Прогноза: Трендот на раст на платите во регионот ќе продолжи

Информација за раст на просечната плата од 10 отсто пред пет години сигурно би нѐ изненадила, но денес тоа е нешто што сме навикнати да го читаме. Во постпандемискиот инфлациски бран видовме интензивно прелевање на растот на платите, така што земјите од регионот Адрија забележаа само пад на платите во реална смисла (платите приспособени за растот на цените) во одреден период од 2022 година, по што тие продолжија да растат и потрошувачката моќ на платите беше задржана, па дури и подобрена.

Просторот за раст на платите во регионот е овозможен со подобрената состојба на пазарот на трудот, бидејќи стапките на невработеност се на или блиску до историски најниско ниво, а недостигот од работна сила станува сè поизразен ограничувачки фактор за растот.

Ако погледнеме каде е регионот Адрија во однос на ЕУ и земјите од Централна и Источна Европа во однос на оптовареноста на БДП со платите, ќе видиме дека уделот на надоместокот на вработените во БДП е некаде помеѓу, но дека само во регионот Адрија постои видлив раст во претходните пет години, оттогаш работната сила го зголеми својот удел во колачот, на сметка на профитот на компаниите. Повторно, овој тренд не нè изненадува, бидејќи пазарите во регионот преминаа од режим на висока невработеност во режим на недостиг од работна сила и структурна неусогласеност со потребите на домашните пазари. Според истражувањата на Европската комисија, дури 36 отсто од компаниите во регионот (не вклучувајќи ја БиХ) наведуваат дека работната сила е пречка за производството (3 п.п. над четвртиот квартал од 2019 година), додека ова учество во примерокот на земјите од Централна и Источна Европа е 27 отсто (15 п.п. пониско во однос на четвртиот квартал од 2019 година), што сведочи за контрастот помеѓу овие две групи земји.

Да се вратиме на конкретната заработка и двигателите на заработката во наредниот период. Гледаме дека ќе доминираат истите фактори, но нивното манифестирање ќе биде со различен интензитет во однос на претходните периоди. Инфлацијата првенствено губи на значење, но сепак гледаме дека ќе остане фактор што позитивно ќе влијае на растот на платите во 2025 година, особено што во регионот гледаме зголемени стапки поради добрата побарувачка и економскиот раст. Една од варијаблите е самото ниво на платите. Хрватска и Словенија се издвојуваат по значително поголема заработувачка. Хрватска дури и брзо се приближи до Словенија, особено по зголемувањето на платите во јавниот сектор што беше спроведено во првата половина од годината, додека нето-платите во Словенија го забавија растот, меѓу другото, поради зголеменото оптоварување за здравствено осигурување воведено од почетокот на 2024 година.

Србија, Босна и Херцеговина и Северна Македонија сè уште значително заостануваат во однос на просечната плата, и покрај тоа што и во овие земји има евидентен тренд на раст. Најголемата замка во случајот на овие земји е тоа што нивните економии се во голема мера интегрирани во синџирите на снабдување на странските производители, но тоа се делови од синџирите што имаат ниска додадена вредност и затоа имаат релативно помала продуктивност на трудот и не обезбедуваат доволно простор за одреден натпросечен раст и конвергенција како Хрватска и Словенија. Потребни се многу инвестиции во постојните деловни процеси и преориентација на работни места со поголема додадена вредност за да се постигне побрза конвергенција. Разликата може да се види во додадената вредност во однос на бројот на вработени (еден од показателите за продуктивноста на трудот), каде што во просек Словенија и Хрватска постигнуваат околу 2,5 пати поголема номинална продуктивност на трудот од просекот на остатокот од регионот.

Очекуваме дека во 2025 година платите ќе продолжат да растат, со двоцифрени стапки на раст, но дека примарен фактор ќе бидат тесните пазари на трудот и подобрата преговарачка моќ на работниците. Хрватска ќе продолжи да се приближува кон Словенија, пред сè поради побрзиот економски раст, но и поради зголемениот недостиг од работна сила. Зголемената основа од 2024 година под влијание на растот на платите во јавниот сектор ќе се балансира со зголемување од 15 отсто на минималната плата што беше најавено од почетокот на 2025 година. Словенија со години е пример за затегнат пазар на труд, но во последните неколку месеци бележиме благ пораст на стапката на невработеност, што барем делумно ќе го отстрани притисокот од растот на платите во приватниот сектор. Позитивен придонес гледаме во амбициозното покачување на платите во јавниот сектор што беше најавено. Во Србија, Северна Македонија и Босна и Херцеговина има поголем простор за раст на платите, кој ќе биде поддржан од позитивните стапки на инфлација, растот на минималните плати, релативно ниската основа и недостигот од работна сила, кој е сѐ поизразен во одредени сегменти.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар