Скапи станови: Поврат на ДДВ е можно решение за купување прва недвижност

Доколку данокот на додадена вредност (ДДВ) се зголеми од сегашните 5 на 18 отсто, товарот ќе падне на купувачите. Градежниците велат дека најпогодени ќе бидат младите брачни парови што првпат купуваат стан. Затоа тие ќе бараат од Владата да ја продолжи мерката според која за купување прв стан се плаќа повластена стапка на ДДВ. Разговорите за тоа се закажани за септември.

„Ако дојде до зголемување на стапката на ДДВ, сите градители ќе се обидат тој трошок да го пренесат на купувачите, а нивната куповна моќ и така е ограничена, на некои локации дури е и невозможно за некои граѓани да купат стан по цените што важат во моментов. Тоа ќе доведе до дополнително намалување на побарувачката, затоа јас се наведам дека нема да дојде до зголемување на стапката на ДДВ“, изјави за телевизијата „Блумберг Адрија“ Андреа Серафимовски, претседател на Здружението за градежништво при Стопанската комора на Македонија.

„Блумберг Адрија“ минатата недела побара одговор од Министерството за финансии дали времената мерка што стапи во сила пред 15 години ќе биде продолжена, а оттаму ни одговорија дека се прават анализи.

„Во рамките на Министерството за финансии, а во координација со преостанатите релевантни институции ќе се направи детална анализа во однос на истото тоа и доколку се оцени неопходно преземањето определени мерки и активности, истите тие ќе бидат предложени до Владата на понатамошно разгледување и одлучување“, изјавија од Министерството за финансии за „Блумберг Адрија“.

Земјите од регионот имаат добро решение – поврат на ДДВ

Земјите од регионот собираат повеќе пари од Македонија по основ на ДДВ од продажба на станови. Македонија има најниска стапка, а во Хрватска е највисока, изнесува дури 25 отсто.

Сепак, за да ги заштитат младите брачни парови што првпат купуваат стан, владите во тие земји овозможуваат поврат на дел од данокот за оние што инвестираат првпат во свој дом. Процедурите се строги и детално пропишани.

Србија

Во Србија ДДВ за прв стан изнесува 10 проценти, а повратот е можен само за граѓани што никогаш досега не биле сопственици на стан, при што повратот е ограничен на 40 квадратни метри стан за купувачот и дополнителни 15 квадрати по член на домаќинството. Постапката е детална – од поднесување барање до Управата за јавни приходи, преку докажување на живеалиштето и износот на уплатата, до административно решение, со кое парите се исплаќаат во рок од 15 дена.

Босна и Херцеговина

Сличен систем е предвиден и во Босна и Херцеговина, но повратот на ДДВ за прва недвижност законски е овозможен неодамна, без старосно ограничување, но со задолжителна документација што потврдува дека купувачот не бил сопственик на стан или куќа од 2006 година. Во моментов се дефинираат подзаконски акти што ќе ги регулираат деталите на постапката, а дотогаш ДДВ при купување недвижност изнесува 17 проценти.

Хрватска

Хрватска оди чекор понатаму – со субвенционирање на првата недвижност државата покрива до 50 проценти од платениот ДДВ и целосниот износ на данокот на промет на недвижности, со јасни критериуми за квадратура и максимални цени по локација. Оваа мерка е насочена кон купувачи помлади од 45 години, со обврска недвижноста да се користи најмалку пет години, што претставува заштита од шпекулативни трансакции.

Словенија

Словенија ги раздвојува правилата за нови станови и за недвижности купени во стари градби. ДДВ во Словенија за станбени објекти до 120 квадрати и куќи до 250 квадрати изнесува 9,5 проценти, додека поголемите објекти подлежат на стапка од 22 проценти. Покрај ДДВ, словенечките власти нудат и ослободување од данок на имот и надомест за користење градежно земјиште, што дополнително го намалува трошокот за купување прва недвижност.

Министерството треба побрзо да донесе одлука

Со оглед на тоа што ДДВ се пресметува на крајната фактура и го плаќа купувачот, сметководствените компании во земјава уште отсега предупредуваат дека зголемување на стапката на данокот од 5 на 18 отсто ќе влијае за дополнителен раст на цената на становите, а тие ќе станат уште понедостапни за младите со нерешено станбено прашање.

Другиот проблем што го истакнуваат сметководителите со кои се консултираше „Блумберг Адрија“ е авансното плаќање на становите. Имено, за уплатите извршени до годинава се плаќа данок во висина од пет отсто. Но нејасно е, во случај да се зголеми ДДВ по 1 јануари 2026 година, по која стапка ќе се даночи сумата што треба да се доплати следната година. Затоа сметководствените бироа бараат Владата побрзо да ги дефинира одредбите со кои ќе го регулира прашањето.