Класичните романтични комедии често се потпираа на стереотипи: упорен маж што не се откажува додека не ја освои жената, случајни средби што се развиваат во судбинска љубов, идеализирани врски со среќен крај. Сепак, она што некогаш изгледаше шармантно, сега сè повеќе се препознава како проблематично однесување. Слично како што во модерната филмска ера „никогаш не се откажувам“ повеќе не е романтичен гест – туку фатална закана.
Да се потсетиме само на серијата „Бебе ирвас“ (Baby Reindeer, 2024), една од најгледаните на „Нетфликс“ (Netflix). Протагонистот на почетокот чувствува емпатија кон осамената жена, но набрзо станува жртва на нејзиното опсесивно прогонство. Покрај тоа што влева страв во коските за секоја потенцијална нова врска, серијата промени уште еден стереотип: не се само мажите демначи. Бидејќи се заснова на вистински настани, серијата остави длабока трага и ја издигна свеста за опсесивното и бизарно однесување во врските.
Знаеме дека филмовите не се само измислени наративи - туку и рефлексии на реалноста.
Низ годините додека го водев магазинот „Космополитен“ (Cosmopolitan), читателките (и читателите) ми пристапуваа со прашањето што ги мачеше: „Зошто не се јави?“ Денес, повеќе од една деценија подоцна, сè почесто слушам: „Подобро е никогаш да не се јави“.
Промената на начинот на кој се прикажува љубовта, често со мрачни пресврти, го одразува растечкиот тренд во филмските наративи. Љубовта и стравот одат рака под рака, а идеализираните врски стануваат трагични. Дури и последниот дел од британската романтична комедија „Бриџит Џонс: Луда по него“ (англ. Bridget Jones: Mad About the Boy) започнува мрачно.
Хероината (Рене Зелвегер), сега во педесеттите години, се обидува да се снајде во комплицираната сцена на состанок по смртта на нејзиниот сакан Марк Дарси (Колин Фирт).
Сличен пресврт видовме претходно и во серијата од 2021 година „И едноставно така“ (And Just Like That), продолжение на „Сексот и градот“, каде што господинот Ѕверка ненадејно умира, оставајќи ја Кери да се соочи со реалноста на животот без него. И така, токму тогаш, за време на пандемијата, блиските луѓе исчезнуваа и во нашите реални животи...
Дали темните наративи на романтичните филмови се одраз на времето во кое живееме или се само предупредување за тоа каде одиме?
И дали сè уште е можен среќен крај?
Напливот на адреналин носи приходи
Современата публика бара посложени наративи и пореалистични прикази на односите. Стравот и љубовта се тесно поврзани - и двете емоции носат интензивни чувства и можат да преминат од едно во друго. Филмовите што комбинираат романса и хорор си играат со нашите очекувања, обезбедувајќи возбуда и неизвесност наместо предвидливи среќни завршетоци.
Трендот е поттикнат од зголемената популарност на хорор -филмовите, кои добиваат сè поголем дел од продажбата на билети на киноблагајните. Жанрот сега редовно заработува околу една милијарда долари годишно само во САД и во Канада, што претставува приближно 10 отсто од тој кинопазар. Напливот на адреналин го издвојува хоророт од жанровите како комедија и драма, кои бележат пад на боксофисот во последната деценија бидејќи стриминг-платформите „Нетфликс“ и „Амазон прајм видео“ (Amazon Prime Video) ја навикнаа публиката да очекува овие филмови да бидат премиерно прикажани на телефоните или во нивните домови наместо во кината. Таа промена доведе до „бегство од страв“ за продуцентите и гледачите, при што жанрот хорор генерира 70 отсто повеќе приходи преку киноблагајните во 2023 година отколку во 2013 година.
Финансискиот модел на хорор-филмовите остана непроменет во последната деценија: профитот е десет пати поголем од буџетот за продукција. Уште еден фактор влијаеше на популарноста на жанрот: Тикток (TikTok). Содржината на таа мрежа е клучна во формирањето на базата на најзагреани консументи на овој жанр - генерацијата зед (Gen Z). Истражувањето од октомври 2022 година покажа дека 66 отсто од испитаниците на генерацијата зед гледале хорор-филм во кината во текот на претходната година, споредено со 42 отсто од милениумците, 23 отсто од генерацијата икс и шест отсто од бебибумерите, се наведува во анализата на „Блумберг“.
Зошто креаторите на филмови инсистираат на љубовна приказна со доза на страв?
„Сакам да гледам филм во кој Мег Рајан ќе остане без глава“, вели Кристофер Лендон, косценарист на „Срцеви очи“ (Heart Eyes).
