Регионот се подготвува за зелен водород, ќе биде ли Македонија дел од плановите?

Германија има намера да постигне климатска неутралност до 2045 година, а главната улога во тој процес треба да ја има зелениот водород. Владата во Берлин во соработка со покраинските влади одвои 4,6 милијарди евра за 23 проекти за зелен водород поврзани со производство, имплементација на иновативни решенија за складирање и подобрувања на транспортната инфраструктура на зелен водород.

Според планот на германските власти, во земјата ќе се изгради фабрика за производство на зелен водород со капацитет од 1,4 GW, која ќе се напојува од обновливи извори на енергија и ќе транспортира 1.800 тони зелен водород годишно. Притоа ќе биде потребно да се изгради и 2.000 километри инфраструктура.

За зелениот водород сè почесто се зборува и во регионот. Последната иницијатива доаѓа од Грција и Бугарија. Извршните директори на државните компании „Булгартрансгаз“ и грчката ДЕСФА потпишаа писмо со намери за соработка во областа на зелениот водород поради неговите широки еколошки, економски и општествени придобивки.

Целта на меморандумот е да се промовира развојот на прекуграничната енергетска инфраструктура. Во рамките на овој процес, и Грција и Бугарија ќе почнат со процена и анализа на системот за пренос на гас и неговата подготвеност да прима и транспортира мешавини на природен гас со зголемени количества на водород.

Предностите на водородот

Има два начина на кои водородот може да стане енергент. Едниот начин е електролиза - одвојување на водородот и кислородот од молекулата на водата. Вториот начин е преку издвојување на водородот од природниот гас, објаснува за „Блумберг Адрија“, Кочо Анѓушев, сопственик на компанијата „Брако/Грин машинс“, која произведува возила за чистење на водороден погон.

„Кога водородот е издвоен, го имаме во боца и во тој случај станува енергент. Тој гори исто како што гори природниот гас. Идејата што сè повеќе се прифаќа во светот е да се меша со природен гас до 20 отсто за да се користи како гориво“, вели Анѓушев.

Предноста на зелените возила на водороден погон што ги произведува „Брако“ во однос на електричните возила е тоа што полнењето на батериите на електричните автомобили бара посебни инфраструктурни приспособувања, полначи, а самото полнење може да одзема повеќе време. Со водородот тоа не е случај, затоа што полнењето е едноставно исто како на сегашните бензински станици.

Поради тоа Анѓушев смета дека зелениот водород за десетина години ќе стане реалност како што сега се електричните возила, а има земји што веќе имаат значителен напредок кога станува збор за потребната инфраструктура. Калифорнија, Германија, скандинавските земји и Франција се лидери во светот во овој сегмент.

„Негативната страна на водородот е тоа што е тежок за менаџирање и транспортирање. Тој е гас и за да стане течност е потребно да се држи под висок притисок. Притисокот е потребен и во резервоарите во кои ќе се чува, како и при транспортот. Поради неговите мали молекули, водородот е потребно да се чува и транспортира низ специјални комбинирани садови под притисок, кои се и цврсти и непорозни“, вели Анѓушев.

Може ли Македонија да се вклучи во регионалните планови за зелен водород?

Токму ваквата специфичност на водородот е причина за договорот со кој Грција и Бугарија влегуваат во процес на процена на постојната мрежа, вели во изјава за „Блумберг Адрија“ професорот Константин Димитров.

„Таа анализа ќе покаже дали гасоводите можат да се приспособат и за транспорт на водородот. Водородот е многу поинаков и затоа за негов транспорт се потребни поинакви технички спецификации отколку за гасот. Наједноставно би било кога водородот би се мешал со гасот“, вели тој.

Токму ваквата специфичност на водородот за чување и транспорт ја зголеми цената на интерконекторот за гас кај Неготино, кој земјава треба да го гради заедно со Грција.

Интерконекторот ќе биде приспособен и за транспорт на водород, а повисоката цена на челикот, кој е потребен поради спецификите на водородот, ја зголеми и цената на проектот за 10 милиони евра. Освен тоа, државата ќе треба да инвестира и во адаптирање на постојниот гасоводен систем за транспорт на водород, по примерот на Бугарија и Грција.

Интерконекторот од македонска страна, од Неготино до Евзони, ќе биде со должина од 67 км. Од Евзони ќе продолжува кон Неа Месимврија, со што вкупната должина ќе стигне до 123 километри. За почеток неговиот капацитет ќе изнесува 1,5 милијарда кубни метри годишно, а подоцна тој ќе биде зголемен до 3 милијарди кубни метри. За потребите на гасоводот ќе се користат челични цевки од 30 инчи сертифицирани за транспорт на водород.

ДЕСФА, грчкиот оператор на системот за пренос на гас ќе го гради гасоводот на грчка страна и ќе го врши надзорот на изградбата во земјава. Според грчките медиуми, ДЕСФА своите обврски ќе ги заврши во предвидениот рок, до следното лето, но на македонската страна повторно има проблем.

Проектот е стопиран откако пропадна обидот за избор на изведувач. Кредиторот, Европската инвестициска банка (ЕИБ), ја води постапката според сопствените правила и го поништи тендерот. ЕИБ им предложи на македонските власти да распишат нов тендер.

АД Национални енергетски ресурси

Од власта засега нема најава за распишување нов тендер, но од изјавите е видливо дека изградбата на интерконекторот останува во игра, а професорот Димитров вели дека земјава нема друга алтернатива освен да го изгради.

Неодамна при посетата на Србија министерот за транспорт Александар Николоски разговарал за можноста за гасно поврзување на Македонија со Србија, кое би се случило по изградбата на интерконекторот меѓу Македонија и Грција.

„На тој начин ќе се изгради целокупен гасовод, кој ќе оди од Грција преку Македонија и Србија до Унгарија, Австрија и Централна Европа и ќе се заврши еден проект што генерации политичари пред нас го спомнувале за изградба на гасовод низ Македонија. Со тоа Македонија ќе го заземе централното место во делот на снабдување со гас на Централна Европа, што во услови на криза на Истокот и воена агресија во Украина ќе значи уште повеќе за македонската економија, затоа што прво ќе може снабдувањето со гас во Македонија да се диверзифицира и да имаме три или четири извори на гас за Македонија, а не само еден. Второ, многу поважно е низ Македонија да оди транзит гас што ќе оди до големите европски држави, со што македонското стопанство со самото тоа што ќе наплаќа транзит на гас ќе остварува големи приходи“, изјави тогаш Николовски.