Две муви со еден удар преку издавање ЕСГ-обврзници

Во услови кога цената на капиталот се зголемува и кога енергетската криза изнудува зголемена употреба на обновливи извори на енергија, компаниите и државите од регионот Адрија имаат можност за задолжување преку инструменти за финансирање проекти кои можат да имаат круцијално значење во подобрувањето на квалитетот на живеење и работење. Такви се ЕСГ-обврзниците (англ. еnvironmental, social, governance) кои им нудат на инвеститорите можност да изберат инвестирање во еколошки или социјални сегменти. Аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“ направи анализа на состојбата со овој вид обврзници на глобално и регионално ниво и ги открива пречките за поголем развој на пазарот во земјите од регионот Адрија.

Голем раст на глобалниот пазар 

За оние кои се фокусирани кон влијанието на инвестициите, ЕСГ-обврзниците се еден од најдобрите начини да се финансираат проекти кои решаваат важни прашања и позитивно влијаат на бизнисите, заедниците и владите, укажуваат од нашиот аналитички тим.

„ЕСГ, или одржливо инвестирање е брзорастечка инвестициска стратегија која е во подем во последните 10 години. Минатата година, вредноста на издадените ЕСГ-обврзници надмина илјада милијарди долари, а оваа година се очекува ЕСГ-долгот да надмине 1,6 илјади милијарди долари. Геополитичката криза во Европа го фаворизираше забрзаното префрлање од фосилни горива кон обновливи извори на енергија, особено во Европа. Тоа силно се поклопи со развојот на е-трговијата за време кризата од пандемијата од Ковид-19. Во овој поглед ЕУ официјално оваа година таргетира 40 проценти од вкупната искористена енергија да биде од обновливи извори до 2030 година, што е нешто помалку од амбициозните желби од 45 проценти, како што беше најавувано во текот на изминатата година“, велат нашите аналитичари.

Инвестициите во чиста енергија во моментов се на ниво околу една третина од потребите за исполнување на целите поврзани со климата, што значи дека постои потенцијал за зголемување на оваа потрошувачка категорија. Истражувањата покажуваат дека компаниите кои номинираат менаџери кои ги мерат перформансите во однос на ЕСГ преку клучни индикатори се подобри на пазарите на капитал наспроти компаниите кои го пропуштаат тоа.

На глобалните пазари на обврзници, Европа беше лидер во ЕСГ-обврзници, но пазарите во развој сега ja достигнуваат со прибирање нов капитал преку овие инструменти. Минатата година, издавањето ЕСГ-обврзници на пазарите во развој се зголеми за 227 проценти. Меѓутоа, по неколку години феноменален раст задолжувањето преку зелени, социјални и одржливи обврзници на глобално ниво доживува забавување. Вкупниот долг преку емисии на ЕСГ-обврзници сега изнесува 1,18 илјади милијарди долари споредено со 1,8 илјади милијарди долари во текот на целата 2021 година.  Издавањето на ваквите обврзници во 2022 веројатно ќе биде приближно за 13 проценти помалку отколку во 2021 година.

Кога станува збор за издавање на корпоративни обврзници, забавувањето кај ЕСГ-обврзниците не е толку изразено како кај севкупните трендови на издавање обврзници. Во првите осум месеци од 2022 година, издавањето на корпоративни/државни ЕСГ-обврзници се проценува дека се намали за 17 проценти во споредба со истиот период во 2021 година при истовремено намалување на глобалното издавање на корпоративни обврзници за 31 проценти. Тоа е показател дека компаниите успеале да напредуваат во нивната агенда за одржливост во овие тешки времиња.

„Што се однесува до перформансите на ЕСГ наспроти не-ЕСГ средствата оваа година, индексите се движат во иста насока, што е одраз на забавувањето на економската активност. И ЕСГи не-ЕСГ индексите се намалени од почетокот на годината. Сигналите за перформансите се измешани - додека ЕСГ-средствата во Европа бележат пад во однос на останатите индекси, во САД и на пазарите во развој, ЕСГ-индексите покажуваат слични резултати односно се блиску до останатите индекси во 2022 година“, потенцираат од аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“.

Срамежлива понуда на ЕСГ-обврзници во регионот 

Земјите од регионот Адрија во голема мера се разликуваат според степенот на развој на издавањето ЕСГ-инструменти за задолжување. Ова им отежнува на инвеститорите да ги одмерат перформансите на ЕСГ.

„На крајот на краиштата, побогатите земји се подобри во одлучувањето за политики кои се пријателски настроени кон ЕСГ, често со повисоки почетни трошоци и низа придобивки, вклучувајќи на пример затворање рудници за јаглен во корист на сончевата енергија“, објаснуваат од нашиот аналитички тим.

