Хрватска и Словенија со први проекти од водородната долина Северен Јадран

Измина првата година од лансирањето на водородната долина Северен Јадран, а со 17 проекти во изработка регионот е на добар пат да ја оствари амбициозната цел за производство на 5.000 тони зелен водород годишно. Планот е околу 20 проценти од тоа количество да се разменуваат меѓу земјите што се дел од проектот, чија цел е трансформација на највалканите индустрии во еколошки прифатливи.

Во единствената прекугранична програма за развој на пазарот на зелен водород во ЕУ учествуваат Хрватска, Словенија и италијанските покраини Фриули-Венеција-Џулија.

Словенија сака да го користи водородот во производството на цемент и на стакло, Хрватска го гледа како решение за побрзи бродови, додека Италија работи на негова примена во транспортот и во индустријата за челик.

Повеќе детали за проектите од Хрватска и од Словенија добивме од Јуриј Џакомели, извршен директор на центарот за поддршка на иновациски проекти „Мета сркуларити“ (Meta Circularity), со седиште во Љубљана, кој е задолжен за комуникација околу развојот на водородната долина.
Координатор на целите на водородната долина е холдингот „Словенске електрарне“ (Slovenske Elektrarne).

Индустриско тестирање на зелениот водород

Проектите, секако, се разновидни, но заедничко им е тоа што сите настојуваат да развијат одредена иновациска компонента и размислувањето дека преку развојот на тие проекти и како резултат на работата со нив може да се постигнат инвестиции од околу 800 милиони евра.

На истокот од Хрватска задачите за зазеленување на производството ги прифати фабриката за плочки „Диљ“ (Dilj) од Винковци, која, како што наведе надзорникот на проектот, работи на првата инсталација во светот за производство на зелен водород во рамките на тунелските печки за производство на плочки.

Исечок од симулација на процесот на термолиза/„Инделуп“ (Indeloop)

Целта на проектот е преку индустриско тестирање да се докаже дека е можно да се користи водородот во производството на плочки со намалување на емисиите на јаглеродниот диоксид за 20 проценти, а на потрошувачката на енергија за 10 отсто. Годишното производство на зелен водород преку електролиза би изнесувало 315 тони и произведениот водород делумно би бил замена за употребата на природниот гас.

Во првата развојна фаза е планирано тестирањето на водородот во тунелските печки да се врши до март идната година.

Производство на зелен водород од обновливи извори

На спротивниот дел од Хрватска, на островот Црес, се планираат два проекта. Едниот е фокусиран на производството на зелен водород со користење на сончевата енергија, односно процес на термолиза со кој топлинската енергија од биоразградливиот отпад, базиран на јаглерод, би произвела зелен водород. Во другата развојна фаза чистиот водород би се претворал во електрична енергија, која ќе се уфрла во мрежата. 

Вториот проект е поврзан со самиот град Црес и користењето на синџирот на вредности на зелениот водород во поморскиот транспорт за брз превоз на бродови, а сето тоа вклучува производство, складирање и станица за полнење со водород.

Во Риека, во рамките на кластерот за поморски иновации, се работи на развој на пилот-пловило на погон на зелен водород.

Конечно, тука е и проектот за кој веќе е пишувано по нешто, а го развива „Инделуп“ (Indeloop), компанија во состав на групацијата ДОК-ИНГ (DOK-ING). Станува збор за добивање водород преку процес на термолиза од отпадниот органски материјал, а годишното производство би требало да изнесува 80 тони.

„Инделуп“ (Indeloop)

Технолошки предизвици и регулаторни прашања

Кога станува збор за Словенија, во Анхово во рамките на компанијата „Алпацем цемент“ (Alpacem Cement) се планира годишно производство на 50 тони зелен водород и тој би служел како погон за камионите што превезуваат цемент. На локацијата на компанијата се планира изградба на електролизатори со моќност од 0,5 и еден мегават.
Но од Анхово предупредуваат дека цените за производство на водород засега остануваат високи и претставуваат економски предизвик. Исто така, неизвесноста околу националната регулатива, со која се комплицира добивањето на потребните дозволи, влијае на планирањето и динамиката на проектот.

