ЕП ја покажа моќта на женскиот фудбал: Пазарот расте, а приходите уриваат рекорди

Влезот на жените во организираниот спорт беше сè освен едноставен. Првото Европско првенство во женски фудбал се одржа во 1957 година во Западна Германија, и тоа и покрај официјалната забрана. Англиската фудбалска федерација тогаш овој спорт го прогласи за „неприкладен за жени“, а победничките на турнирот не добија ниту признание ниту свечен пречек. Денес, речиси седум децении подоцна, женскиот спорт не бара дозвола – тој ги предводи промените. Европското првенство за жени 2025 (WEURO), кое моментално се одржува во Швајцарија, урива рекорди по гледаност, посетеност и приходи. „Дилојт“ проценува дека глобалните приходи од професионалниот женски спорт ќе пораснат од 692 милиони долари во 2022 година на дури 2,4 милијарди во 2025 година.

Податоците покажуваат дека интересот за женскиот спорт, а со тоа и фудбалот, расте со вртоглава брзина. Доказ за тоа е и успехот што женското ЕП 2025 го постигнува и надвор од стадионите. Пред самото започнување, продадени беа над 600.000 билети, со што беше надминат претходниот рекорд од 574.875 продадени билети на првенството во 2022 година во Англија - што и тогаш претставуваше голем скок во однос на 240.000 пет години претходно.

Deloitte

Дигиталните платформи исто така бележат импресивни резултати, со 8,4 милиони интеракции на социјалните мрежи, што претставува пораст од 55 отсто во однос на истиот период во 2022 година. Освен во фудбалот, сличен напредок се бележи и на Африканскиот куп на нации за жени, како и во рагбито и крикетот.

Групната фаза од Европското првенство за жени 2025, која неодамна заврши, дефинитивно испиша нова историја со рекордна посетеност. Речиси половина милион навивачи присуствуваа на натпреварите, а дури 22 од вкупно 24 одиграни натпревари беа распродадени. Вкупно 461.582 навивачи во живо ги следеа случувањата на терените, што само по себе е импресивна бројка.

Нови стандарди во женскиот фудбал

Освен вкупната бројка, забележани се и значајни индивидуални рекорди. Натпреварот меѓу Германија и Данска во Базел привлече 34.165 навивачи, станувајќи најпосетен групен натпревар без домаќин, како и најгледан женски фудбалски натпревар што некогаш е одигран во Швајцарија. Исто така, повеќе од 17.000 германски навивачи на тој натпревар претставуваат најголем број гостински навивачи на еден натпревар од женското Европско првенство во историјата. Натпреварот на Швајцарија против Норвешка привлече 34.063 гледачи, што е рекорден број за женската репрезентација на Швајцарија.

„Ако претходно не беше јасно, сега е неоспорно – женскиот фудбал е незапирлив и тука е за да остане“, изјави неодамна Надин Кеслер, раководителка на женскиот фудбал во УЕФА, нагласувајќи дека ова е повеќе од турнир – тоа е вистинско движење што поставува нови стандарди.

Надин Кеслер, раководителка на женскиот фудбал во УЕФА

 

Што се однесува до самите резултати, Шпанија и Англија постигнаа по 14 гола во групната фаза, изедначувајќи го рекордот што го постави Англија во 2022 година. Особено се истакнува Џес Фишлок од Велс, која со 38 години и 176 дена стана најстарата жена стрелец во историјата на Европското првенство за жени.

Но додека женскиот фудбал во Западна Европа бележи рекорди, состојбата во регионот е значително поинаква.

Фахрудин Пролиќ, уредник на дигиталната Арена спорт БиХ, за „Блумберг Адрија“ истакнува дека составот на учесниците на последното Европско првенство јасно ја покажува доминацијата на репрезентациите од Западна Европа. Клучниот извор на нивниот успех, вели тој, лежи во силната поврзаност на женските тимови со богатите и трофејни машки клубови како Лион, Барселона и Арсенал.

„Станува збор за екипи што имаат сериозна логистичка и финансиска поддршка од своите машки колеги, што им овозможува постојан успех и во Лигата на шампионки и како основа на репрезентациите“, вели Пролиќ и додава дека формулата тука е едноставна – колку вложувања толку и резултати.

Богатите играат, сиромашните гледаат

Наспроти тоа, во Источна Европа, а особено во земјите од регионот, вложувањата во женскиот фудбал остануваат маргинални. Пролиќ изјави дека, за жал, сè уште важи правилото – богатите играат, сиромашните гледаат.

