Два месеца по почетокот на вториот мандат на Доналд Трамп столбовите на американската хегемонија, чие градење траеше речиси еден век, изгледаат понесигурно од кога било. Тоа е сосема очигледно и на берзите, кои се доста „уморни“ по само 100 дена од вториот мандат на Трамп.
Обновените напади на Трамп врз американската централна банка, вклучувајќи ги и најдиректните закани досега за отпуштање на претседателот на Фед, Џером Пауел, дополнително ги заострија тензиите предизвикани од неговата декларација за трговска војна против голем дел од меѓународната заедница. Тоа ги принудува инвеститорите и аналитичарите повторно да ги евалуираат инвестициите, а кои ја формираат основата на американската економска доминација.
Доларот и американските државни обврзници - традиционалните безбедни засолништа во време на неизвесност - одеднаш станаа многу помалку привлечни. До неодамна инвеститорите се обложуваа на т.н. Трампова трговија (Trump trade), која требаше да го зајакне моделот на американската исклучителност, но сега сè повеќе преовладува чувството дека станува збор за стратегијата „Продажба на Америка“.
„Геополитичката структура на моќ се преобликува пред наши очи“, рече Јенс Вајдман, извршен директор на „Комерцбанк“ (Commerzbank) и поранешен гувернер на германската централна банка, на настан во Лондон минатата недела. „Прекумерната привилегија на Соединетите Американски Држави“, рече тој - користејќи термин што се прошири во Европа пред повеќе од половина век за да ја опише доминацијата на доларот - „можеби не е врежана во камен“.
„Многу е фрустрирачки“, рече Џеј Вудс, главен глобален стратег во „Фридом капитал маркетс“ (Freedom Capital Markets), за моменталните услови на берзата. „Секој ден е само неизвесност, неизвесност, неизвесност. Очекуваме да се случи едно, а се случува друго“. „Пазарите се диви поради политиката“, рече Марко Папиќ, главен стратег во „БЦА рисрч“ (BCA Research).
Па, што се случуваше на берзите минатата недела? Глобалните берзи во петокот пораснаа четврти ден по ред, што е нивната најдобра серија на победи за повеќе од два месеца, бидејќи трговските тензии се намалија, а претставниците на Федералните резерви на САД сигнализираа дека се подготвени да ги намалат каматните стапки порано од очекуваното.
Азиските акции пораснаа, а јуанот ги намали загубите откако „Блумберг њуз“ објави дека Кина размислува за укинување на царината од 125 проценти за некои увезени производи од САД. Тоа би било големо олеснување на трговските тензии меѓу САД и Кина.
Апетитот за ризик се враќа бидејќи Белата куќа зазема помирувачки тон, зголемувајќи го оптимизмот кај инвеститорите дека САД ќе склучат клучни трговски договори со своите најважни економски партнери. Како знак дека пазарите можеби се стабилизираат по превирањата околу царините на Трамп, индексот MSCI Asia Pacific на азиските акции во петокот ги избриша сите загуби од 2 април - денот кога американскиот претседател ги објави реципрочните царини.
„Повеќето од нас не очекуваат САД и Кина брзо да ги испеглаат своите разлики - тоа ќе биде долго и бурно додворување од двете страни. Но се чини дека најлошото можеби навистина завршило“, рече Кок Хунг Вонг од „Мејбенк секјурититис“ (Maybank Securities).

Прво да ја погледнеме Азија. Минатата недела, во времето на пишувањето на овој текст, кинескиот индекс CSI 300 порасна за 0,5 проценти, Nikkei 225 за 3,33 проценти, корејскиот Kospi за 2,41 проценти, а хонгконшкиот Hang Seng за 4,34 проценти.
Европските берзи исто така беа зелени. Во моментот на пишувањето на овој текст германскиот индекс DAX минатата недела порасна за 3,65 проценти, францускиот CAC 40 порасна за 3,05 проценти, а лондонскиот FTSE 100 порасна за 1,79 проценти. Паневропските индекси Eurostoxx 50 и Eurostoxx 600 забележаа раст од 3,5 и 2,7 проценти соодветно.