Во фабриката за стакло „Стекларна Храстник“ (Steklarna Hrastnik) се работи на електролиза на водата со моќност до три мегавати, што би требало да ја зголеми енергетската ефикасност и да придонесе за декарбонизација на процесот на топење на стаклото.

Холдингот „Словенске електрарне“ во однос на производството има многу амбициозен проект за производство и дистрибуција на зелениот водород. Целта е тој водород да се користи како обновлив извор во производството на цемент, стакло и електрична енергија, како и во транспортот.

На местото на словенечката термоцентрала „Шоштањ“ би требало да се произведува зелен водород

Станува збор за електролизатори со моќност од три мегавати, чија цел е производство од околу 300 тони годишно. Тоа е првата фаза, а во втората фаза моќноста треба да се зголеми на 30 мегавати и годишно да се произведуваат 3.000 тони. Во зависност од побарувачката, потоа би се размислувало и за уфрлување на зелениот водород во постојната гасоводна инфраструктура.

Почетокот на комерцијалното работење се очекува кон крајот од првата фаза, кој се предвидува за второто тримесечје од 2026 година.

Во Нова Горица, пак, се работи на проект за складирање енергија и иновативен систем за пренос на водородот со користење на технологијата на горивни ќелии.

Горивните ќелии со иновативниот систем за складирање на енергијата овозможуваат ефикасна испорака, а проектот вклучува и станици за полнење водород на пет локации во три земји.

Италијанскиот дел од приказната е најобемен, а проектите вклучуваат користење водород во производството на челик и преработката на метали, иновативни компресори за водород, електролизатори за производство на 370 тони водород годишно со употреба во логистиката и транспортот, развој на цилиндри за складирање и дистрибуција на водород, како и користење на водородот како погон за автобуси во јавниот превоз во Трст и во Гориција.

Развој на пазарот на зелен водород до 2029 година

Водородната долина Северен Јадран добро почна, а се предвидува дека ќе трае шест години, односно приближно до крајот на 2029 година, кога би требало веќе да профункционираат комерцијалната употреба и пазарот на зелен водород во областите што ги покриваат проектите.

Дополнително, почетокот на производството на првите килограми, а потоа и на тони водород се очекува во текот на следната година.

Да потсетиме, во националните студии за развој и примена на стратегијата за водород се предвидува дека во 2030 година Хрватска би требало да оствари производство и потрошувачка од 26,4 илјади тони обновлив водород. Секако, плановите се едно, а реалноста често е друго, но наднационалната соработка во рамките на водородната долина ветува и отвора простор за имплементација на вредносниот синџир на зелениот водород и тој навистина да проникне во неколку сектори во хрватската економија.

 

Зошто толку голема возбуда за водородот? Зелениот водород изби во прв план како дел од европската зелена транзиција поради својата повеќекратна улога во оддалечувањето од фосилните горива. Замислено е да има клучна улога во декарбонизацијата на економскиот сектор, во кој алтернативите се непрактични или значително поскапи. Па, зелениот водород може да го замени т.н. сив водород од фосилните горива во транспортот и индустриските процеси, како и да послужи за нови индустриски производи како зелено ѓубриво или челик. Зелениот водород се добива со процес на електролиза со користење електрична енергија од обновливи извори за да се раздвојат молекулите од водата на водород и кислород. Друг начин е термолизата, за што повеќе зборуваме во описот на проектите од водородната долина Северен Јадран. Важно е да се каже дека зелениот водород може значајно да придонесе и за електроенергетскиот сектор во време кога сончевата или енергијата од ветерот е на располагање во големи количества, и тоа како долгорочен начин за складирање енергија. Потенцијалот на зелениот водород во складирањето на енергијата особено е корисен за електроенергетските мрежи, бидејќи така се подобрува флексибилноста на системите во период кога се произведува премногу или премалку електрична енергија. Тоа во таков случај, разбирливо, го зголемува и нивото на енергетска ефикасност.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар