Глобалните финансиски пазари беа под значителен притисок во последните недели. S&P 500 достигна едномесечно ниско ниво, што е најдолгата низа загуби од август, бидејќи технолошките гиганти го загубија моментумот поради тоа што инвеститорите сè повеќе се прашуваа дали вештачката интелигенција (ВИ) може да ги оправда високите очекувања што го поттикнаа растот оваа година.
Слично пригушено расположение беше забележано и на европските и азиските берзи, каде што биткоинот се консолидираше под 92.000 долари. Приносите од американските обврзници се намалија по неколкудневните добивки, бидејќи потрагата по безбедни засолништа ја зголеми побарувачката за државни обврзници.
Махди Саади, аналитичар во „Триглав Инвестментс“ вели дека финансиските пазари влегуваат во „фаза на стабилизација со големи регионални разлики“ во последниот квартал од 2025 година. САД остануваат најсилниот пазар поради високиот раст на профитот и маржата, додека Европа го губи моментумот поради нискиот раст и политичките ризици.
Прочитај повеќе
Акциите на пат да ја забележат најлошата недела во последните седум месеци
Прочитајте што стои зад најголемиот пад на акциите од април наваму и како глобалните ризици го менуваат пазарот...
21.11.2025
Хрватската држава влегува во Македонската берза, но Словенците не даваат да влезе и во нивната
Отежнати намерите на Хрватска, која преку својата агенција Фина треба практично да стане сопственик на берзата во соседна Словенија.
21.11.2025
Биткоинот се движи кон најлошиот месец од колапсот на криптовалутите во 2022 година
Вредноста на најголемата криптовалута утрово се лизна дури за 6,4 проценти, на 81.629 американски долари, пред да ги намали малку загубите, според податоците на „Блумберг“.
21.11.2025
Позитивната прогноза на „Енвидија“ ги смири стравувањата од ВИ-балон
Пазарите реагираа позитивно по објавата на „Енвидија“ за нов силен квартал, што ги разби сомнежите за ВИ-балон и ја потврди рекордната побарувачка за акцелератори.
20.11.2025
Криптовалутите тонат, расте стравот низ финансиските пазари
Вителот на продажби што го предизвика падот на биткоинот ги поткопа азиските пазари и го засили стравот од поголеми нарушувања во деновите што следуваат.
18.11.2025
„Најголемите можности моментално се во САД, особено во технолошкиот и финансискиот сектор“, нагласува Саади, предупредувајќи дека ризиците се поврзани со понатамошната монетарна политика на Федералните резерви на САД и политичката неизвесност во Европа. Тој одржува неутрален став за обврзниците, бидејќи долгорочните ризици од каматните стапки остануваат истакнати.
Неизвесноста кај инвеститорите е дополнително засилена со очекувањето на објавувањето на записниците на Федералните резерви на САД, бидејќи трговците сè повеќе веруваат во непосреден пад на каматните стапки. Лидерите на Волстрит предупредуваат на претпазливост и можност за понатамошни падови, додека некои аналитичари веќе зборуваат за почеток на поширока корекција во технолошкиот сектор во опсег од 10 до 15 проценти.
Каде да се инвестираат 10, 50 и 100 илјади евра?
Во таква средина, индивидуалните инвеститори се прашуваат како да изградат портфолио кое ќе издржи зголемена волатилност и ќе испорача долгорочни стабилни приноси. Затоа, заради разновидност, ги прашавме најголемите менаџери на средства на словенечкиот пазар каде би инвестирале 10, 50 и 100 илјади евра денес - по индустрија, географија и меѓу различни класи на инвестиции.
„Поважно од различните износи што поединецот сака да ги распредели на пазарите на капитал е тежината на инвестицискиот ризик што избраниот износ го претставува во целокупната слика за средствата на поединецот“, вели Горан Ѓуратовиќ, директор на секторот за финансиски консалтинг и маркетинг во „Генерали Инвестментс“.
