Македонија со најголем пад на трговијата на мало во регионот Адрија

И покрај тоа што трговијата на мало во регионот Адриjа номинално продолжи да расте (со двоцифрени стапки на раст), тврдоглавите инфлациски притисоци, кои влијаеја на реалните расположливи приходи, го зедоа данокот и ја принудија малопродажбата кон патека на забавување на реална основа. Овде анализираме кои се трендовите во нашиот регион, а клучните претпоставки се резултат на истражувањето на аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“. Меѓу земјите од регионот, Словенија во септември, како и во третиот квартал на 2022 година во целина, забележа најсилен реален годишен раст во трговијата на мало (23,9 проценти). Значително побавно зголемување имаше во Босна и Херцеговина (9,2 проценти) и во Србија (5,1 проценти), додека стапката на реален годишен раст во Хрватска и во Македонија „танцуваше“ околу стагнација (на 0,4 проценти и -0,7 проценти на годишно ниво, соодветно).

Пад во малопродажбата на храна во Македонија

Годишен пад на прометот во трговијата на мало од -0,7 проценти во септември е забележан единствено во Македонија. Тој е поттикнат од падот на продажбата на храна (-7,4 проценти на годишно ниво), која се намалува десет последователни месеци, и првенствено затоа што немаше значајна владина поддршка во текот на целата година (во март беа одобрени околу 400 милиони евра и за бизнисите и за домаќинствата, но тоа очигледно не беше доволно). Зголемената инфлација влијаеше врз намалување на  личната потрошувачка.

„Иако дополнителен пакет владина помош за економијата беше воведена во октомври (вредна околу 350 милиони евра), сепак не очекуваме забележително влијание врз целокупната потрошувачка. Гледајќи напред, очекуваме дека во четвртиот квартал од 2022 година ќе продолжи да се влошува прометот во трговијата на мало. Нашиот став е поддржан од падот на нивото на доверба на потрошувачите во октомври, негативниот раст на реалните плати и постојано високата инфлација. Еден позитивен ризик е сè уште здравиот раст на индивидуалните потрошувачки кредити (6,7 проценти на годишно ниво во септември)“, укажуваат од аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“.

Највисок раст во Словенија

Во Словенија имаше многу висока стапка на раст на продажбата на горива (66,7 проценти) во септември, што придонесе повеќе кон севкупниот раст на трговијата отколку пазарот на трудот, кој годинава бележи рекордни нивоа на вработеност и ниска невработеност.

На високиот раст во реалната трговија на мало во првите три квартали од 2022 година главно влијание имаше ниската споредбена база од минатата година, што ги амортизира инфлаторните притисоци, кои поттикнаа забавување на реалната трговија на мало во остатокот од регионот.

„За четвртиот квартал очекуваме силно забавување на прометот во трговијата на мало, со оглед на рекордно високата споредбена база во истиот квартал од 2021 година (40,2 проценти годишно), пад на нивоата на реалните плати, нарушени стандарди за кредитирање и влошено ниво на доверба на потрошувачите во октомври“, велат од аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“.

Непрехранбените производи ја „билдаат“ трговијата во БиХ

Босна и Херцеговина забележа пораст од 9,2 проценти на годишно ниво на прометот на трговијата на мало во септември, но за разлика од другите земји во регионот (каде што продажбата на гориво се зголеми најмногу), главната движечка сила зад неа беше трговијата со непрехранбени производи, која порасна за 15,6 проценти на годишно ниво (продажбата на гориво порасна само за 0,4 проценти).

Севкупниот раст забавува веќе некое време (стапката на раст во септември беше најниска од март 2021 година), првенствено поради тоа што земјата немаше владина помош за поддршка на граѓаните што се оптоварени од инфлацијата, што влијаеше на личната потрошувачка.

„Дополнително, имајќи предвид дека земјата во 2022 година влезе во изборна година, без формирана влада на федерацијата БиХ, разумно беше да се заклучи дека трендот на намалување на прометот во трговијата на мало ќе се одвива во текот на целата година. Откако завршија изборите и високиот претставник за земјата воведе правила за полесно формирање влада, очекуваме подобри времиња. Сепак, ефектите нема да бидат видливи додека не се ’олади’ ситуацијата , што би можело да биде најрано во вториот квартал од 2023 година“, сметаат од аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“.

Оттаму очекуваат во последниот квартал од 2022 година, стапката на реален раст во трговијата на мало да биде позитивна, со оглед на огромниот износ на примени дознаки, сè уште обилниот раст на готовинските кредити на домаќинствата (9,2 проценти на годишно ниво во септември) и поволниот тренд на пазарот на трудот.

Забавување во Србија

Септемвриските податоци за Србија покажуваат дека реалниот раст на прометот во трговијата на мало е 5,1 проценти на годишно ниво, што е забрзување во однос на еден месец претходно (3,8 проценти на годишно ниво). Најголем раст од 11,9 проценти бележи продажбата на гориво.