„Ниту една репрезентација од овој дел на Европа не учествуваше на последното женско ЕП. Постојат исклучоци како СФК 2000 Сараево и Црвена звезда, но тие функционираат во услови на полупрофесионализам и без системска поддршка. Публиката е ретка – да потсетиме дека стадионот во Сараево беше речиси празен дури и кога СФК 2000 играше против Челси во Лигата на шампионките“, рече тој.

Во крајна линија, женскиот спорт во регионот не е прашање на талент – затоа што, како што вели Пролиќ, талент има, и тоа многу – туку е прашање на ресурси. А додека нема сериозни инвестиции, тешко е да се очекува дека девојките од БиХ, Србија или Хрватска ќе играат пред полни стадиони како нивните колешки во Шпанија.

Она што особено го издвојува женскиот спорт е публиката. Според податоци од маркетинг-агенцијата „Ту сирклс“, навивачите се често помлади, почесто жени, а 60 проценти од нив носат и деца на натпреварите.

Азра Нумановиќ, генерална секретарка на СФК 2000 Сараево, за „Блумберг Адрија“ изјави дека женското ЕП 2025 е далеку повеќе од фудбалско првенство – тоа е настан што потврдува дека женскиот фудбал повеќе не е спореден сегмент, туку респектабилен спортски, општествен и економски феномен. Импресивните бројки покажуваат дека вложувањето во женскиот фудбал е исплатливо, дека постојат огромна публика и пазар.

Азра Нумановиќ

 

„Сето ова нè мотивира дополнително, бидејќи врз основа на такви примери можеме да градиме аргументација и кај нас – дека и во БиХ, со сериозен пристап и поддршка, може да се постигне долгорочна одржливост на женскиот спорт“, рече Нумановиќ.

Иако земјите од регионот не учествуваат на ова натпреварување, Нумановиќ вели дека интересот се прелева и кај нас, а тоа е видливо и преку зголемениот број девојчиња што сакаат да играат, преку медиумската видливост, па дури и преку генералната промена на наративот. Пред неколку години беше незамисливо за женскиот фудбал да се зборува во спортските емисии, а денес тоа стана нормално.

Таа нагласува дека ваквите натпреварувања внесуваат нова динамика и ги подигаат стандардите, кои потоа индиректно влијаат и на БиХ, бидејќи никој повеќе не може да ги затвора очите пред тој развој.

Најтрофејниот женски фудбалски клуб

СФК 2000 Сараево е најтрофејниот женски фудбалски клуб, кој сè уште се соочува со перцепцијата дека женскиот фудбал е помалку вреден, што директно е поврзано со недоволни вложувања и поддршка.

Нумановиќ вели дека тоа не ги запира. Тие градат простор во кој девојките растат како спортистки, лидерки и идолки.

„Вложуваме во заедницата – отвораме работни места, ја зајакнуваме локалната економија, им помагаме на девојчињата од чувствителни групи и ги уриваме стереотипите. Нашиот придонес не е апстрактен – тој е конкретен, мерлив и долгорочно важен за општествениот и економскиот развој на БиХ. Вложувањето во нас значи вложување во иднина со повеќе еднакви шанси за сите“, рече таа.

Овој клуб со секојдневни успеси докажува дека жените во спортот не се исклучок, туку правило – кога ќе им се даде можност. СФК 2000 Сараево е клуб што гради луѓе, не само спортистки. Тој урива стереотипи преку резултати, но и преку тоа што неговите фудбалерки стануваат меѓународно популарни и квалитетни.

Кога станува збор за вложувања, Нумановиќ вели дека повеќе не е прашање дали, туку „зошто тоа веќе не сте го направиле“. Женскиот фудбал денес нуди нови можности за голем број брендови – висока видливост, силна поврзаност со публиката и автентични приказни што носат вредности на општествена одговорност.

СФК 2000 Сараево е доказ дека женскиот фудбал има голем потенцијал за врвни резултати – на теренот и надвор од него. Играчките на овој клуб веќе настапуваат на меѓународната сцена, но за да се отвори патот кон уште поголеми успеси, потребни се стратешки сојузници - партнери што ќе ја препознаат долгорочната вредност и кои се подготвени да вложуваат не само во спортот, туку и во развојот на заедницата, еднаквите шанси и локалната економија.

Нумановиќ потсетува дека натпреварите од висок ранг не се добиваат само со нозе – тие се освојуваат со визија, храброст и поддршка од оние што веруваат во промена.