Србија во септември 2021 година издаде зелени обврзници од 1 милијарда евра на меѓународниот пазар. 7-годишните хартии од вредност имаат годишен купон од 1 процент, најнизок досега, а стапката на принос достигна 1,26 проценти. Понудата за еврообврзницата надмина 3 милијарди евра.

Од друга страна, М+ Груп е првата компанија во Хрватска која издаде обврзници поврзани со одржливост во вредност од 300 милиони куни (приближно 40 милиони евра). Групацијата М+ се обврза да го намали својот јаглероден отпечаток за 25 проценти и да го зголеми процентот на жени во својот лидерски тим на 51 проценти. Доколку не се исполнат целите за одржливост, на инвеститорот ќе му се исплатат 0,75 поени над номиналната каматна стапка од 4,25 проценти.

Словенија ја издаде својата прва обврзница за одржливост во јуни 2021 година со рок на доспевање до 2031 година, со што стана првата земја од централна или источна Европа и само втората земја членка на ЕУ што го стори тоа. Емисијата од 1 милијарда евра беше преплатено. Обврзницата, со купонска стапка од 0,125 проценти и принос до достасување од 0,170 проценти, е еднаква на другите државни обврзници и ќе се користи за финансирање или рефинансирање на еколошки или социјални проекти вклучени во националниот буџет, соопшти Министерството за финансии. Имаше побарувачка за над 8,4 милијарди евра од повеќе од 200 инвеститори.

„Гледајќи ги перформансите на зелените обврзници на пазарите низ поширокиот регион, гледаме дека подобро оценетите земји забележуваат помали зголемувања на приносот на секундарниот пазар од почетокот на 2022 година во споредба со издавачите со пониска оцена (шема ист како и за долгот без ЕСГ). со зголемување на приносот на зелените обврзници Словенија и Полска од 309 базични поени и 418 базични, соодветно. Од друга страна, земјите како Србија и Романија најмногу претрпеа поради економската несигурност, со раст на приносите од 637 и 555 б.п. (соодветно)“, објаснуваат од нашиот аналитички тим.

Очекувања 

„Блумберг интелиџенс“ предвидува дека до 2025 година ќе има раст на ЕСГ-средствата во обем што ќе достигне повеќе од една третина од глобалните средства под управување.

Регионот Адрија е на својот почеток во однос на развојот на пазарот на ЕСГ. Постојат пречки за развојот на пазарот на зелени обврзници, за издавачите (дополнителни трошоци за издавање зелена обврзница поради фрагментација на пазарот, неизвесност околу зелените средства и потенцијални ризици за репутацијата) и за инвеститорите (скапи/тешко да се идентификуваат висококвалитетни зелени обврзници) и пазарни прашања за надворешна верификација. 

Аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“ идентификува три главни пречки за развојот на пазарот на зелени обврзници.

„Недостиг од договор за заедничка дефиниција за зелени проекти и зелени обврзници. Често сложени процедури за скрининг на зелените обврзници и недостиг од инвестициски проекти и средства“, посочуваат од нашиот тим.

Сепак, оттаму додаваат дека гледајќи ја пошироката слика, расте интересот за зелено финансирање.

„Зеленото финансирање преку различни видови на издавање на средства е во пораст во просек за 50-60 проценти од 2015 до 2021 година, надминувајќи 1 трилион американски долари. Европската комисија проценува дека на ЕУ ќе и требаат околу 520 милијарди евра дополнителни инвестиции секоја година за да ги достигне целите за емисиите во 2030 година. Некои од овие средства мора да доаѓаат од јавни фондови, но Комисијата на ЕУ се потпира и на приватниот сектор за финансирање на транзицијата“, укажуваат од нашиот аналитички тим.

Оттаму додаваат дека капиталните трошоци и достапноста ќе бидат уште еден елемент што ќе го ограничува издавањето на ЕСГ-обврзниците барем во следните неколку квартали.

„Очекуваме истите елементи кои влијаат на цената на средствата што не се ЕСГ да влијаат и на долгот преку ЕСГ. Приносите и распонот на обврзниците се очекува да бидат нестабилни со нагорни ризици барем до средината на 2023 година, проследено со постепено враќање потоа. Причините се натамошно затегнување на монетарната политика од страна на клучните централни банки, загриженоста околу геополитичката нестабилност и економската рецесија на најголемите пазари, фактори кои стојат зад одбивноста кон ризикот на инвеститорите. Слабеењето на економската активност на глобално ниво ќе ги влоши јавните финансии, што значи дека пазарите ќе бидат погодени со поголем јавен долг“, потенцираат од аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“.

Оттаму посочуваат дека кога станува збор за специфики, компаниите со добра агенда за одржливост и планови за трансформација на потрошувачката на енергија ќе можат да добијат подобри цени на обврзниците од издавачите кои заостануваат во реализација на ЕСГ-проекти.