Оваа насилна романтична комедија ја режираше Џош Рубен. Приказната следи двајца маркетинг-експерти (Оливија Холт и Мејсон Гудинг), кои на Денот на вљубените се обидуваат да избегнат убиец што демне парови. Додека ја поминуваат ноќта бегајќи од смртта, полека се вљубуваат.
Има повеќе такви примери. „Свежо“ (Fresh“, 2022) и „Ти“ (You) на Нетфликс ја истражуваат границата меѓу привлечноста и манипулацијата, додека „Исчезната девојка“ (Gone Girl, 2014) ја редефинира перцепцијата на брачните односи во поп-културата. „Ветувачка млада жена“ (Promising Young Woman, 2020) ја користи визуелната привлечност на романтичните комедии за да ја истакне темната страна на модерните врски.
Дури и срцепарателниот мегахит „Завршува со нас“ (It Ends With Us) од 2024 година, кој заработи над 350 милиони долари со буџет од само 25 милиони долари, е приказна за семејното насилство. Филмот е во првите 20 според заработката лани, покажува анализата на „Намбрс“ (Numbers).
„Носферату“, римејк на истоимениот хорор-класик од 1922 година, чија светска премиера се случи на 25 декември 2024 година, е режиран од Роберт Егерс. Од неговата премиера филмот заработи над 175 милиони долари на светските киноблагајни. Готската приказна ја следи опсесијата на вампир вљубен во млада жена, донесувајќи незамислив хорор.
Жанровскиот претходник е „Самрак“ (Twilight), еден од најпознатите љубовни хорор-филмови. Во него се комбинира романсата со натприродни, хорор-елементи, создавајќи посебна жанровска ниша, која стана феномен. Многу профитабилен феномен. Само првиот филм, кој послужи како основа за продолженија и серијал, заработи 392 милиони долари со буџет од 37 милиони долари.
Друг актуелен кинохит, „Придружник“ (Companion), е комбинација од трилер, хорор и романтична комедија. Филмот се наоѓа на секоја листа на препорачани хитови за Денот на вљубените. Станува збор за психолошки трилер во чиј заплет е вклучен и робот, а главниот рекламен слоган вели „Нов вид љубовна приказна“.
Стари приказни во ново руво
Споредувајќи го со филмот „Убава жена“ (Pretty Woman) од 1990 година, „Анора“ (Anora), кој беше номинирана за „оскар“ во неколку престижни категории (филм, режија, главна актерка), има тема на романтиката што тргнува на лошо. Филмот на Шон Бејкер започнува како бајка во која сексуалната работничка Ани (Мајки Медисон) се мажи за помладиот син на рускиот олигарх Иван (Марк Ејделштајн). Меѓутоа, кога неговите доминантни родители го принудуваат да го поништи бракот, Иван бега, докажувајќи ѝ на Ана дека тој сепак не е шармантниот принц што таа го замислуваше.
Нов, но всушност стар вид на љубовна приказна е филмот „Во цивил“ (Plainclothes), американска драма на режисерката и сценаристка Кармен Еми, која ја доби специјалната награда од жирито за најдобра актерска екипа на неодамна завршениот филмски фестивал „Санденс“ (Sundance).
Приказната се одвива во 1990-тите во Њујорк. Главниот лик Лукас (Том Блит) е млад полицаец, кој има задача да апси хомосексуалци поради јавна непристојност. Заплетот започнува кога Лукас се вљубува во Ендру (Расел Тови), кого треба да го уапси. Филмот е поврзан со претходниот хомофобичен „Лов на вештерки“, како што е случајот со британскиот актер Џон Гилгуд, кој во 1953 година беше уапсен поради обид за контакт со полицаец во цивилна облека во јавен тоалет во престижната лондонска населба Челзи, потсетува „Холивуд репортер“ (Hollywood Reporter).
Иако Гилгуд го преживеа скандалот и продолжи со успешна кариера, многумина други немаа толку среќа. Филмот нагласува колку оженети мажи признале вина за да избегнат јавен срам. Критичарите го пофалија филмот за силните актерски изведби и длабоката емотивна наративност, а критичарите коментираа дека филмот е многу актуелен, алудирајќи на обидите и регулативите што се закануваат да ги укинат правата на ЛГБТ-заедницата во САД.
Со атмосфера што се споредува со класиците од 1990-тите, како што се „Фатална привлечност“ (Fatal Attraction) и „Основен инстинкт“ (Basic Instinct), кои веројатно предизвикаа страв кај сите оженети мажи при самата помисла на прељуба, „Бебигрл“ (Babygirl) е приказна за жена што изневерува.