Bloomberg Adria
Преку океанот, американскиот индекс S&P 500 порасна за 3,38 проценти, технолошкиот Nasdaq порасна за 4,67 проценти, а индустрискиот Dow Jones за 0,88 отсто.
„Амунди“: Инвеститорите бегаат од американските кон европските фондови
Менаџерот на фондот „Амунди“ забележува дека се случуваат големи промени: клиентите се повлекуваат од САД и се префрлаат на европски фондови како одговор на пазарните превирања што произлегуваат од царинската војна.
Инвеститорите „масовно ги префрлија“ своите портфолија во европски акции и државни обврзници тргувани на берза, изјави за „Блумберг“ портпаролот на најголемиот европски фонд за менаџирање средства. „Насоката на тековите одразува пошироко преструктурирање на пазарот, кое следува по најавите за царини“.
Коментарите исто така се совпаѓаат со податоците од „Морнингстар дајрект“ (Morningstar Direct), кои покажуваат општо повлекување на американските фондови месецов. Само во првите две недели од април, додека пазарите ги совладуваа најавите за царини на претседателот Трамп, фондовите фокусирани на САД управувани од „Амунди“, „УБС груп“ (UBS Group) и „Стејт стрит“ (State Street) забележаа вкупен одлив од 3,9 милијарди евра (4,5 милијарди долари), според податоците на „Морнингстар“ (Morningstar), а врз основа на ЕТФ-ови на акции.
Пресврт на ЕТФ: Инвеститорите ги отфрлаат ѕвездите и се обложуваат на губитниците од лани
Со оглед на тоа што Џером Пауел ја исклучи можноста за спасување на инвеститорите, предизвикувајќи го гневот на Доналд Трамп, Волстрит очајно бара спасувачки појас додека пазарите погодени од царините повторно тонат. Само погледнете го годинашниот пад на приносите, кој опфаќа различни инвестициски стратегии - од американски акции, големи и мали, до криптовалути и корпоративен долг.
Поради последиците од царинските давачки, 90 од минатогодишните 100 најдобро управувани фондови котирани на берзата, т.н. ЕТФ (ETF - фондови со кои се тргува на берза), се со просечна загуба од 13 проценти во вредност, според податоците на „Блумберг интелиџенс“ (Bloomberg Intelligence). Во исто време, претходно занемарените стратегии повторно оживеаја: девет од 20-те најлошо управувани акционерски фонда од 2024 година бележат позитивни приноси годинава.
Прашање од милион евра е во што да се инвестира
„Секогаш кога има голем пад на пазарот, се сеќаваме на Ворен Бафет“, изјави за „Блумберг Адрија ТВ“ Велимир Лукиќ, професор на Економскиот факултет во Белград. „Репутацијата не се гради на финансиските пазари кога пазарот расте и сите профитираат, туку кога пазарот опаѓа и само неколкумина напредуваат“.
Берзата е дефинитивно ризична. Пазарот на хартии од вредност со фиксен приход, како што е пазарот на обврзници, е помалку ризичен и затоа може да биде попривлечен за поконзервативните инвеститори. Европскиот пазар на суверени обврзници би можел да биде добро решение. Што се однесува до валутите, доларот можеби не е најдобриот избор за инвестирање во моментов. Едно евро денес може да се купи за приближно 1,14 долар, што значи дека доларот значително ослабе, објаснува Лукиќ. „Технолошкиот сектор е особено ризичен и доживува големи ценовни флуктуации, додека од друга страна имаме таканаречени безбедни засолништа како златото“.
На прашањето дали годинава ќе биде биковска или мечкина, Лукиќ одговара дека не верува дека ќе има голем пад. „Ако има пазар во пад, тоа не значи нужно лоша работа. Мора да бидете трпеливи и да продавате само ако навистина морате“, заклучува тој.
