Климатските промени се многу реални, но се чини дека борбата против нив не е

Големиот интерес на Доналд Трамп за купување на Гренланд ги стресе геополитичките односи, но и откри една грда вистина – големите светски сили отсекогаш пристапувале кон спречувањето на климатските промени со скриени намери.

Додека изминатите години наивно ги гледавме трогателните говори во Обединетите нации (ОН), сведочевме на ратификацијата на Парискиот договор и се удиравме во нос со прикачените капачиња на пластичните шишиња, зад сцената очигледно се одвивала сосема спротивна приказна. Лидерите на модерниот свет не само што не се посветиле искрено на запирање на глобалното затоплување туку, изгледа, тајно се радувале на тоа бидејќи може да заработат многу од него.

Апетитите на Трамп и на Путин

Со доаѓањето на Трамп на власт, тоа стана очигледно бидејќи старо-новиот американски претседател никогаш не бил суптилен човек. И во својот прв мандат покажуваше интерес за присвојување на Гренланд, а откако беше избран по вторпат, агресивно започна со притисоци.

Монтажа Bloomberg Adria

Тој отворено се заканува со санкции за Данска, под чија управа е Гренланд, ако одбие да ја продаде оваа територија. Пред неколку дена разговараше со данската премиерка Мете Фредериксен за своите намери, а во 45-минутниот телефонски разговор очигледно останал верен на своите тврдења дека е подготвен не само на економска туку и на воена присила за да ги оствари своите експанзионистички желби.

Уште еден светски лидер само неколку дена по освојувањето на својот прв претседателски мандат јавно го изрази својот интерес за надмоќ на далечниот север на Земјата. Тоа беше Владимир Путин, кој во далечната 2000 година одржа говор на нуклеарниот мразокршач „Росија“, порачувајќи им на лидерите на тамошните бродски и енергетски компании дека економската иднина на Русија лежи во контролата на преминот кон Арктички Океан и развојот на големите сибирски нафтени и гасни полиња.

Од каде интересот за далечниот север?

Путин, значи, веќе со децении сонува за отворање  субарктички морски пат што би поминувал по целата должина на рускиот северен брег бидејќи со тоа би се скратило времето за транспорт на производи од Кина во Европа и би се олеснил извозот на енергенти од сибирските пристаништа на азиските пазари.

Владимир Путин со децении мечтае за економски бум во источна Русија Bloomberg

Досега му пречеше само една „ситница“ – мразот. Но тој поради климатските промени брзо се топи и ја разгорува империјалната фантазија на лидерите на најголемите светски сили.

Слична е приказната и со Гренланд, кој губи 30 милиони тони мраз на час, што е многу повеќе отколку што предвидуваа научниците. Толку брзото топење укажува дека островот би можел целосно да остане без ледена покривка за десетина години.

Додека армија експерти се обидуваат да проценат колку катастрофално би било влијанието на тоа врз глобалната клима, од покачување на нивото на морето до промена на важни морски струи, кои би уништиле многу екосистеми и би ги нарушиле климатските обрасци од Западна Европа до Сахел, Трамп, кој климатските промени ги нарекува „голема измама“, го испраќа својот син имењак Доналд на Гренланд во извидница.

Еден поглед на мапата ја открива стратегиската важност на Гренланд во трката по ресурси на Северниот Пол. Жолтата линија го означува Северниот поморски пат што Русија и Кина со нетрпение го очекуваат, а црвената линија го покажува Северозападниот Премин Google Earth

Трамп Помладиот на своето патување пред десетина дена изјави дека сака „повторно да го направи Гренланд голем“ и ја обвини Данска дека ја попречува својата територија со самостојна управа во развојот на „големите природни ресурси што ги имаат, било да е тоа јаглен, ураниум, ретки минерали, злато или дијаманти“.

И навистина, Гренланд е исклучително богат со наоѓалишта на нафта, минерали и ретки земни метали од кои денес зависат многу индустрии, од производство на електрични автомобили и ветерни турбини до производители на модерна воена опрема.

Гренландските ресурси сѐ повеќе го привлекуваат вниманието на светските велесили | Depositphotos

Особено е интересна интрузијата Илимасак, геолошка формација стара 1,2 милијарда години, со уникатен минерален состав. Како што пишува „Економист“ (The Economist), „од 50-те најпосакувани светски суровини, во Илимасак има дури 30, а ако се земат предвид и наоѓалиштата на источниот дел на островот, Гренланд има резерви од дури 43 од 50 важни минерали што моментално глобално ги испорачува Кина“.

Трката на САД, Русија и Кина

Токму Кина и Русија се трн во окото на Трамп, не само по прашање на економијата туку и на безбедноста.

„Гренланд ни е потребен поради националната безбедност. Таму има кинески бродови насекаде. Има руски бродови насекаде. Не можеме да го дозволиме тоа“.

Треба да се потсетиме дека Американците имаат воена база на Гренланд уште од Втората светска војна. Таа е сместена во Питуфик и е најсеверната испостава на американските вооружени сили, опремена со систем за предупредување за ракетен напад.

Кинезите, пак, коваат планови за „Поларен пат на свилата“, кој ќе ги поврзува нивните пристаништа со Европа и со светот преку северната пловна рута. Путин минатата година ја посети Кина и повика на инвестиции во Северниот морски пат. Кинеските енергетски компании се одзваа и презедоа големи удели во сибирските гасни проекти и инвестираа во развој на пристанишната инфраструктура.

Шји Џјинпинг исто така со наклонетост гледа на топењето на ледената обвивка околу Северниот Пол Bloomberg

Кинезите исто така покажаа интерес за експлоатација на ресурсите на Гренланд, но бидејќи тоа е премногу блиску до американскиот двор, не постигнаа голем напредок по тоа прашање.

Панамскиот Канал

Интересно е што Трамп, покрај Гренланд, фрли око на уште еден економски важен дел од светот, но тука климата никако не му оди во прилог. Имено, климатските промени што го топат мразот на Арктикот исто така предизвикуваат големи суши во Панама. Поради нив значително падна нивото на водата во вештачкото езеро Гатун, кое со вода ја снабдува светската економска артерија – Панамскиот Канал – што го отежна сообраќајот низ теснецот. Минатата година бродскиот сообраќај низ каналот падна речиси за една третина.

Климатските промени ја нарушуваат фреквентноста низ Панамскиот Канал  Depositphotos

Да потсетиме, САД управувањето со каналот ѝ го отстапија на Панама со договор од 1999 година, но Трамп сака повторно да стави раце на тој глобално важен теснец. Уште од декември зборува за неправедни услови за американските бродови, ги обвинува тамошните власти дека со каналот управува Кина и порачува дека САД ќе бараат да им се врати Панамскиот Канал „во целост и без прашања“.

Ќе биде сè полошо

Запирањето на климатските промени бара соработка на целиот свет. Тоа се обидовме да го договориме со Парискиот договор, но изгледа дека враќањето на империјализмот и милитаризмот ја убива секоја надеж дека со глобална синергија ќе го запреме она што го започнавме.

Часовникот немилосрдно отчукува, а наместо да се обидеме да го запреме или барем да го забавиме, изгледа дека светските лидери одат во спротивна насока. Кратковидата трка за ресурси и стратегиска надмоќ долгорочно ќе му наштети на целото човештво.

Сè на што можеме да се надеваме е дека тој удар на крајот нема да биде многу фатален, но моментално има многу малку причини за оптимизам.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар