.webp){kind=icon}
Дел од бензинските станици во Северна Македонија беа затекнати од последното зголемување на цената на нафтените деривати на 3 јуни, годинава бидејќи нивните рекламни билборди не беа програмирани да прикажат трицифрени бројки за литар гориво. Со зголемувањето, цената на литар бензин од 95 октани се зголеми на 107 денари (1,73 евра), а на литар бензин од 98 октани на 109 денари (1,77 евра) што е рекордно ниво.
Лукоил
Рекорди во зголемувањето на цените има и во маркетите, а поради калкулациите на трговците и производителите периодично се јавува и недостиг од основни прехранбени производи како маслото за јадење, лебот, брашното, оризот итн. Всушност, цените на некои производи се зголемувааат буквално од ден на ден, што предизвика паника кај дел од граѓаните и масовно купување масло и брашно во поголеми количини. Тоа само дополнително ја разгоре инфлацијата, која што од почетокот на годинава расте со забревтано темпо.
Имено, според последните статистички податоци, стапката на инфлација во април годинава изнесуваше 10,5 отсто, што не се случило во Северна Македонија од почетокот на деведесетите години од минатиот век.
Од Народната банка како главни причини за ваквата состојба ја посочуваат таканаречената „увозна инфлација“ односно порастот на цените на суровините и производите од увоз, што следува по започнувањето на војната во Украина и продлабочувањето на енергетската криза, кои се наметнаа како нови предизвици за економското закрепнување од пандемијата. Оттаму потенцираат дека со воените дејствија во Украина и санкциите кон Русија, се влошија веќе нарушените глобални синџири на снабдување, енергетската криза и пазарите на примарни производи.
„Тоа предизвика силни ценовни притисоци и голема неизвесност за глобалните економски изгледи и за идната патека на економско закрепнување. Истовремено, поради војната и санкциите поврзани со неа, се затегнаа глобалните финансиски услови и се намали довербата на инвеститорите, што создаде ризик за финансиската стабилност и фискалните позиции на поранливите земји и земјите нето-увознички на примарни производи“, укажуваат од Народната банка во последниот извештај за макроекономските проекции.
Владата во март, годинава воведе привремен пакет антикризни мерки за заштита на стандардот на граѓаните. Од почетокот на март до почетокот на јуни, данокот на додадена вредност (ДДВ) за лебот, брашното, сончогледовото масло за јадење, млекото, оризот и јајцата беше намален од пет на нула проценти, а беше донесена и одлука за намалување на трговските маржи. Како дел од 26-те антикризни мерки беа и намалувањето на акцизите и на ДДВ-то од 18 на 10 проценти на енергенсите.
Со тоа привремено беа ублажени негативните последици од инфлацијата во изминативе три месеци, но токму укинувањето на повеќето од овие мерки на почетокот на јуни предизвика нов бран големи поскапувања на храната и на горивата. Поради тоа, се очекува во летните месеци стапката на инфлација повторно да урива нови рекорди.
Од друга страна, Народната банка на два пат во април и во мај постепено ја зголеми основната каматна стапка од 1,25 на 1,75 отсто како превентивен одговор на нагорните движења кај инфлациските очекувања.
Покачувањето на основната камата од страна на централната банка е сигнал за период на повисоки камати и на штедните влогови и на кредитите, што би требало да придонесе за зголемување на штедењето и намалување на потрошувачката заради намалување на притисокот за раст на цените од страна на побарувачката. Сепак, прашање е колку воопшто може да се зборува за штедење во период кога за голем дел од населението основните прехранбени производи стануваат луксуз.
