Бакарот во дигиталната трка - ќе стигне ли цената до 12.000 долари за тон?

Во мај лани цената на бакарот за првпат надмина 11.000 долари за тон, потоа се стабилизира и од почетокот на трговската војна на американскиот претседател Доналд Трамп годинава, повторно има нагорен тренд. Неделава ја почна со раст од еден отсто. Во услови на раст на побарувачката на металот, а сè поголем недостиг на пазарот, не е исклучена можноста да се остварат проекциите и цената да надмине 12.000 долари за тон.

„Иако не е благороден метал како златото или среброто, туку индустриски, мислам дека бакарот е клучен метал во светот на вештачката интелигенција и дата-центрите. Се очекува побарувачката за бакар нагло да порасне во текот на следната деценија, делумно поттикната од растот на вештачката интелигенција и зголемената европска потрошувачка за одбрана“, вели аналитичарот за пазари на „Блумберг Адрија“ Матеј Вујаниќ.

Според проекциите на Меѓународната агенција за енергетика (ИЕА), побарувачката за бакар до 2040 година ќе се зголеми за 30 отсто, во услови кога и дефицитот ќе изнесува исто така 30 отсто до 2035 година.

„Недостигот од бакар е особено загрижувачки поради опаѓањето на квалитетот на рудата, зголемените трошоци за проекти и наглото забавување на откривањето нови ресурси – сето тоа го отежнува воведувањето нови снабдувања“, се наведува во извештајот на ИЕА.

Рударските несреќи го зголемуваат недостигот

Дополнителен проблем се прекините во снабдувањето предизвикани од рударските несреќи. На 8 септември годинава се случи тежок инцидент во рудникот за бакар „Грасберг“ во Индонезија. Стотици илјади тони кал навлегоа во подземните тунели на рудникот, при што загинаа и неколку рудари.

Овој рудник е вториот најголем рудник за бакар во светот, со околу 4 отсто од глобалното производство. Производството е запрено и нема да се врати на претходното ниво најрано до 2027 година. По обем и времетраење, ова е голем шок, далеку над годишните прекини што ги предвидуваат аналитичарите, пишува во својата неодамнешна колумна Хавиер Блас, колумнист на „Блумберг“.

Според него, овој прекин во снабдувањето ќе ја движи цената нагоре за да се балансира пазарот.

„Дали бакарот може да го надмине рекордот од 2024 година и да достигне, на пример, 12.000 долари по тон? Можеби. Губењето на ‘Грасберг’ е доволно големо, особено во наредните шест месеци, за да се бараат повисоки цени што ќе ја ограничат побарувачката“, пишува Блас.

САД и Индија – најголеми потрошувачи во следната деценија

Во Кина, која досега беше најголем потрошувач, во наредниот период потребата од бакар ќе забави, а токму оваа земја преку индустрискиот и инфраструктурниот развој придонесе за пораст на цените на бакарот – од 1.500 долари по метрички тон пред 25 години до над 10.000 долари денес.

„Кина ја изгради својата инфраструктура, вклучувајќи ја и електричната мрежа. Нејзината активност ќе се намали за да одговара на потребите“, изјави за „Ројтерс“ Том Прајс, аналитичар во „Панмјур либерум“. Според него, побарувачката во Кина ќе биде 6 отсто пониска во 2031 година во споредба со 2026 година.

Според неговите процени, следната година Кина ќе учествува со 57 отсто во глобалната потрошувачка, а до 2031 година уделот ќе се намали на 52 отсто.

Но во исто време ќе расте побарувачката во САД и Индија, кои ќе бидат најголеми потрошувачи на бакар во следната деценија.

Во САД, освен за потребите на дата-центрите за вештачка интелигенција, металот е потребен и за модернизација на енергетската мрежа. Според процените на Министерството за енергетика, 70 отсто од преносните линии во земјата се постари од 25 години.

Индија, пак, ја проширува својата преносна инфраструктура за да ја поддржи целта од 500 гигавати капацитет од обновливи извори до 2030 година.

Според процените на Прајс, побарувачката во САД ќе достигне 2,2 милиони тони во 2031 година, што е речиси 50 отсто повеќе од 2026 година, додека за Индија предвидува пораст над 1 милион тони, што е раст од над 30 отсто.