Петте јапонски акции на Ворен Бафет: Каде се тие денес?
Милијардерот Ворен Бафет годинава ќе наполни 95 години, но тој сè уште е на чело на холдинг компанијата „Беркшир Хатавеј“ (Berkshire Hathaway), која донесе многу големи профити преку вешто инвестирање. Но и тие правеа грешки. Бафет се осврна на тоа во своето последно писмо, датирано на 22 февруари 2025 година, каде што меѓу другото напиша дека се приближува времето кога Грег Абел ќе го замени на позицијата извршен директор.
Bloomberg
Овој пат нема да зборуваме за животот на Пророкот од Омаха, како што го нарекуваат, туку ќе посочиме пет акции што Бафет експлицитно ги спомена во своето писмо до акционерите. Холдинг компанијата е фокусирана главно на инвестиции во САД, но во последниве години тие ги зголемуваат инвестициите и во Јапонија. Тие почнаа да влегуваат на гореспоменатиот пазар во 2019 година и моментално акумулираат акции на пет јапонски гиганти: „Итоучу“ (Itouchu), „Марубени“ (Marubeni), „Мицубиши“ (Mitsubishi), „Мицуи“ (Mitsui) и „Сумитомо“ (Sumitomo). Тие се глобални трговци што се занимаваат со различни активности и во Јапонија се нарекуваат „сого шоша“, а на Балканот веројатно би се нарекувале „трговци за сешто“.
Пет јапонски акции на Ворен Бафет: Каде се тие денес?
Цените на нафтата повторно паѓаат
Цената на 159-литарскиот барел сурова нафта од Северно Море од типот брент повторно падна кон крајот на неделата, откако во средата го достигна врвот. Во времето на пишувањето на текстот таа се движеше околу 66 долари, додека цената на барел сурова нафта од Западен Тексас (ВТИ - WTI) беше 62,6 долари. Пазарите ја разгледуваат можноста за зголемена понуда од картелот ОПЕК+ (Организацијата на земји извознички на нафта и нивните сојузници) и последиците од трговските тензии меѓу САД и Кина.
Неколку членки на групата ОПЕК+ ќе бараат уште едно големо зголемување на понудата во јуни, бидејќи спорот околу усогласеноста со квотите се интензивира, објави „Ројтерс“ (Reuters), повикувајќи се на луѓе запознаени со ова прашање. Растечките тензии во рамките на картелот, особено со Казахстан, ги поттикнаа стравувањата од ценовна војна. Членките на ОПЕК+ ќе се состанат на 5 мај за да одлучат што да прават во јуни.
Доларот ја губи вредноста во однос на еврото и франкот
Неизвесноста не му се допаѓа ниту на американскиот долар, бидејќи во понеделникот падна на најниско ниво во последните години во однос на еврото. Моменталниот девизен курс евро-долар е 1,1356 долар.
EURUSD:CUR
EUR-USD X-RATE
1,1355 USD
-0,00350 -0,31%
почетна цена
1,139
претходна цена на затворање
1,139
промена од почетокот на годината
9,7643%
дневен опсег
1,13 - 1,14
опсег на 52 недели
1,01 - 1,16
Непредвидливите политички потези на Белата куќа ја зголемија побарувачката, особено за швајцарскиот франк, јенот и златото како безбедни засолништа, додека американските државни обврзници пораснаа.
Биткоин: Нема повеќе паралелно движење со индексот Nasdaq?
Во последните денови цената на биткоинот се движеше различно од американските технолошки акции. Дали имало прекин во трендот? Типично, цената на биткоинот се движи повеќе или помалку во согласност со движењата на цените на акциите на американските технолошки компании. Сепак, во последните десет дена цената почна да се движи во спротивна насока.
