.webp){kind=icon}
Jавните финансии лани беа потпомогнати од засилен даночен прилив откако општото економско закрепнување и високата инфлација ги зголемија приходите од данокот на додадена вредност и од данокот на доход, констатираат од нашиот аналитичкиот тим во новата регионална анализа објавена на „Блумберг Адрија инсајт“.
Во однос на очекувањата за 2023 година, тие укажуваат дека нагорните изненадувања кај инфлацијата се позитивен сигнал за даночните приливи, особено во земјите со високи стапки на ДДВ или генерално силен придонес на ДДВ во вкупните буџетски приходи.
„Сепак, економската активност забавува и ги разгледуваме ризиците што ги носи натамошното пролонгирање на измените на даночната политика. Сметаме дека одржувањето повисоки дефицити ќе биде главна игра на многу земји годинава, дури и надвор од регионот“, велат од нашиот аналитички тим.
Главни двигатели
Според нив, ризично е што неуспешните обиди да се намали фискалниот јаз доведуваат до штетни ефекти врз конвергенцијата на приватниот сектор и потенцијалот за задолжување во иднина. Тие сметаат дека тоа е особено важно во период кога каматните стапки може да останат повисоки најмалку неколку години.
„Очекуваме дека владините дефицити ќе се прошират во 2023 година низ регионот Адрија и дека нивото на јавниот долг дополнително ќе се зголемува. Сепак, кога ќе се изрази наспроти БДП, јавниот долг уште повеќе ќе се намали благодарение на сѐ уште силниот номинален раст на БДП“, велат аналитичарите.
Тие понатаму ги сумираат главните двигатели. Прво, сметаат дека 2023 година ќе биде нагласена со постојано висока инфлација, која сè уште обезбедува одредена поддршка за буџетските приходи во почетокот на 2023 година, пред да се претвори во товар во втората половина од 2023 година, бидејќи забавувањето на економската активност ќе влијае на растот на даночните приходи.
„Второ, основите на пазарот на трудот се силни, но гледаме негативни ризици во однос на реалните плати. И покрај тоа што се достапни други извори на потрошувачка за да се компензира зголемувањето на цените, очекуваме дека побарувачката сигурно ќе се намали. Повисоките каматни стапки ќе ја намалат побарувачката за готовински заеми бидејќи финансирањето на потрошувачката преку задолжување станува сè поскапо“, велат нашите аналитичари.
Најголемиот дел заштеди што им се на располагање на потрошувачите нема да ја поддржат потрошувачката, како што првично се мислеше, се укажува во анализата.
„Поради феноменот на ’ментално сметководство’, потрошувачите нема да бидат склони да ги трошат своите заштеди како нивни тековни приходи, особено со оглед на тековните економски неизвесности“, велат аналитичарите.
Како трет двигател тие ги наведуваат условите за задолжување на државите. Аналитичарите укажуваат дека на почетокот на 2021 година, владите во регионот се задолжувале со 2-4 процентни поени повисоки приноси во услови на глобално зголемување на каматните стапки.
„Бидејќи инфлацијата ќе опаѓа само постепено, очекуваме глобалните каматни стапки да останат покачени барем до првата половина на 2024 година, што значи тековно поскапо финансирање на владите преку издавање обврзници. Како што веќе споменавме погоре дека јавните финансии ќе бидат погодени од основната макродинамика, тоа исто така значи дека државниот буџет ќе биде под дополнителен притисок од повисоките каматни расходи понатаму, не само поради поголемото задолжување туку и поради тоа што задолжувањето се извршува по повисоки трошоци“, посочуваат од нашиот аналитички тим.
Како е во Европа?
Тие додаваат дека годинава веќе однапред се дефинирани пошироки фискални дефицити низ Европа, главно поради слабеењето на економската активност и поддршката дадена од државите за покривање на зголемувањето на животните трошоци предизвикано од повисоките цени на енергијата.
„Како и да е, во 2024 година, најверојатно, ќе дојде до намалување на фискалните дефицити низ цела Европа. Заостанувањето во фискалното приспособување ќе се смета за негативен сигнал во однос на кредитната способност на државите. Во таа насока, сметаме дека рејтинзите на земјите од Адрија се релативно безбедни на сегашните нивоа во 2023 година. Сепак, неуспехот да се приспособат фискалните политики во 2024 година би можел да предизвика негативни коментари од страна на рејтинг-агенциите“, велат нашите аналитичари.
Во свет на поскапо финансирање тоа би бил уште еден елемент што ќе придонесе кон зголемување на трошоците за задолжување на приватниот сектор, што потоа ќе се материјализира со помал инвестициски потенцијал за регионот. Тие очекуваат некои фискални приспособувања на приходната и на расходната страна да бидат реализирани во 2024 година, а годинава да има зголемен притисок за владина поддршка од различни социјални или корпоративни иницијативи.
„Како што економиите ќе забрзуваат во 2024 година, очекуваме намалување на државните дефицити, но не постои јасна видливост дали има доволно волја за какви било материјални промени во фискалните политики“, велат аналитичарите.
