.webp){kind=icon}
Ќе растат потребите за задолжување на државите во регионот Адрија за да се покрие зголемувањето на фискалните дефицити во 2023 година, кои ќе се продлабочат главно поради слабеењето на економската активност и покривањето на високите трошоци за енергија.
Аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“ скенирајќи ја структурата на доспевање на јавниот долг во земјите од регионот пресмета дека потребите за јавно финансирање се највисоки во Хрватска (14,5 проценти од БДП) и во Србија (10 проценти од БДП). Според нив, другите земји во регионот се релативно подобро позиционирани, со најниски потреби за јавно финансирање во Босна и Херцеговина (4 проценти од БДП), потоа Словенија (6 проценти од БДП) и Македонија (9 проценти од БДП). Слична е состојбата и во останатите земји од поширокиот регион. Имено, потребите за финансирање во Унгарија изнесуваат 15 проценти од БДП, а во Романија (10 проценти од БДП).
Главниот проблем кој се поставува пред носителите на фискалните власти во земјите од регионот е каде да се најдат пари во услови кога задолжувањето во странство станува се поскапо.
Задолжување на краток или на долг рок, дома или во странство?
Во однос на изворите за покривање на рочностите на јавниот долг и фискалните дефицити, очекуваме владите од регионот на Адрија да дадат приоритет на издавањето обврзници на глобалните пазари, но цената и достапноста на капиталот во странство сè уште може да ги натера да бараат повеќе финансии на локалните пазари, сметаат од аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“.
„Исто така, специфично за за овој период на предизвици е дека задолжувањето на државата на пократок хоризонт ќе стане попривлечно - не само поради тоа што трошоците за задолжување се пониски на пократок рок, туку и затоа што инвеститорите се помалку подготвени да преземат подолготрајни изложености на ризик во нивните портфолија“, велат од нашиот аналитички тим.
Оттаму потенцираат дека на глобалните финансиски пазари имало нагласена одбивност кон ризик во изминатиов месец. Тоа се должи главно на монетарното затегнување од страна на клучните централни банки, зголемена веројатност за рецесија кај најголемите светски економии и дополнителното подгревање на загриженоста поради геополитичките случувања.
„Во истиот период индексот S&P 500 е во пад од 8 проценти. Во овој поглед, приносите на обврзниците на новите пазари беа во пораст - приносите на референтните обврзници од 5 години за државните обврзници деноминирани во евра се зголемија за: Б-Х +2,95 п.п, Македонија +1,9 п.п, Србија + 1,4 п.п, Хрватска +0,8 п.п и Словенија +0,2 п.п.“, укажуваат од аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“.
Тие потенцираат дека приносите на државните обврзници во регионот на Адрија кон крајот на септември достигнале овогодишен максимум и дека се намалиле во последните неколку дена (сепак тие сè уште се многу повисоки од пред четири недели).
Во позадината, премиите за ризик беа во пораст и во последните четири недели, при што распонот на петгодишните обврзници на Босна и Херцеговина се зголеми за 275 базични поени, на Македонија за 170 базични поени, на Србија (+125 базични поени), на Хрватска (+62 базични поени), а единствено кај Словенија немаше поместување.
Очекувања
Од аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“ очекуваат дека приносите на државните обврзници и нивниот распон ќе бидат нестабилни со нагорни ризици барем до средината на 2023 година, проследено со постепено подобрување потоа.
„Главни причини за тоа се понатамошно затегнување на монетарната политика од клучните централни банки при што очекуваме ЕЦБ да ги зголеми стапките за 150 б.п. во текот на следните шест месеци (од кои 75 б.п. во октомври, проследено со зголемување од 50 б.п. во декември и потоа уште едно зголемување од 25 б.п. во февруари-2023 година). Загриженоста за геополитички случувања и економската рецесија на најголемите пазари кои стојат зад одбивноста кон ризикот на инвеститорите. Слабеењето на економската активност на глобално ниво, што ќе ги влоши јавните финансии односно ќе се зголеми јавниот долг“, велат од нашиот аналитички тим.
Оттаму потенцираат дека во однос на затегнувањето на монетарната политика, клучните централни банки сега чекорат по „пофина“ линија, бидејќи секој обид да се спречи растечката инфлација ќе треба да се одмери со очекуваното забавување на економската активност во наредните квартали. Нашиот тим смета дека е можна промена на финансиските пазари во втората половина од 2023 поради очекувањата за пресврт во монетарното затегнување, кое веројатно ќе започне на почетокот на 2024 година, за кога се очекува дека американските ФЕД ќе почнат да ги намалуваат каматните стапки.
„Што се однесува до државните обврзници во регионот Адрија, очекуваме распонот на подобро оценетите издавачи (на пр. Словенија и Хрватска) да биде под помал нагорен притисок. Сепак, треба да се има на ум дека Хрватска, веќе ги исцрпува придобивките од воведувањето на еврото и релативно високите потреби за финансирање ќе ги ограничат перформансите во однос на распонот. Од друга страна, Србија, Македонија и БиХ ќе почувствуваат поголемо влијание врз цената на задолжувањето доколку глобалните пазари се нестабилни“, велат од нашиот аналитички тим.
Што се однесува до импликациите од задолжувањето на приватниот сектор, се очекува пораст на каматите поради општиот пораст на цената на парите во услови на борба против инфлацијата.
„Сепак, не гледаме материјализирање на порастот на каматните стапки на кредитите на локалните пазари бидејќи нагорните притисоци се (барем делумно) компензирани со намалената побарувачка за заеми во услови на послаба економска активност“, сметаат од аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“.