Истакната деловна жена (Никол Кидман) ги става на коцка својата кариера и семејството кога започнува бурна афера со многу помлад практикант, кој го игра новиот миленик на публиката, британскиот актер Харисон Дикинсон. Покрај Антонио Бандерас како сопруг, ова е филм на кој треба да му се даде шанса. А особено поради исходот, кој нема да го откријам.
Нови парадигми на романтиката - од целибат до микрољубовни средби
Со растечкиот скептицизам кон вистинската љубов, новите филмови се огледало на новата реалност. Со повеќе поплаки отколку пофалби за модерната романса, особено преку апликациите за запознавање, се чини дека истакнувањето на токсичноста во врските обезбедува катарза. Како на публиката, така и на Холивуд. Како се одразува тоа на состаноците во реалниот живот?
Просечниот човек прави 5.600 прегледи пред да запознае некого лично, според извештајот „Јиар ин свајп“ (Year in Swipe), кој ги истражува трендовите во апликациите за запознавање, но и воопшто. Долг и исцрпувачки процес, ќе се согласите. Но тоа значително се забрзува кога корисниците плаќаат за услугата, велат тие. Иако жените некогаш не сакаа да платат за апликации за состаноци, сега 46 отсто од анкетираните се подготвени да го сторат тоа, а 43 отсто дури размислуваат за многу поскапата опција - да ангажираат вистински стројник, покажа истражувањето.
Што е на вашата листа за Денот на вљубените?
Depositphotos
Ако ги погледнеме другите трендови, некои од нив се поврзани токму со претпазливоста поттикната од бизарните приказни со кои сме преплавени, па тоа резултира со еден вид воздржување од состаноци некое време. Модерната верзија на целибатот вклучува намерно воздржување од романтични и сексуални врски заради личен развој и самопроучување.
Тоа беше популаризирано од комичарката Хоуп Вудард, која 2024 година ја помина без секс или врска, а трендот брзо се прошири на Тикток.
Оваа модерна верзија на целибат се нарекува „бојсобер“ (boysober), но се однесува на сите полови. На слична линија е и трендот „наношип“ (nanoship). Замислете да запознаете некого на забава, да разговарате само пет минути - и никогаш повеќе да не се сретнете. Или му се насмевнувате на странец на поминување и никогаш повеќе не го гледате. Тоа е љубовна приказна во микроверзија - блесок на привлечност што за момент го прави светот помалку мрачен.
Сепак, најголем тренд е емоционалната поврзаност со вештачката интелигенција
Луѓето сè повеќе користат виртуелни партнери, кои симулираат романтични врски, обезбедувајќи емоционална поддршка без вообичаените предизвици на реалните врски. Овие дигитални љубови стануваат засолниште дури и за тие што се во брак, бидејќи, како што неодамна ми кажа еден пријател: „Мојот љубовник со вештачка интелигенција ми го кажува токму она што сакам да го слушнам“.
Потсетува некако на платонска врска. Тие постојат од памтивек, но генерацијата зед ги враќа во мода. Тие врски се длабоко емотивни, но без сексуална или романтична компонента. Најважното е силна емотивна врска и разбирање.
Вниманието во врската ги насочува луѓето да се потпрат на алатките за компатибилност. Апликациите за астрологија и тестовите за личност стануваат клучни во изборот на партнер за генерацијата зед. Апликацијата за состаноци „Бамбл“ (Bumble) додаде хороскопски знаци уште во 2019 година, што стана најпопуларниот филтер. Истражувањето на „Едубирди“ (EduBirdie) покажа дека астрологијата игра важна улога за 45 отсто од младите, додека 31 отсто не би се запознале со некој чиј хороскопски знак не е компатибилен со нивниот.
Уште еден од трендовите е тоа што потенцијалните партнери се бараат на места што ги одразуваат истите интереси, како што се рекреативни спортови, клубови, здруженија и курсеви. Според податоците од апликацијата „Хинџ“ (Hinge), 31 процент од корисниците на платформата веруваат дека планирањето состаноци што се фокусираат на активности во кои уживаат двете страни им помага да останат фокусирани. И тие развиваат доверба.
Како што се приближуваме до празникот што ја слави љубовта, да завршиме со надеж дека можеби сè уште е можен среќен крај. Но, реално, тоа не е загарантирано.
И останува можноста да се свртиме кон друг жанр. Препорачувам документарни филмови. Помалку болат.
.webp){kind=icon}
