.webp){kind=icon}
Македонските граѓани може скапо да ги чини превидот на Владата со откажувањето на четиригодишната еврообврзница од 600 милиони евра со камата од 6,5 проценти само неколку дена откако беше издадена минатиот месец. Планираното ново задолжување на земјава веројатно ќе биде поскапо, не поради нејзиниот нарушен углед, туку поради влошување на условите на меѓународниот пазар на капитал.
Изненадувачката инаетливост на високата инфлација во Европа, која се одолжува во 2023 година, веројатно ќе резултира со понатамошно затегнување на монетарната политика и повисоки камати за нови задолжувања преку кредити и обврзници. Барем така се обложуваат инвеститорите по неочекуваното забрзување на инфлацијата во Франција (7,2 проценти) и во Шпанија (6,1 проценти) во јануари. Тие сега очекуваат дека Европската централна банка ќе продолжи да ја зголемува основната камата подолго и повеќе отколку што се очекуваше, односно дека таа ќе достигне 4 проценти во 2024 година. Пред само три недели се очекуваше ЕЦБ да престане да ја зголемува каматата до средината на оваа година.
Ваквата промена резултира со драстичен раст на приносите на пазарот на обврзници. Добар пример за тоа е приносот на двегодишните германски државни обврзници, кој се зголеми за девет базични поени, на 3,17 проценти, што е највисоко ниво од 2008 година.
Што велат аналитичарите?
Ако растат трошоците за задолжување на една од најсилните економии во светот, каква што е германската, тогаш што треба да очекува Македонија?
Ричард Сегал, аналитичар за фиксен приход во „Амброзија капитал“ (Ambrosia Capital Ltd.), за „Блумберг Адрија“ вели дека откажување обврзници откако веќе биле издадени е невообичаено, но не е преседан.
„Веројатно ќе беше полошо за угледот на земјата доколку обврзницата не беше откажана. Во овој пример не очекувам да се зголемат трошоците за задолжување поради самото откажување, но очекувам тие да се зголемат поради општото зголемување на каматните стапки низ Европа“, вели Сегал.
Андријана Поповска, портфолио-менаџерка во „ВФП фонд менаџмент“, вели дека пазарите на обврзници доживеале една од најострите распродажби во 2022 година и дека минатата година е најлоша за пазарот на обврзници во последните шест децении.
„Последниов период повторно е забележано благо зголемување на приносите на обврзниците, кое главно се должи на сè уште загрижувачките нивоа на инфлација, подгреаниот пазар на трудот и на тоа дека веројатно очекувањата на инвеститорите во светот за забавена монетарна политика на централните банки сè уште се далеку од видикот“, вели Поповска.
Таа укажува дека кривата на принос останува изразено обратнопропорционална, што значи дека инвеститорите бараат повисок принос за обврзниците со пократок рок на достасување отколку за обврзниците со подолг рок на достасување.
„Приносот на двегодишните американски обврзници забележа раст и истите тие котираат на принос од 4,8 проценти, споредбено со десетгодишната американска обврзница, која котира на принос од 3,9 проценти. Слична е ситуацијата и на европските пазари на капитал, каде што распонот помеѓу двегодишната и десетгодишната германска обврзница е изразено позитивен“, вели таа.
Поповска вели дека сегашните очекувања се дека 2023 година нема да биде толку ,,црна“ за пазарот на обврзници и дека потенцијално намалување на стапките на инфлација може да биде добар ,ветер во грбот за пазарот на обврзници.
„Сегашните приноси на обврзниците изгледаат навистина привлечно на среднорочен период за поконзервативните инвеститори. За оние што сакаат да преземат малку повисок ризик, обврзниците од пазарите во развој, државни обврзници со шпекулативен кредитен рејтинг, нудат доста атрактивни приноси од 7 до 8 проценти“, вели Поповска.
Според неа, веројатно е дека потенцијалното ново задолжување на Македонија на странските пазари би ја чинело повеќе, пред сè поради трендот на раст на приносите на обврзниците.
„Следејќи го движењето на обврзниците со сличен кредитен рејтинг како и Македонија, веројатно е дека новоиздадената обврзница би се издала на принос од околу 7 проценти или повисок, вклучувајќи го и ризик премиум-факторот за претходното повлекување пред порамнување на обврзницата“, вели Поповска.
Владата подновена, Бесими остави простор за поскапо задолжување
Главна причина за откажување на еврообврзницата што Македонија ја издаде минатиот месец беше превидот околу периодот - постапката се спроведе во период пред реконструкција на Владата, поради што не можеше да се исполни законската обврска тогашниот министер за правда Никола Тупанчевски да даде позитивно мислење за новото задолжување, бидејќи веќе имаше дадено оставка. Техничките пречки за издавање нова еврообврзница се отстранети откако по повеќедневна расправа Собранието во понеделникот избра четворица нови министри, меѓу кои и Кренар Лога за министер за правда.
Во меѓувреме, по реакциите во јавноста за оваа грешка на Владата, се огласи министерот за финансии Фатмир Бесими, кој соопшти дека Министерството за финансии е подготвено и може веднаш да излезе на меѓународниот пазар со издавање на еврообврзницата, штом во Собранието заврши процедурата за избор на министер за правда.
„Очекувам и следната аукција да биде успешна. Зад овој процес стои конзорциум на банки со кои 20 години земјата реализира успешно издавање еврообврзници, а постои и интерес од инвеститорите што учествуваа на аукцијата на 9 март повторно да учествуваат.
Повторената аукција не повлекува финансиски трошок, бидејќи тоа е во рамките на договорот што го има земјата со конзорциумите банки, кои во овој процес нè следат 20 години“, рече министерот.
Тој истакна дека каматната стапка ќе го одреди и износот на кој ќе биде издадена еврообврзницата, оставајќи простор за задолжување со камата повисока од 6,5 проценти, која беше постигната за еврообврзницата што беше откажана минатиот месец.
„Ние имавме плафон на 800 милиони евра и одлучивме да издадеме еврообврзница од 600 милиони евра за да ги платиме обврските кон странство, односно еврообврзницата што достасува во јуни од 450 милиони и каматите околу 30 милиони за истата таа, како и други заеми што достасуваат кон странство. Идејата беше со тоа што ќе го обезбедиме со еврообврзница да го платиме она што е обврска кон странство. Доколку каматата е над седум проценти и повеќе, може да се разгледа опцијата да се издаде еврообврзница само на 500 милиони евра, па во текот на годината да се видат повторно условите, односно доколку се олабават каматите, затоа што се очекува во втората половина од годината инфлацијата да се намали и растот да се зголеми, но имаме многу непознати и никој не знае што ќе се случи во Украина“, истакна министерот Бесими.
Појаснувајќи ја постапката поради која ќе се повтори аукцијата за издавање еврообврзница, Бесими најави дека ќе се предложат законски измени со кои нема да се потпишува мислењето само од министер за правда, туку тоа да може да биде и друг член од Владата.
Со помош на Александра Томиќ
