.webp){kind=icon}
Аналитичарите на „Блумберг Адрија“ објавија нов детален преглед на минатогодишното работење на банкарската индустрија во Европа и во регионот. Со главна порака дека во скоро време не може да се очекува повторување на минатогодишниот скок на профитабилноста, нашиот главен аналитичар Андреј Кнез во продолжение подетално ги коментира перспективите на регионалните банки за годинава, како и што може да се очекува од европската банкарска индустрија. Целосната анализа е достапна овде.
Банките што котираат на европските берзи остварија меѓу највисоките приноси од крајот на 2022 година за инвеститорите во европските акции, во споредба со другите индустрии. Зголемувањето на цените на овие акции од 30 проценти не е чудно ако се земе предвид дека банките во истиот период остварија одлични деловни резултати, со зголемување на нето каматните маржи на 1,9 процент, што е највисоко ниво во последните 20 години. Повратот на капиталот во однос на претходната година е зголемен за пет процентни поени, на 14 проценти, што е највисоко ниво од 2007 година, а просечната исплатена дивиденда изнесува 45 проценти од добивката, што е највисоко ниво од 2018 година.
Најголемите европски банки, како што се холандската „АБН Амро банк“ (ABN Amro Bank), шпанската „Банко Сантандер“ (Banco Santander), германските „Дојче банк“ (Deutsche Bank) и „Комерцбанк“ (Commerzbank), англиската „ХСБЦ холдингс“ (HSBC Holdings) и шведската групација „Свенска ханделсбанкен“ (Svenska Handelsbanken), имаа скок на нето-приходите од камати за 13 проценти во споредба со 2022 година, а за тоа најмногу треба да му се заблагодарат на заострувањето на централните банки. Нето-приходите од провизии, кои растат најмногу заедно со економијата и поврзаниот број платни трансакции, пораснаа само за четири проценти бидејќи се залади економската активност. Дека монетарното затегнување е главниот фактор за ланскиот раст на нето-приходите од камати дополнително потврдува и незначителниот раст на кредитното портфолио од само еден процент, што е најниско од 2016 година.
Банките од регионот Адрија со подобри резултати од европските
Зголемувањето на профитабилноста во 2023 година сепак беше поизразено кај банките од регионот Адрија во споредба со големите банки што котираат на европските берзи. На пример, нето каматните маржи се зголемија главно за еден процентен поен кај банките во регионот Адрија, што е повеќе од двојно зголемување во однос на големите европски банки. Истото тоа беше случај и со повратот на капиталот, кој најмногу порасна во Словенија за 10 процентни поени и во Хрватска за 7, додека кај големите европски банки растот беше 5 процентни поени. Така што денес повратот на капиталот во регионот Адрија е меѓу многу респектабилни 15-20 проценти, што значи дека е над просекот на европските банки од 15 проценти. Чувството за успех за регионалните банки е уште поголемо кога ќе се земе предвид дека поради природата на бизнисот на поризичен пазар, тие мора да имаат повеќе капитал од големите европски банки.
Зголемените трошоци за задолжување, построгите правила за кредитирање и послабите среднорочни можности за инвестирање веќе водат кон намалување на кредитните портфолија на банките во Германија и во Италија. Иако растот на кредитните портфолија од година на година забавува во регионот Адрија, како и пошироко во Централна и Источна Европа, заладувањето на кредитната активност во земјите од регионот Адрија се одвива побавно и со послаб интензитет.
Причината лежи првенствено во Хрватска и во Босна и Херцеговина, каде што кредитните портфолија сè уште растат со средна едноцифрена стапка од година на година. Клиентите на банките во овие земји позајмуваат со пониски каматни стапки отколку, на пример, во Германија и во Италија. Додека во последните земји стапките на корпоративните заеми се зголемија за четири или повеќе процентни поени од крајот на 2021 година, корпоративното задолжување денес е поскапо за 3,7 процентни поени во Хрватска, а само за еден процентен поен во Босна и Херцеговина. Во регионот, корпоративните клиенти на банките во Србија поминаа „најлошо“, бидејќи за нов кредит треба да платат каматна стапка речиси пет процентни поени повисока отколку пред две години.