„Ако инвеститорот има 20.000 евра за инвестирање, а покрај тоа, има, на пример, два стана и депозит од 50.000 евра, тој може да си дозволи 100 проценти изложеност“, објаснува испитаникот. Меѓутоа, ако 20.000 евра претставуваат вкупни ликвидни средства, уделот на инвестициите во портфолиото со поголем ризик мора соодветно да се приспособи (т.е. да се намали).
Ѓуратовиќ: „Препорачаниот коефициент за инвеститор во активни години би бил 60/40 или дури 70/30 во корист на поризични инвестиции.“
Зошто таков пристап? Ѓуратовиќ објаснува дека со таков пристап, инвеститорот може да остане ориентиран кон поризични инвестиции на долг рок и нема потреба од краткорочни приспособувања во случај на негативни, краткорочни настани, емоционални повлекувања или други идеи за целен влез на пазарот, за кои е докажано дека не носат позитивни ефекти на долг рок.
Слично мислење дели и Примож Чучек, раководител на продажба во „Триглав Инвестментс“, кој вели дека за сите три износи - 10, 50 и 100 илјади евра - дизајнот на составот на портфолиото е претежно сличен: повеќето инвестиции можат да се пласираат во диверзифицирани акции, а притоа да се задржи соодветниот удел на обврзничките инвестиции како стабилизирачки елемент.
„Разликите меѓу износите затоа не се одразуваат толку многу во структурата, колку во можноста за нешто поширока диверзификација за поголеми износи“, додава Чучек, кој нагласува дека ако инвеститорот одлучи да користи инвестициски фондови, тие веќе се диверзифициран финансиски инструмент сами по себе.
„Најважно е портфолиото да го одразува ставот на инвеститорот кон пазарните флуктуации, неговите цели и временски хоризонт“, вели Примож Чучек, „Триглав Инвестментс“.
Карин Кунрат од „Рајфајзен Капитал Менаџмент“ нагласува дека не постои единствено „идеално портфолио“. „Портфолиото на 18-годишен инвеститор кој може да преземе поголем ризик е сосема различно од портфолиото на 70-годишен инвеститор кој е повеќе дефанзивен. За секој поединец, ‚идеалното портфолио‘ може да биде токму тоа - индивидуално прилагодена структура“, објаснува таа.
Според неа, ризикот и временскиот хоризонт на инвестициите се лични одлуки, независно од количината на пари што инвеститорот ја има на располагање. Најголемиот ризик е често премногу краткиот инвестициски период, што може да доведе до загуби. „Клучно е портфолиото да е дизајнирано како инвестиција - а не како шпекулација“, додава таа.
Портфолио дизајнирано од Карин Кунрат, директорка за инвестиции во „Рајфазен Капитал Менаџмент“:
Кунрат советува постепено влегување на пазарот, на пример со месечни плаќања, бидејќи тоа го намалува ризикот од погрешен момент. Подеднакво важна е и диверзификацијата по регион, сектор, валута и класа на средства, како и долгорочната перспектива. Според неа, инвеститорите во моментов имаат корист од комбинација на неколку структурни мегатрендови - од развојот на вештачката интелигенција и демографските промени до енергетската транзиција и глобалните инвестиции во инфраструктурата.
-
Здравствената заштита останува еден од најстабилните сектори, поттикнат од стареењето на населението и брзиот напредок во биотехнологијата и медицинските технологии. Сегментите на енергетската транзиција и комуналните услуги имаат корист од растечката побарувачка за електрична енергија генерирана од ширењето на вештачката интелигенција и електрификацијата. Според Кунрат, меѓу победниците се производителите на чиста енергија и традиционалните енергетски компании кои влегуваат во нови инвестициски циклуси.
-
Инфраструктурата е исто така силно фокусирана - од транспорт и дигитални мрежи до чиста енергија. Тоа е сектор кој нуди атрактивни, честопати поврзани со инфлацијата приноси и силна регулаторна поддршка и во САД и во ЕУ. Во индустријата, таа ги истакнува можностите во одбранбениот сектор, роботиката, автоматизацијата, трансформацијата на синџирот на снабдување и проектите за зелена инфраструктура.
-
Технологијата останува најсилниот тематски двигател на долг рок, но бара селективност поради високите вреднувања. Најперспективните сегменти се полупроводниците, центрите за податоци, инфраструктурата за вештачка интелигенција, сајбер безбедноста и автоматизацијата.