„Очекуваме реалниот раст во трговијата на мало во четвртиот квартал од 2022 година дополнително да забави (нивото на доверба на потрошувачите нагло се влоши на годишно ниво во октомври), најмногу поради базичните ефекти, но и бидејќи инфлацијата сериозно им наштети на перспективите за лична потрошувачка. Позитивен ризик произлегува од зголемените готовински заеми, кои во септември пораснаа за 9,1 проценти на годишно ниво. Меѓутоа, со планираното затегнување на монетарната политика, очекуваме да има забавување кај растот на кредитите за домаќинствата до крајот на годината. Дополнителен позитивен фактор е фактот што Србија е единствената земја во регионот Адрија што успева да постигне реален раст на нето-платата (три проценти во периодот јануари-август 2022 година), што е поддршка за приватната потрошувачка“, објаснуваат од нашиот аналитички тим.

За малку избегната стагнација во Хрватска

Во Хрватска, прометот на трговијата на мало се искачи малку над стагнацијата (0,4 проценти годишно) во септември, откако падна за 0,2 проценти годишно во август. Гледајќи по категории, категориите „други“ беа единствените што имаа позитивна стапка на раст во септември, а најголем придонес имаше зголемувањето на продажбата на горива за автомобили. Од друга страна, кај прехранбените и непрехранбените производи, продажбата беше намалена (за -0,9 проценти и -0,6 проценти на годишно ниво, соодветно).

Главните двигатели зад благиот раст на трговијата на мало во септември беа базичниот ефект и зголемената инфлација (бидејќи номиналниот раст беше 16,1 проценти на годишно ниво). Според податоците на даночната управа, вкупниот број на фактури во трговијата на мало, освен за моторни возила и мотоцикли, во третиот квартал порасна за 4,5 проценти на годишно ниво, но инфлаторните притисоци резултираа со годишно зголемување на вредноста од 15 проценти.

„Така, третиот квартал на 2022 година заврши со само 1,2 процент раст на годишно ниво (најслаб од последниот квартал на 2020 година) и покрај позитивните влијанија од силниот туризам, растот на готовинските заеми (1,9 процент на годишно ниво во септември) и позитивните движења на пазарот на трудот (забележана е рекордно ниска невработеност)“, велат од аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“.  

Според нив, во последниот квартал од 2022 година би требало да има дополнително влошување на реалната трговија на мало (податоците за фискализацијата од октомври покажуваат зголемување на бројот на фактурите за 5,1 проценти и на нивната вредност за 12,2 проценти).

„Особено бидејќи сметките за енергија предизвикани од инфлацијата принудуваат многу хотели да се затворат во постсезоната, што би можело да влијае на физичкиот и финансискиот придонес на туризмот и бидејќи вредноста на реалните плати се продлабочува во негативна територија, поништувајќи многу ефекти на владината поддршка за домаќинствата. Падот на годишно ниво на довербата на потрошувачите во октомври го поддржува нашиот став“, велат од нашиот аналитички тим.

Очекувања за регионот

Негативните трендови во трговијата на мало се очекува да продолжат во регионот Адрија до крајот на 2022 година, а изгледите се мрачни и за почетокот на 2023 година, велат од аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“.

„Економскиот развој забавува во целиот регион, а тврдоглаво високата инфлација ги јаде личните приходи. Тоа влијае на реалното движење на трговијата на мало. Иако растот на вработеноста е стабилен (и покрај лошата демографијата во секоја земја, како и високото ниво на емиграција), дознаките во некои земји (БиХ пред сè, со вредност на приливите над 10 проценти од БДП) постојано доаѓаат, поддршката од туризмот е силна (Хрватска речиси ги надмина рекордните резултати од 2019 година во физичка смисла), а кредитирањето на домаќинствата сè уште се зголемува. Очекуваме дека геополитичката несигурност, зголемените каматни стапки и високото ниво на инфлација ќе го придушат растот на трговијата на мало во следните месеци“, сметаат од нашиот аналитички тим.

Како поддршка на своето гледиште за тмурните перспективи во трговијата на мало, оттаму во прилог ги нудат анкетите за банкарските заеми, кои покажуваат дека банките низ регионот ги заоструваат условите за кредитирање, како и довербата на потрошувачите, која има постојан опаѓачки пат во сите земји, освен во Босна и Херцеговина, за која нема достапни податоци (се претпоставува дека е во линија со остатокот од регионот).

„Домаќинствата дополнително ќе бидат оптоварени, бидејќи се наѕира зимата, што ќе доведе до зголемување на трошоците за енергија, и покрај големата владина поддршка во некои земји (Хрватска, на пример, со пакет помош од 2,8 милијарди евра за сите економски субјекти). Уште повеќе, реалните нето-плати (со исклучок на Србија во моментов) бележат негативни стапки на годишен раст, а се очекува рецесиското опкружување во 2023 година да влијае и на нивото на (не)вработеноста. Дополнително, не треба да го исклучиме можното враќање на пандемијата во некоја форма, што може дополнително да влијае на навиките за трошење“, велат нашите аналитичари.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар