.webp){kind=icon}
Каматата е очекувана, но краткиот рок на достасување на новата еврообврзница значи дека инвеститорите не се подготвени да ѝ позајмуваат пари на Македонија по вакви камати. Ова е ставот на аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“, предводен од главниот аналитичар Андреј Кнез, откако Македонија вчера ја издаде деветтата еврообврзница во вредност од 600 милиони евра. Парите треба да се искористат исклучиво за финансирање на обврските по основа на стари долгови, кои достасуваат за отплата годинава. По основа на главнина и камата, за сервисирање стари долгови кон надворешни кредитори, годинава треба да исплатиме 594 милиони евра за главнина, како и 138 милиона евра за камати. Од нив, најголемиот дел отпаѓа на седумгодишната еврообврзница издадена во 2016 година, за која само во оваа година треба да се исплати износ од 450 милиони евра, со камата од дополнителни 25 милиони евра.
Со оглед на тоа што Македонија е принудена да позајмува за да ги исплаќа старите долгови во услови кога расте цената на парите и притоа треба редовно да ги сервисира тековните буџетски расходи, се наметнува прашањето дали годинава повторно ќе треба да се позајмуваме на меѓународниот пазар на капитал за да се покрие буџетскиот дефицит.
Кнез вели дека Македонија им се придружи на другите влади на земјите од Централна, Источна и Југоисточна Европа (ЦИЈИЕ), од Полска до Романија, кои имаа цел да ги искористат придобивките од поволното расположение на инвеститорите на глобалните пазари оваа година.
„Вклучувајќи ја најновата емисија на Македонија од 600 милиони евра, земјите од ЦИЈИЕ издадоа обврзници во вредност од речиси 16 милијарди евра на глобалните пазари од почетокот на 2023 година, во комбинирани валути - евра и американски долари“, вели Кнез.
Тој посочува неколку релевантни елементи поврзани со новата еврообврзница на Македонија.
„Прво, за разлика од другите земји од ЦИЈИЕ, Македонија издаде обврзница со релативно краток рок од четири години, додека преостанатите земји се концентрираа на рочности од десет години и подолги, формирајќи просечен период за отплата на новите емисии од 12 години. На тоа гледаме како на сигнал дека инвеститорите не се подготвени да ѝ позајмуваат пари на Македонија на подолг рок, барем не без многу поголем пораст на каматите, што е јасен одраз на неизвесноста за среднорочните повратни инвестиции, барем за поризичните заемопримачи“, вели Кнез.
Андреј Кнез
Тој укажува дека Македонија привлече понуди од инвеститори од 1,6 милијарда евра, односно дека емисијата беше со интерес за 2,7 пати поголем.
„Ова е умерен резултат и можеби треба да се сфати и како слаб исход, особено кога ќе се спореди со Словенија, која привлече понуди на инвеститорите осум пати повеќе од финалната емисија на обврзници од 1,25 милијарда евра при продажбата во почетокот на 2023 година“, посочува Кнез.
Главниот аналитичар на „Блумберг Адрија“ додава дека трошокот за позајмување очекувано е поголем при општо зголемување на цената на парите.
„Сепак, не гледаме дека задолжувањето чини многу поскапо отколку кај другите држави од ЦИЈИЕ. Имено, распонот на новите обврзници на Македонија наспроти помалку ризичните средства, како што се германските обврзници, денес е за приближно 100 базични поени поширок од пред една година, што е слично како и кај другите оценети држави од ЦИЈИЕ“, вели Кнез.
Тој потенцира дека новата обврзница го покрива речиси целиот долг што достасува од веќе издадените обврзници на Македонија во 2023 година.
„Сепак, мислиме дека новата емисија дава само ограничен простор за маневрирање на централната влада, со оглед на тоа што нејзиниот готовински тампон падна на приближно 4 проценти од БДП и покривањето на редовните буџетски потреби ќе бара барем уште една емисија на обврзници оваа година“, заклучува Кнез.
Од друга страна, министерот за финансии Фатмир Бесими вчера соопшти дека поради достасаните обврски, деветтата еврообврзница е издадена и покрај затегнатите услови на меѓународните пазари на капитал, за што сведочи и повеќекратното зголемување на референтните каматни стапки од големите централни банки.
„Купонската каматна стапка од 6,25 проценти на годишно ниво, која е постигната денеска, е пониска од пазарните каматни стапки на веќе издадените еврообврзници со кои во моментов се тргува на меѓународните берзи. Таа е многу пониска и од каматните стапки што преовладуваа во последните месеци од овој период на енергетска криза, која сѐ уште трае, и кои се движеа над 8 проценти“, вели Бесими.
Фатмир Бесими
Тој додава дека финансирањето на буџетскиот дефицит за годинава е обезбедено под уште поповолни услови преку макрофинансиската помош на Европската комисија, линијата за претпазливост и ликвидност на ММФ и други меѓународни институции, како Светската банка, Европската банка за обнова и развој и Европската инвестициска банка.
„Пристапот е, во услови на скапи финансиски пазари, да не се изврши задолжување за целиот одобрен износ до 800 милиони евра, туку само за износот за враќање на старите долгови. Рочноста на новата еврообврзница е само четири години, при што интенцијата е да се оди со пократок период на отплата (наместо вообичаениот од седум години), за да се намали годишниот буџетски трошок за каматни плаќања“, укажува Бесими.
Според него, тоа што побарувачката за деветтата еврообврзница била поголема во однос на понудената сума ја потврдува довербата на инвеститорите во нашата економија и економски политики.
„Каматата на издадената еврообврзница е на исто ниво со каматата на еврообврзниците со слична рочност од земји-членки на Унијата (како Унгарија и Романија) и кандидати за членство во ЕУ (Србија), кои ги издадоа од почетокот на годинава. Иако овие земји имаат подобар кредитен рејтинг, постигнатата купонска каматна стапка е на приближно исто ниво со онаа на деветтата еврообврзница“, посочува Бесими.
Тој вели дека тоа е потврда на здравите фундаменти и макроекономски политики што ги спроведува Владата, како што е наведено и од страна на ММФ при одобрувањето и прегледот на линијата за претпазливост и ликвидност, а потврдено и преку макрофинансиската помош од Европската комисија, отворањето на скрининг-процесот за почнување преговори за членство во ЕУ, како и посилната (од планираната) фискална консолидација и помалиот јавен долг во текот на 2022 година и во петгодишните проекции.
„Нашата заложба како Влада за внимателно управување со јавните финансии е преточена во современа законска регулатива, со носењето на новиот реформски Закон за буџети, со кој се поставуваат фискални правила, односно лимити за долгот и буџетскиот дефицит, и Фискален совет како независно тело што ќе го надгледува неговото извршување“, завршува Бесими.