Мерима Челик, судијка на фудбалскиот сојуз на БиХ и ФИФА-судијка, е на исто мислење – дека женскиот фудбал доживува голема експанзија во Европа и бројките постојано растат, но дека сè уште сето наведено се однесува на европски земји како Шпанија, Германија, Холандија, Англија, Швајцарија, Италија и другите фудбалски сили, чии држави редовно играат во завршниците на Европското или Светското првенство, а клубовите редовно ја минуваат групната фаза на Лигата на шампионките.

Мерима Челик, лична архива

Таа смета дека БиХ и раководните структури многу заостануваат кога станува збор за вложувањето во женскиот фудбал, а со тоа и со мотивацијата што поголем број девојчиња и девојки да се одлучат да тренираат фудбал и континуирано да напредуваат.

„Со минимални вложувања и без максимална посветеност да се прошири женскиот фудбал во БиХ, денес не можете да составите три или четири клуба што рамноправно можат да се натпреваруваат едни со други во текот на лигашкото натпреварување. Со тоа изостануваат и големите резултати – како на репрезентативно ниво, така и на клупско ниво надвор од БиХ. Она со што БиХ може да се пофали е дека фудбалерките што ја започнале кариерата во БиХ често ја продолжуваат надвор од државата, во клубови каде што имаат поголема мотивација да играат поради подобри можности за напредок во кариерата, затоа што условите се попрофесионални и перспективите се пошироки“, вели Челик.

Нерамноправноста и понатаму постои

Таа нагласува дека сепак постојат поединци што се трудат да направат чекор напред во БиХ, но, како што вели, самиот поединец не може ништо без финансиска поддршка, а скалата во Европа е високо поставена – барем кога станува збор за женскиот фудбал.

„Нашите мали чекори се навистина напредок на локално ниво, но сè уште се премногу мали за европските стандарди, и тука БиХ не може многу да очекува“, рече таа.

Спортистките стануваат сè поголеми идоли, а нивното присуство мотивира илјадници девојчиња низ светот да се вклучат во спортот.

Во Саудиска Арабија, каде што до пред седум години беше забрането девојчињата јавно да играат фудбал, денес 70.000 од нив се натпреваруваат во училишни лиги. Покрај позитивното влијание врз здравјето и успехот во училиштето, според податоците на фондацијата „Вомен спортс“, спортот развива лидерски вештини кај речиси половина од жените.

Сепак, жените во спортот и понатаму играат нерамноправен натпревар. Машкото Европско првенство 2024 привлече 2,7 милиони гледачи – речиси петпати повеќе од женското. Во англиската женска Суперлига просечната посетеност изнесува околу 7.000 гледачи по натпревар, додека третата машка лига бележи повисока бројка.

На ниво на приходи – разликата е драстична. Кристијано Роналдо во 2024 година заработи 200 милиони евра, додека Аитана Бонмати, моментално најплатената фудбалерка, заработи само еден милион евра. На квалификациите за Светското првенство 2023, само 40 отсто од фудбалерките биле професионални, а дури 30 отсто не добиле никаков надомест.

Кога станува збор за развојот на женскиот фудбал, долго време стратегијата беше да се следи моделот на машкиот – исти лиги, исти системи, исти платформи. Но сè повеќе експерти, меѓу кои и поранешната членка на Советот на ФИФА, Моја Дод, предупредуваат дека женскиот фудбал ризикува да остане „намалена верзија на машкиот“ ако не развие свој идентитет.

Токму тенисот е пример како може да изгледа тоа. Женската тениска асоцијација (ВТА) постои од 1973 година, а денес тенисерките редовно се на врвот според заработката и популарноста. Од десетте најплатени спортистки во светот, шест се тенисерки.

Уште еден позитивен пример доаѓа од САД – женската фудбалска лига се одвои од националната федерација во 2021 година и оттогаш бележи брз раст. Стартапот „Атлетс анлимитед“ отиде уште подалеку – таму фудбалерките самите управуваат со правилата, ги избираат тимовите и одлучуваат за системот на натпреварување.

Светот на женскиот спорт се менува, но не затоа што го копира машкиот, туку затоа што создава свој. Нови лиги, радикални промени во правилата, директна комуникација со заедницата и сопствени управувачки структури ја покажуваат силата на автономијата.

И токму затоа е јасно дека иднината на женскиот спорт, а со тоа и фудбалот, нема да се гради на компромиси – таа ќе се гради на храброста да се отфрли сè што долго време го држеше во сенка.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар