.webp){kind=icon}
Речиси половина од продавачите на недвижности во Велика Британија минатиот месец беа принудени да ги намалат цените за повеќе од пет отсто. Дури 15 отсто од тие што продаваат понудиле попуст од 10 отсто од почетната цена. Ова се најголемите попусти на пазарот со недвижности на Обединетото Кралство од 2018 година досега, покажува истражувањето на компанијата „Зупла“, специјализирана за истражувања на пазарот со недвижности.
Истото истражување покажува раст на цените од 1,2 отсто на годишно ниво во мај, но трендот на поскапување забавува и се очекува до крајот на годината да се случи поевтинување од пет отсто.
Ценкањето за попуст оди паралелно со обидите на купувачите да покажат дека можат да си дозволат хипотека.
Банката на Англија досега 13 пати последователно ги зголемува каматните стапки во обид да ја намали тврдоглавата инфлација. Овие чекори го зголемуваат притисокот врз должниците и најверојатно ќе ја турнат земјата во рецесија годинава.
Податоците на компанијата „Монеифактс“ покажуваат дека просечната двегодишна фиксна стапка за хипотека во вторникот оваа недела изнесуваше 6,26 отсто, а на 1 мај 5,26 отсто, додека просечната петгодишна фиксна стапка се зголеми од 4,97 на 5,87 отсто. Банките повлекоа стотици производи во текот на изминатите неколку месеци, заменувајќи ги со поскапи.
Минатата недела министерот за финансии Џереми Хант се сретна со најголемите кредитори во Велика Британија. Состанокот беше обид за наоѓање мерки за заштита на граѓаните што имаат кредити а кои се соочуваат со тешкотии во плаќањето. На истиот состанок беше отфрлена идејата за директната поддршка за отплата на кредитите.
Зошто хипотеките се слабата точка на британската економија?
Растот на цените на недвижностите е двигател на економскиот раст на Велика Британија од финансиската криза во 2008 година. Вкупните хипотекарни заеми достигнаа 316 милијарди фунти (402 милијарди долари) во 2021 година, што е најмногу по 2007 година. Луѓето денес трошат голем дел од својот приход на домување. Просечната куќа во Обединетото Кралство чинеше околу девет пати повеќе од просечната заработка кон крајот на 2022 година. Тоа е највисока сума од 1876 година. Заемите за финансирање на тие купувања беа попристапни кога референтната каматна стапка на Банката на Англија беше близу нула. Сега е пет отсто и веројатно ќе се зголеми.
Купувањето дом е недостижно за милиони жители на Велика Британија
2. Зошто британскиот пазар е толку чувствителен на повисоките камати?
Огромното мнозинство граѓани што имаат хипотеки имаат фиксна камата за период од две или пет години, за разлика од многу други земји каде што се почести фиксните камати во период од 10 и 30 години. Сепак, многу домаќинства се соочуваат со значително повисоки отплати кога нивните договори со фиксна стапка ќе завршат и тие треба да преговараат за нови услови – оваа бројка ќе изнесува 1,3 милион во периодот од април до крајот на оваа година. Со оглед на тоа што земјата веќе е зафатена од криза на трошоците за живот, многумина ќе се борат да платат илјадници фунти повеќе годишно за хипотека.
3. Колку долго каматите ќе останат високи?
Пазарите моментално калкулираат дека каматните стапки ќе бидат над сегашното ниво до крајот на 2024 година и понатаму. Сегашната референтна стапка од пет отсто на кредитине е далеку од просекот од 5,25 отсто во последните 100 години. Имајќи го тоа на ум, купувачите на домови можеби ќе треба да се приспособат на идејата дека ниските стапки во изминатата деценија беа исклучок, а не правило.
4. Како високите камати ќе влијаат на трошењето на граѓаните?
Клучната каматна стапка за хипотеките минатата есен ја надмина критичната точка од шест отсто
Институтот за фискални студии проценува дека повисоките каматни стапки ќе предизвикаат просечниот граѓанин што има хипотека да претрпи пад на расположливиот приход од 8,3 отсто во споредба со сценариото според кое стапките би останале на нивоата од март 2022 година. За 1,4 милион од тие должници расположливиот приход ќе опадне за повеќе од 20 отсто. Довербата на потрошувачите ќе биде дополнително нарушена доколку дојде до остар пад на цените на недвижностите, како што предвидуваат некои економисти. Сето ова не влијае само на сопствениците на куќи. Трошоците за изнајмување исто така растат, бидејќи станодавците што имаат хипотеки ги пренесуваат своите повисоки трошоци за задолжување на нивните станари.
Растечките рати се дополнителен товар за семејните финансии
5. Каква е ситуацијата во другите земји?
Хипотекарните пазари варираат во голема мера низ светот. Додека Шведска, Канада и Австралија, на пример, имаат сличен фокус на пократкорочните заеми, во САД хипотеките со фиксна стапка од 15 и 30 години се стандардни, а слична е приказната и на многу континентални европски пазари, вклучувајќи ги и Германија, Белгија и Франција. Франција исто така го ограничува тоа колку брзо заемодавците можат да ги префрлат зголемените каматни стапки на постојните заемопримачи. Сето ова значи дека постојните должници во овие земји во голема мера се заштитени од зголемените стапки. Од друга страна, и долгорочните хипотеки можат да бидат нефлексибилни. Еден проблем што го засега американскиот пазар на недвижности во моментов е тоа што хипотеките генерално не се преносливи и затоа сопствениците не можат да се преселат, бидејќи ќе ја изгубат сегашната ниска стапка и ќе мора да се рефинансираат на многу повисоко ниво.
6. Колку лошо може да стане?
Економистите не очекуваат Обединетото Кралство да се соочи со негативна капитална криза - моментот кога цените паѓаат и милиони луѓе сметаат дека нивните куќи вредат помалку од нивните хипотеки. Цените се зголемија за 27 отсто помеѓу почетокот на пандемијата и нивниот врв во 2022 година, обезбедувајќи тампон за заштита на повеќето домаќинства од ризикот од негативен капитал. Невработеноста е исто така релативно ниска, на ниво под 4 отсто, намалувајќи ја заканата за цените на куќите од бранот на принудна продажба. Домаќинствата во Обединетото Кралство исто така се подложни на стрес-тест против ризикот од пораст на каматните стапки, што значи дека многумина веќе докажаа дека можат да си дозволат болен скок на каматните трошоци.
