Регионални и европски финтек компании преговараат за влез во Македонија

Македонија полека, но сигурно се трансформира во дигитално општество, а предводници во овој процес се банките, осигурителните компании и Народната банка, која во улога на регулаторно тело поттикнува развој во ова поле. До каде сме на патот на дигитализацијата, што ќе значи таа за граѓаните, а што за компаниите и кои се очекувањата од овој процес во наредните пет години беа дел од прашањата за кои разговараа учесниците на панел дискусијата „Дигитална трансформација: Избори, влијание и нови можности“ којашто во рамките на конференцијата „Потрошувачки трендови“ во организација на „Блумберг Адрија“ се одржа денеска во Скопје.

Нови играчи ќе ја зголемат конкуренцијата

Игор Величковски, директор на Секторот за операции на финансиски пазари и платни системи во Народна банка вели дека дигитализацијата на плаќањата е тргната поодамна и дека таа само ќе се интезивира. Носители на развојот се и ќе бидат банките и финтек секторот. Тој информира дека веќе влезе во примена нова регулативна рамка во платежната сфера и дека Народната банка во изминатиов период интензивно комуницирала со потенцијални играчи на пазарот.

„Издадовме пет лиценци на постоечки играчи согласно новата регулатива, а во преговори сме со нови играчи од регионот и ЕУ кои имаат финтек решенија коишто можат да ги понудат на пазарот. Влезот на нови играчи ќе ја зголеми конкуренцијата и ќе овозможи нови начини на плаќање и дигитални паричници кои комуницираат и прифаќаат трансакции со кју-ар кодови“, рече Величковски.

Игор Величковски/Фото: Bloomberg Adria

Тој вели дека има тренд на зголемување на дигиталните плаќања и на зголемување на мрежата за дигитални плаќања во трговијата.

„Електронските плаќања во 2024 година пораснаа за 40 проценти, што е историски раст од 2016 година наваму. Многу од нив се вршат преку мобилни апликации. Бројот на трансакции по глава на жител од 2016 година до лани е зголемен за пет пати“, информира Величковски.

Според него, се бележи намалување на банкарските надоместоци за дигитални плаќања кај трговците, кои во многу зависат од големината на трговецот и на остварениот промет. Величковски смета дека зголемувањето на конкуренцијата во иднина ќе понуди алтернативни решенија и дополнително намалување.

Тој очекува за три до пет години да се развие пазарот на дигиталните паричници. Тие ќе овозможат потрошувачот и трговецот да бидат во ист софтверски сегмент. Трговците ќе располагаат со парите веднаш, наместо за неколку дена.

Во однос на безбедноста на дигиталните плаќања, тој рече дека Народната банка има важна регулаторна улога. Тој укажа дека новата регулаторна рамка наметна обврска за идентификација на плаќачот односно засилена автентикација со што банката  овозможува два до три фактори за проверка.

„Засилената автентикација ја зголемува безбедноста, меѓутоа важно и граѓаните да не ги споделуваат пиновите и другите податоци на блиските, онлајн или преку телефонски разговор, како и да внимаваат каде купуваат“, рече Величковски.  

Се повеќе клиенти не сакаат да одат во банка

Санел Кустурица, претседател на Управниот одбор на „Шпаркасе Банка“ АД Скопје вели дека банките се локомотива на дигитализацијата во државите. Основна причина за тоа е што клиентите повеќе не сакаат да доaѓаат во банка и да се „дружат“ со банкарските слжубеници. Според него, банките имаат повеќе познавање за дигитализацијата и ќе дадат голем придонес во целиот процес во општеството.

„Но, тоа не може да го прават само банките, туку улога има и државата и тоа преку регулативата и преку фаворизирање безготовински плаќања односно борба против сивата економијата“, вели Кустурица.

Тој додаде дека во целиот процес многу е важно да се знае каде е Македонија на патот на дигитална трансформација. Според него, многу е важно колку се дигитално писмени луѓето, каква е инфраструктурата и мрежата на компаниите и на јавната администрација, како и воопшто на дистрибуцијата. Тој посочи дека според индексот за дигитализација Македонија има оценка 25, а на ЕУ изнесува 60.

Санел Кустурица/Фото: Bloomberg Adria

„Мора да се земе предвид дека сега само шест проценти од малопродажбата се одвива онлајн и дека само осум проценти од компаниите имаат онлајн продавници“, вели Кустурица.

Тој рече дека банките го туркаат овој процес и дека мобилното банкарство е иднината.

„Преку мобилното банкарство ќе има целосна интеракција меѓу банките и клиентите. Сепак, клиентите очекуваат некаква персонализација односно да бидат посебни. Банките ќе мораат да имаат многу силни контакт центри, а експозитурите ќе се прераснат во советодавни центри. Преку таканаречен ДНК-пристап банките ќе им даваат квалитетни совети на клиентите“, рече Кустурица. 

Услуги 24/7

Катерина Јанковиќ, член на Управниот одбор на „НЛБ Банка“ рече дека поради технолошкиот напредок се менува начинот на работа, се менуваат очекувањата на клиентите, па дури и на вработените во банките.

„Се очекува дека банките ќе ги нудат услугите на дигитален начин, дека тие ќе бидат достапни 24/7 и ќе може да им се пристапи од секое место. Таа дигитализација е преточена во стратегијата за трансформација на НЛБ која има визија да стане целосно дигитална банка“, рече Јанковиќ.

Според неа, тоа не значи дека експозитурите ќе престанат да постојат, туку дека вработените во нив ќе имат советодавни улоги за сите посложени услуги.

„Веќе може преку апликацијата да се обезбеди кредит, имаме дигитални паричници, но за да им олесниме на клиентите мора да обезбедиме квалитетна поддршка“, вели Јанковиќ.

Катерина Јанковиќ/Фото: Bloomberg Adria

 

Таа очекува дека значителни промени во иднина се очекуваат од воведувањето вештачка интелигенција, која ќе овозможи повеќе персонализирани услуги и инклузивност. Според неа, повеќе ќе се користат базите на податоци за да се идентификуваат потребите на клиентите со цел проактивно да се задоволуваат, а не да се чека на нивните барања. Таа вели дека идејата е банката да има советодавна улога која ќе им овозможи раст на клиентите.

Во однос на сајбер заканите и безбедноста, таа смета дека е битно со помош на државата заеднички да се овозможи сите услуги да бидат дигитални и да се обезбеди сигурност.

Целосно дигитално осигурително искуство

Марија Томеска, претседателка на Управниот дбор на „Еуролинк осигурување“ вели дека екосистемот на осигурителната индустрија е многу традиционален и функционира со хартија и потписи.

„Ние како австриска компанија во Македонија направивме исчекор и водејќи се од потребите од клиентите ја создадовме ‚Еуролинк 360 платформата‘ што е наш најголем обид да ги дигитализираме услугите. Сега, клиентите нема потреба веќе документите да ги чуваат дома или во сефови, туку можат да ги видат и да ги управуваат онлајн преку својот мобилен телефон. Можат да го менуваат начинот на плаќањето, па дури и да пријават барање за отштета онлајн. Осигурувањето е во рацете на клиентите во секое време“, вели Томеска.

Марија Томеска/Фото: Bloomberg Adria

Таа смета дека треба да се земе предвид факторот на намалување на трошоците што ги нуди дигиталната транформација.

„Визијата е целосно дигитално осигурително искуство. Ќе користиме повеќе вештачка интелигенција за да воведеме смарт-договори кои со блок-чејн технологијата ќе овозможат веднаш исплата на отштетните побарувања“, вели Томеска.