.webp){kind=icon}
Една од најнеблагородните работи во светот на економијата е да се даваат прогнози во услови на пролонгирани геополитички тензии и воени дејства што ги елиминираат воспоставените правила на игра и негативно влијаат врз економските текови. Сепак, на истекот на минатата година, власта, носителите на функции, економски аналитичари и претставници на деловната заедница дадоа свои предвидувања за економскиот раст, инфлацијата, движењето на пазарите на капиталот и на недвижностите, енергетиката и други клучни сектори.
„Блумберг Адрија“ направи селекција на мислења и прогнози што може да бидат насока за тоа што нè очекува во 2023 година.
Инфлација
„За 2023 година се очекува дека просечната стапка на инфлација ќе биде поумерена и ќе изнесува 8-9 проценти, во зависност од порастот на цените на електричната енергија на регулираниот пазар. Се очекува дека врз движењето на инфлацијата ќе дејствуваат и мерките за субвенционирање на цената на електричната енергија за прехранбената индустрија од страна на државата, како и постепеното затегнување на монетарната политика. За 2024 година се очекува дека инфлацијата значително ќе забави, сведувајќи се на 2,4 проценти, и ќе се врати на историскиот просек од 2 процента во 2025 година“, вели Анита Ангеловска-Бежоска, гувернeрка на Народната банка.
„Во моментов, стапките на ЕЦБ мора да бидат повисоки за да се спречи инфлацијата и да се сведе на нашата цел од 2 отсто. Тој процес е од суштинско значење, бидејќи ќе биде уште полошо доколку дозволиме инфлацијата да се вкорени во економијата“, изјави Кристин Лагард, претседателка на Европската централна банка.
Недвижности
„Во Скопје се зголемени комуналиите за 151 евро за квадратен метар бруто-површина, што значи само за нето-површина имаме давачки од 190 евра по квадратен метар кон градот Скопје и општините. За деловен простор имаме 181 евро за квадратен метар за бруто-површина, односно за нето-површина доаѓа околу 230 евра. Затоа цените во Македонија не можат да паднат, односно ќе се стабилизираат на ова ниво на кое се“, рече Фатмир Етеми, сопственик на ЗСФ КОМ.
„Градежната активност идната година ќе се намалува, а ќе паднат и цените на становите. Намалувањето, споредено со нивото од оваа година, ќе биде во просек за десет проценти“, вели аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“.
Камати
„Секако дека каматните стапки кон приватниот сектор во регионот Адрија ќе растат, особено тие договори што се врзани за еурибор и други референтни, односно пазарни стапки. Меѓутоа, треба да се има на ум дека преовладувањето на вишокот ликвидност што ја имаме во финансискиот систем не може само така брзо да се заобиколи. Таа, сепак, ќе остане така уште некое време, дури и некое подолго време. И тоа ќе биде фактор што всушност ќе дава дополнителен притисок врз порастот на каматните стапки, а тоа ќе донесе барем некакво олеснување, во смисла на олабавување на трошоците за финансирање“, изјави Андреј Кнез, главен аналитичар на „Блумберг Адрија“.
„Секако дека е потребно одредено време, механизам на трансмисија за сигналите од централната банка комплетно да се имплементираат кај деловните банки. Меѓутоа, ние веќе имаме движење на пазарот на пари, и на активната и на пасивната страна, значи и кај кредитите и кај депозитите има зголемување на каматните стапки од 100 до 200 базични бода кај одредени банки. Кај одредени банки, пак, допрва ќе настапат тие зголемувања. Меѓутоа, мислам дека тоа зголемување на каматите кај деловните банки ќе биде целосно имплементирано во првиот квартал од следната година. Така што банките ќе го следат трендот и кредитите ќе поскапуваат“, изјави Бојан Цветановски, претседател на здружението за финансиски пазари „АЦИ Македонија“.
„Каматите поинтензивно ќе почнат да растат во почетокот на следната година, но првите влијанија веќе се чувствуваат во овие неколку месеци, Тие се рефлексија на мерките на НБРМ, но и на мерките на ЕЦБ и ФЕД. Во таа насока, очекувањата се дека каматите ќе растат и на депозитите и на кредитите“, вели Јованка Јолевска, генерална директорка на Прокредит банка.
Енергија
„Европските влади ќе се борат да го задржат истото ниво на енергетски субвенции како во 2022 година, што перверзно може да значи дека дури и ако се намалат цените на големо, малопродажните цени може да останат високи, па дури и повисоки, во 2023 година отколку во 2022 година“, изјави Хавиер Блас, „Блумберг опинион“.
„Нема ризик од недостиг од енергенти и зимава нема да има рестрикции. И граѓаните и стопанството треба да бидат сигурни дека ќе има навремено и доволно снабдување со струја и гас. За нас, и за ЕСМ и за Владата, рестрикции не се опција. Тоа значи дека ги обезбедуваме максимално потребните дневни количества, првенствено за домаќинствата и за малите потрошувачи. На крајот од годината ќе произведеме 27 проценти повеќе струја во однос на претходната година со сите вклучени капацитети“, рече Васко Ковачевски, директор на ЕСМ.
Плати
„Во 2023 година, главен извор за пораст на платите ќе биде притисокот што зголемените цени и поскапиот животен стандард го вршат врз работниците и оттука тие побаруваат повисоки плати. Дури и да не е особено изразен тој притисок од страна на работниците, свесност постои и кај работодавците, бидејќи тие оперираат во услови на тесен пазар на трудот, особено за одредени вештини и занимања, и тоа придонесува платите да имаат поголема флексибилност нагоре“, изјави Благица Петрески, главна економистка во „Фајненс тинк“.
„Можеби власта не знае оти малите бизниси, занаетчиите, па и средните бизниси навистина се соочуваат со големи кризи, така што сметаме дека треба да поразговараме со Владата во однос на усогласувањето и во однос на новите 2.000 денари зголемување на минималецот. Неопходно е да се подигне стандардот на работниците, но сметаме дека со едно вакво решение, без договор и учество на сите чинители во економијата, не може да се продолжи. Сметаме дека ова системско решение можеби и е неодржливо, особено за работодавците што имаат проблеми во однос на одржливоста и на ликвидноста“, вели Миле Бошков, претседател на Бизнис-конфедерацијата на Македонија.
Пазар на капитал
„Веројатно поактуелен ќе стане таканаречениот ’сток пикинг’, односно внимателно избирање поединечни акции наместо инвестирање во широки индекси во компании претежно од секторите како логистика, суровини, енергетика, секако и во обновливи извори, но со помал интензитет, потоа во инфраструктура, одбрана, банки итн. Според него, некои дејности, како ИТ-секторот, нема да бидат толку атрактивни како порано“, рече Иван Штериев, главен извршен директор на Македонската берза.
„Очекувањата на инвеститорската јавност се дека некаде во втората половина од следната година ние ќе видиме некое свртување на целокупниот амбиент во позитивна насока. Очекувањата на компаниите се дека иако има мало намалување на профитите, сепак во 2023 година можно е да имаат слични профити како и 2022 година. Но сето тоа ќе биде директно под влијание на каматните стапки и пазарот, што значи дека ако целата ситуација потрае, реално ќе имаме дополнителен притисок на пазарот на капиталот“, вели Лазе Камчев, главен извршен директор на „Генерали инвестментс“.