Додека цената на биткоинот порасна за 11,5 проценти од почетокот на минатата недела, индексот Nasdaq на американските технолошки акции изгуби 0,7 проценти, земајќи го предвид периодот од 15 до 23 април.
Според аналитичарот Тилн Шарлах од „Асекс“ (Acex), движењето на цената на биткоинот може да укажува на фактот дека инвеститорите бараат финансиска инвестиција што е „најодвоена од постојниот финансиски свет“. Биткоинот би можел да биде таканаречена заштита (спротивна опција) во време на големи флуктуации, смета Шарлах.
XBTUSD:CUR
XBT-USD Cross Rate
94.526,09 USD
+1.071,86 +1,15%
почетна цена
93.460,96
претходна цена на затворање
93.454,23
промена од почетокот на годината
1,0375%
дневен опсег
92.891,79 - 95.010,92
опсег на 52 недели
52.598,86 - 109.241,11
Цената на биткоинот во времето на пишувањето беше 93,655 долари по монета.
Инвеститорите продолжуваат да бегаат кон златото
Вредноста на златото во 2025 година се зголеми за една третина. Трговските тензии ги потресоа пазарите и ја поткопаа довербата во средствата деноминирани во долари, зајакнувајќи некои традиционални засолништа. Приливите кон фондови поддржани од злато што се тргуваат на берза и купувањата од централните банки го поддржуваат растот. Цените растат секој месец годинава.
GOLDS:COM
GOLD SPOT $/OZ
3.295,98 USD
-53,45 -1,60%
почетна цена
3.349,43
претходна цена на затворање
3.349,425
промена од почетокот на годината
25,407887216613%
дневен опсег
3.287,31 - 3.370,73
опсег на 52 недели
2.277,35 - 3.500,10
„Брзиот пораст на златото сугерира дека пазарите имаат помала доверба во САД од кога било досега“, рече Ли Лианг Ле, аналитичар во „Каланиш индекс сервисис“ (Kallanish Index Services). Во времето на пишувањето на овој текст, цената на унца злато се движеше околу 3.304 долари.
Што ќе следиме неделава?
Понеделник, 28 април
-
Во Канада ќе се одржат парламентарни избори
-
Состанок во Данска на министрите за надворешни работи на балтичките и нордиските земји со претставници на Германија, Франција и Полска
-
Државниот завод за статистика (ДЗС) ќе објави индекси на продажните цени на производителите на индустриски производи на домашниот пазар
Вторник, 29 април
-
Објава на деловни резултати на „Фајзер“ (Pfizer), „Кока кола“ (Coca Cola), „Виза“ (Visa), ХСБЦ (HSBC), „Букинг“ (Booking), „Старбакс“ (Starbucks), „Спотифај“ (Spotify), „Дојче банк“ (Deutsche Bank), „Џенерал моторс“ (General Motors) и „Новартис“ (Novartis)
-
Во Германија институтот ГфК (GfK) ќе објави мислење на потрошувачите
-
„Евростат“ ќе ја објави деловната клима
-
Во САД ќе бидат објавени податоци за расположението на потрошувачите и работните места
Среда, 30 април
-
Објава на деловни резултати на „Ербас“ (Airbus), „Мајкрософт“ (Microsoft), „Мета“ (Meta), „Мерцедес“ (Mercedes), „Фолксваген“ (Volkswagen), УБС (UBS) и „Квалком“ (Qualcomm)
-
Кина ќе ги објави податоците за индексот PMI за производство
-
Франција ќе објави податоци за БДП
-
Во Германија ќе бидат објавени податоци за малопродажбата, инфлацијата, БДП и невработеноста
-
Податоците за БДП ќе бидат објавени и во САД
-
Сто дена од претседателствувањето на Доналд Трамп
-
ДЗС ќе објави индекси на индустриско производство, промет во секторот трговија, како и податоци за стоковна размена со странство
Четврток, 1 мај
- Ден на трудот
Петок, 2 мај
- ДЗС ќе објави индекс на бројот на работници во индустријата