Разликата во зголемувањето на каматните стапки најдобро се одразува во состојбата на ликвидноста на банкарските системи. Банките во Хрватска и во Босна и Херцеговина се најликвидни во регионот, со сооднос меѓу заемите и депозитите на клиентите од 74 проценти, односно 76 проценти. Вишокот ликвидност во овие земји постепено се акумулираше во текот на 2010-тите, кога приватниот сектор се раздолжуваше, а покрај тоа речиси сите централни банки печатеа пари. Од соседните земји, според соодносот заеми и депозити, најблиску до нив е Македонија, со сооднос од 83 проценти, додека Словенија се наоѓа веднаш меѓу Италија и Германија, со сооднос на заемите и депозитите од 86 проценти.
Ликвидносните услови се најтесни во Србија, каде што од секое собрано евро депозит седум центи остануваат „неискористени“, односно не се пласираат во кредити. На овој пазар кредитната активност со години ги надминуваше трендовите во соседните земји, така што резервите на неискористени средства не се дополнуваа со истата динамика.
Вреднувањето на европските банки што котираат на берзите покажува сооднос цена на акции/тековна добивка од околу седум пати, што е под 10-годишниот просек од 11 пати. Очигледно инвеститорите веруваат дека профитот на банките во блиска иднина нема да порасне толку многу како во 2023 година, ако воопшто расте.
Клучни поенти за следниот период
Работењето на банките во остатокот од годината ќе го обележат неколку главни теми, а некои од нив ќе се прелеат и во 2025 година.
Во големите земји од еврозоната, каматните стапки на кредитите повеќе нема да се зголемуваат, барем не значително, бидејќи претходното зголемување на безризичните каматни стапки е целосно пренесено на кредитите на клиентите. Во земјите од регионот Адрија може да очекуваме натамошни зголемувања на трошоците за задолжување, но пред сè во земјите што досега бележат помали зголемувања на стапките, односно Босна и Херцеговина, Словенија и Хрватска. Во цела Европа банките годинава ќе мора да ги зголемат каматните стапки на депозитите, а во гореспоменатите земји од регионот Адрија банките барем донекаде ќе ја бранат профитабилноста преку поскапување на кредитите, особено затоа што кредитната активност ќе продолжи да слабее.
Каматните стапки на орочените депозити ќе продолжат да растат, бидејќи низ Европа клиентите на банките го бараат својот дел од колачот од монетарното затегнување. Досега штедачите на банките во Србија најдобро поминаа во регионот Адрија, каде што речиси 74 проценти од монетарното затегнување е префрлено во каматните стапки на депозитите. Во хрватските банки овој трансфер е 68 проценти, во Словенија и Македонија е околу 40 проценти, а најнизок е во Босна и Херцеговина со 32 процента.
Економската перспектива е солидна, што значи дека банките во регионот не би требало да забележат значително влошување на квалитетот на кредитното портфолио. Поскапото задолжување сепак дополнително ќе ја ослабне побарувачката за кредити, па кредитните портфолија ќе останат на сегашното ниво.
Во еврозоната, (не)директната изложеност на банките на вредноста на комерцијалните недвижности е сè пожешка тема. Преку заемите за финансирање проекти за комерцијални недвижности или оние обезбедени со комерцијални недвижности, овие банки се изложени на вредност од 2,6 трилиони евра, што е речиси 12 проценти од сите заеми во еврозоната.
ЕЦБ ќе започне со намалување на каматните стапки во летните месеци, и тоа за вкупно еден процентен поен до крајот на годината. Со тоа тримесечниот Еурибор би требало да се намали на три проценти до крајот на 2024 година. Паралелно со тоа, ЕЦБ ќе продолжи да го истиснува вишокот ликвидност во системот, но овој процес, во зависност од амбициите на ЕЦБ, ќе трае меѓу три и девет години. Иако ова ќе почне да ги намалува нето каматните маржи на повеќето банки во еврозоната, банките во регионот Адрија со посилна ликвидност ќе можат да ја бранат профитабилноста со побавно зголемување на каматните стапки на депозитите.
Во светлото на забавувањето на растот на профитабилноста, банките ќе продолжат да ги оптимизираат трошоците. За да го одржат органскиот раст, банките ќе треба да продолжат да инвестираат значителни ресурси во технолошки решенија. Во ваквото сценарио, оптимизацијата на трошоците ќе подразбира (дополнителна) рационализација на трошоците за вработените, најчесто преку каналот на намалување на нивниот број.
