Додека Брисел го обвинуваат за економска немоќ и заостанување зад Америка и Кина, бројките говорат спротивно: Европската Унија (ЕУ) е единствената голема економија во светот што истовремено остварува суфицит во трговијата и со стоки и со услуги. Со ова, ЕУ стана најголемиот светски извозник на услуги, четири пати посилен од Кина и 58 отсто поголем од САД. И покрај критиките дека ЕУ не може да постигне таков успех, Стариот Континент го докажа спротивното.
ЕУ не само што има голем суфицит во трговијата со стоки туку има и поголем извоз по жител отколку Кина и САД. Таа остварува голем суфицит и во трговијата со услуги, а 2024 година беше рекордна со достигнување износ од 191,4 милијарда евра.
За разлика од тоа, Кина има суфицит во трговијата со стоки, но дефицит во трговијата со услуги, додека САД имаат голем дефицит во трговијата со стоки, но суфицит во трговијата со услуги.
Услугите на компаниите од ЕУ се глобално барани
Кога ќе се исклучи трговијата внатре во самата ЕУ, во 2024 година беше постигнат извоз од 1.553.714 милиони евра во услуги, со најголем извоз во категориите „други бизнис-услуги“, „телекомуникациски, компјутерски и ИТ-услуги“, „превоз“, „патувања“, „наплата на интелектуална сопственост“ и „финансиски услуги“.
Во категориите како што се „наплата на интелектуална сопственост“ и „други бизнис-услуги“, извозот беше помал од увозот. Но, тоа е надоместено со големи суфицити во другите категории, најмногу во „телекомуникациски, компјутерски и ИТ-услуги“ (суфицит од 208 милијарди евра) и „патувања“ (суфицит од 54,3 милијарди евра).
„Наплатите на интелектуална сопственост“ се однесуваат на плаќања за работи како патенти, авторски права, употреба на брендови, дизајни, лиценци, индустриски процеси и слично, додека „патувања“ во суштина се однесуваат на туризмот. Другите категории се разбираат без образложение.
А 2024 година беше рекордна за трговијата со услуги, со рекорден извоз и увоз. Во однос на претходната година, вредноста на извозот пораснала за 8,9 отсто, а во однос на 2019 година за 41,65 отсто. Извозот пораснал за 6,94 отсто на годишно ниво и за 30,4 отсто во однос на 2019 година.
Единствена што остварува суфицит во трговијата и со стоки и со услуги
Најголеми трговски партнери на ЕУ се САД, Велика Британија, Швајцарија, Кина, Сингапур, Индија и Јапонија. Од овие земји, ЕУ има дефицит во трговијата со САД (дефицит од 148 милијарди евра), Индија (дефицит од 7,5 милијарди евра) и Сингапур (дефицит од 6,2 милијарди евра во 2023 година). Извозот е поголем од увозот во трговијата со Швајцарија (суфицит од 66,7 милијарди евра), Велика Британија (суфицит од 55 милијарди евра), Кина (суфицит од 21,8 милијарди евра) и Норвешка (суфицит од 12,1 милијарди евра во 2023 година). Значаен суфицит се постигнува и во трговијата со земји од МЕРКОСУР (Бразил, Уругвај, Аргентина, Боливија, Парагвај), во износ од 16 милијарди евра во 2023 година.
Три најголеми економии во светот се ЕУ, САД и Кина. Ситуацијата со трговијата со услуги е битно различна од трговијата со стоки. САД имаат најголем суфицит во трговијата со услуги на светскиот пазар (265,68 милијарди евра), додека Кина има најголем дефицит со 140,25 милијарди евра.
ЕУ во 2024 година остварила глобален суфицит од 191,41 милијарда евра во извозот во однос на увозот, иако има дефицит во трговијата со услуги со САД и суфицит со Кина. Интересен е податокот дека дефицитот на ЕУ во трговијата со услуги со САД значително се зголемил меѓу 2019 и 2024 година, од 21,8 милијарда евра на минус од 148 милијарди евра.
Стравови од губење на конкурентноста
Информациите за трговијата со услуги на ЕУ со остатокот од светот се важни во контекст на дискусијата за неконкурентноста на ЕУ, која трае веќе неколку години. Особено во фокус на политичарите, бизнис-заедницата и јавноста дојде по септември 2024 година, кога беше објавен извештајот под наслов „Иднината на европската конкурентност“, чиј автор е поранешниот претседател на Европската централна банка (ЕЦБ), Марио Драги.
Во извештајот се тврди дека ЕУ заостанува во однос на конкурентноста во споредба со другите светски економии, особено со САД и Кина. Акцентирано е заостанувањето во растот на продуктивноста и развојот на модерни технологии.
Извештајот има околу 400 страници и анализира голем број теми: геополитички (ЕУ повеќе не може да се потпира на евтини енергенти од Русија, потребна е диверзификација на изворите на ретки минерали), институционални (потребно е усогласување на политиките меѓу земјите членки, дерегулација и забрзување на одлучувањето) и финансиски (потребни се поголеми инвестиции, мобилизација на приватниот капитал).
Bloomberg
Не може да се негира вистинитоста на фактите изнесени во извештајот на Драги, но создаден е претерано песимистички и самокритичен наратив за конкурентноста и производствено-услужните способности на ЕУ.
Неопходни се промени, но ситуацијата не е катастрофална
Далеку од тоа дека не постојат голем број проблеми, но работите треба да се стават во контекст. Четири пати поголем извоз на услуги од Кина и 58 отсто поголем од САД, со предности во извозот на стоки/продукти, не може да се смета за знак дека ситуацијата на ЕУ е безизлезна.
Сепак, на ЕУ и натаму ѝ се потребни повеќе инвестиции во истражување и развој, ослободување на креативните потенцијали преку укинување на законските бариери и ограничувања и фокусирање на модерни технологии и знаење.
Во спротивно, Европа навистина ќе се соочи со долга стагнација и релативно назадување, пад во ирелевантноста и ослабување на стандардите. Тоа ќе ги загрози темелите на социјалниот договор што владее во Европа.
Меѓутоа, почетокот на тој процес сè уште може да се запре, бидејќи Европа сè уште има стабилно глобално трговско присуство. И покрај предизвиците, постои простор за закрепнување и конкурентност ако се направат клучни промени и вложувања во развој, иновации и технологија.
.webp){kind=icon}
