.webp){kind=icon}
Во европската енергетска криза целото внимание е свртено кон Германија и гасот од Русија, но Франција и нејзните застарени гама нуклеарни реактори се еднакво важни затоа што првиот европски град кој ќе претпри рестрикции штом паднат температурите кон крајот на годината ќе биде Париз, а не Берлин.
Како што се приближува зимата, така состојбата во Франција станува се полоша. Државното претпријатие Electricite de France (EFD) располага само со 26 од вкупно 57 активни нуклеарни реактори, а повеќе од половината поминуваат низ итен ремонт заради напукнати цевки. Нуклеарните реактори во моментов го произведуваат најмалиот удел од електричната енергија во земјата во последните 30 години. Францција се соочува со енергетско „Ватерло“.
Расте побарувачката, растат и цените
Падот на нуклеарниот потенцијал ја обврзува Франција повееќе од било кога да се потпира на гасните постројки, ветерните електрани и хидроелектраните. Тоа ја зголемува цената на струјата на пазарите на големо во цела Европа, па цените за Франција пораснаа за речиси 1000 отсто над десетгодишниот просек.
На средина на летото, кога потребата за електрична енергија во Франција се движи околу 45 гигавати на час, тоа не е голем проблем. Но, во студените зимски вечери, кога домаќинствата во земјата можат да ја зголемат потрошувачката на над 80 или 90 гигавти, тоа би можело да биде катастрофално скапо. Иако француското стопанство е помало од германското, побарувачката за електрична енергија езначително поголема во зима затоа што домаќинствата повеќе користат струја за греење и затоплување на водата.
Bloomberg
EDF вети дека ќе врати во погон барем неколку од нуклеарните реактори за време на студените месеци, но компанијата има грда навика премногу да ветува, а премалку да испорача. Тежината на зимата би можела да биде клучна: со секој степен под нормалата, француската побарувачка за струја расте за околу 2,5 гигавати на час, што е еднакво на производствто на две нуклеарки.
Во текот на заладувањето минатиот април, француската мрежа беше присилена да издаде ретко „портокалово“ предупредување – барајќи од домаќинствата и компаниите да трошат умерено. Тие предупредувања ќе станат главен дел оваа зима и многу веројатно ќе екслаираат до „црвени“ кои укажуваат на ризик дека струја може да снема ако домаќинствата и компаниите ќе намалат со потрошувачката.
На проблеми најизложени се компаниите
Трговците со струја ризикот го сфаќаат сериозно. На пазарите на големо, референтните француски едногодишни договори скокнаа на рекордни 507 евра за мегават на час, значително над германските кои се движат меѓу 350 и 370 евра. Малите потрошуувачи во земјата сега се заштитени бллагодарение на ограничените цени, но фирмите се целосно изложени на ризкот.
Со доаѓањето на зимата ќе биде многу полошо. За декември струјата за Франција се продава над 1000 евра, што е двојно повеќе од цената за Германија, додека за струјата која се користи навречер кога семејствата се собираат на вечера и греењето е вклучено, цената изнесува 2000 евра. Во практика тоа значи дека трговците очекуваат побарувачката да биде толку поголема во однос на понудата што цените по час повеќе пати ќе стигнат и до 4000 евра. Пазарот, свесен за тоа што доаѓа, се обидува навреме да ја намали потрошувачката во обид да се избегне недостигнот на струја. Тоа е скап обид за присилување на компаниите кои трошат многу електрична енергија да прават планови за затворање во декември.
Францускиот проблем се прелева во Европа, вклучително и Велика Британија. EDF, кој долго време беше извор на национална гордост, како и извозник на евтина струја, сега мора да купува за да ги задоволи дневните потреби. Претходно овој месец француската мрежа побара од британската итна дополнителна моќност, и тоа во лето, кога побарувачката е ниска. Во минатото ЕДФ увезуваше електрина енергија на нето основа само неколку дена во годината, а може ни толку. Во периодот од2014 до 2016, Франција ни еден ден не увезувала струја. Но, откако нуклаерните проблеми се зголемија, се повеќе се потпира на увоз. Минатата година купувала струја од странство вкупно 78 дена, досега годинава тоа го направила 102 дена.
Bloomberg
Француската побарувачка дополнително го притиска европскиот пазар со струја и гас кој и така е под значителен стрес. Ако францускиот претседател Емануел Макрон, сака да помогне во ублажувањето на европската енергетска криза, мора да се насочи кон својата земја. Средување на состојбите во државната енергетска компнаија мора да биде негов врвен приритет – значително пред телефонските разговори со рускиот претседател Владимир Путин.
Париз го презеде првиот чекор најавувајќи национализација на компанијата по цена од 10 милијарди евра, но не пред септември. Зачудувачки е што Макрон се уште не довел нов управувачки тим. Извршниот директор на компанијата би требало да си оди, но можеби дури во март 2023 година. Останатиот менаџмент, вклучувајјќи го и извршниот директор задолжен за нуклеарна енергија кој ги надгледуваше катастрофалните резултати во последните неколку години, засега изгледа дека е сигурен на својата позиција. Макрон исто така не го намалил влијанието на синдикатот во компанијата – уште еден траен проблем кој ќе спречува реформа.
Главно, времето тече. Париз е прекрасен во есен и зима, но „Градот на светлината“ ќе биде многу понепривлечен ако биде присилен да се затемни.