Ја препорачува следната географска дисперзија:
САД - 50 проценти изложеност на акции: останува „моторот на глобалната заработка“, главно во технологијата, здравството и индустријата, поради високите вреднувања Кунрат би задржала малку помала тежина од MSCI World.
Европа - 30 проценти изложеност на акции: Поатрактивни вреднувања, интересни можности во индустријата и инфраструктурата, но помал долгорочен раст на заработката отколку во САД.
Азија надвор од Јапонија / Пазари во развој - 15 проценти изложеност на акции: Поддржано од демографски трендови, раст на потрошувачката и преместувања на производството, од особен интерес: Индија, АСЕАН, избрани индустрии во Кина (синџир на електрични возила, автоматизација).
Јапонија - пет проценти изложеност: Придобивки од реформите на корпоративното управување и инвестицискиот циклус.
Портфолио според предлогот на Горан Ѓуратовиќ, „Генрали Инвестментс“:
-
Под претпоставка дека инвеститорот е во раните активни години, тој може да си дозволи поголем ризик, па затоа може да биде поагресивен во инвестирањето и е изложен на 70-80 проценти од инвестициите со поголем ризик (веројатно берзата), а остатокот е во форма на ликвидна резерва, која ја користи за додавање позиции во оригиналното портфолио на акции во случај на потенцијални можности за купување што се појавуваат на пазарот. Како што инвеститорот се движи во позрели периоди, тежината се повеќе се префрла кон помалку ризични инвестиции.
-
Со оглед на трендот, растот, инвестициите и развојот на индустриите во иднина дефинитивно ќе водат технологијата, здравствената заштита/долгорочната нега и финансиите.
-
„Рбетот“ на инвестицијата треба да се базира на американскиот и европскиот пазар (60 до 70 проценти), а треба да се додадат и некои регионални пазари во развој (ЈИЕ) и азиски пазари (Индија, Кина, Индонезија, Тајван итн.) за да се „зачини“ портфолиото (преостанатите 30 до 40 проценти).
-
Инвестицијата треба да се дефинира на долг рок, а распределбата на ризичните инвестиции треба да биде во согласност со соодветниот сооднос во целото портфолио на ликвидни средства.
Портфолиото што би го составил Примож Чучек, „Триглав Инвестментс“:
-
Најголемиот дел - 40 проценти - би се инвестирал во глобални капитални инвестиции, главно во акции на компании кои управуваат со најсилните брендови во светот (како што е фондот Триглав Топ Брендс). Потоа 30 проценти би се распределиле на акции на компании од развиените пазари на капитал - Северна Америка, Европа, Азија и Пацификот, потоа по 10 проценти на европски акции, на компании и технологии кои имаат помало оптоварување на животната средина, а последните 10 проценти на акции на пазарите во развој (Азија, Латинска Америка, Африка, Источна Европа).
-
Што се однесува до диверзификацијата на секторот, моментално се истакнуваат информатичката технологија и комуникациските услуги, каде што компаниите бележат постојан раст на приходите и профитот. Финансискиот сектор останува важен дел од долгорочното диверзифицирано портфолио, бидејќи условите постепено се стабилизираат по период на построга монетарна политика. Тој одржува неутрален став кон секторите за здравствена заштита, индустрија и недвижности, додека основните потрошувачки производи, енергијата и материјалите се помалку привлечни поради краткорочни фактори.
-
Сликата е јасна и во однос на географската распределба: тој гледа најмногу можности во Северна Америка, особено во САД, каде што компаниите остваруваат најголем раст на профитот. Тие постепено ја зголемуваат својата изложеност на пазарите во развој, додека малку ја намалуваат Европа поради послабата економска динамика.
-
Што се однесува до ризикот, тој нагласува дека големината на инвестицијата не е клучен фактор. Очекуваните приноси секогаш се поврзани со поголем ризик, затоа инвеститорот мора да ги сфати краткорочните флуктуации како дел од патот кон долгорочни резултати. Клучот останува диверзификација и упорност во стратегијата низ различни пазарни циклуси.