, денес сме околу 250 илјади годишно, сакам таа бројка да ја зголемуваме за најмалку 50 илјади секоја година. За тоа ни треба изградба на центри за толкување, дополнително инвестирање во сместувачки капацитети, кои ќе добијат најквалитетни оценки за гостите да се вратат дома со впечаток дека биле во чиста, добро организирана област со одлични вина и гастрономија, каде што биле срдечно пречекани и каде што поминале квалитетни моменти на одмор.
Меѓимурје | Блумберг Адрија
