ББА-анализа: Сегашноста и иднината на инвестирањето се во ЕТФ

Експанзијата на глобалните финансиски пазари што дојде по повеќегодишниот период на евтини пари доведе до пораст на средствата на индексните односно ексчејнџ-трејдед фондовите (exchange-traded funds – ETФ) на глобално ниво на 10 билиони американски долари, во споредба со 0,8 билиони долари со кои тие располагаа во периодот околу глобалната финансиска криза кон крајот на 2000-тите, информираат од аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“ во новата анализа на овој сектор објавена на „Блумберг Адрија инсајт“.  Според нив, атрактивноста на ETФ произлегува од нивните предности наспроти традиционалните инструменти односно поголемата флексибилност во достигнувањето на изложеноста кон одредена хартија од вредност или група хартии од вредност.

Тие додаваат дека неодамнешното воведување на ваквите фондови на пазарот доаѓа многу подоцна отколку во најразвиените пазари, но сепак е меѓу првите во овој дел од Европа. Иако таканаречените заеднички инвестициски фондови (mutual funds) беа и сè уште се главниот вид инвестициски фондови во кои се вложува, овие средства не се тргуваат и немаат ликвидност како ЕТФ.

„Во споредба со крајот на 2000-тите, ЕТФ постепено зедоа удел од заедничките фондови благодарение на подобрата економичност и ликвидноста за инвеститорите. Всушност, ако ЕТФ го задржат темпото на преземање на уделот на заедничките фондови, тие може доста да ги истиснат заедничките фондови до крајот на оваа деценија“, велат нашите аналитичари.

Тие посочуваат дека ЕТФ во 2006 година имале удел од само еден процент во вкупните американски акции во сопственост на американски инвеститори во однос на уделот од 24 проценти што го имале другите инвестициски фондови, додека во мај 2023 година уделот што го поседуваат ЕТФ се зголемил на 8 проценти, а на другите заедничките фондови паднал на 18 проценти.

„Како што елабориравме во нашите неодамнешни извештаи за пазарот на капитал, ликвидноста на финансискиот пазар е многу ниска во регионот Адрија. Има некои добри знаци - на Загрепската берза (ZSE) видовме котација на два ЕТФ од крајот на 2020 година. Првиот е 7КРО ЕТФ (7CRO ETF), кој го следи индексот CRO10, додека 7СЛО ЕТФ (7SLO ETF) како втор пример го следи индексот SBITOP. Исто така, двата фонда се достапни за тргување на Љубљанската берза (LJSE) од 2022 година, што е прва котација на хрватски фонд на берза во странство. Што се однесува до пазарниот промет на Загрепската берза, постои надолен тренд на прометот на акции и обврзници (со исклучок на блок-тргувањата) со просечен годишен пад на приходите од шест проценти во изминативе четири години“, велат нашите аналитичари.

Од нашиот аналитички тим укажуваат дека, сепак, инвестициите во ЕТФ растат, што може да се види од растот на вкупниот промет на ЕТФ (во 2022 година изнесуваше 10,1 милиони евра, +68 проценти на годишно ниво, што претставува 4,5 проценти од вкупниот промет на акции, без прометот од блок-трансакции).

„Неодамна на Загрепската берза беше издаден нов ЕТФ, кој ја следи романската берза (BET Index). Вкупната пазарна капитализација на романската берза е околу 40 милијарди евра, што е повеќе од капитализацијата на сите пазари во регионот Адрија заедно. Индексот BET е најпотценетиот индекс во регионот Централна и Југоисточна Европа, барем според индикаторот цена/заработувачка (P/E), кој има сооднос од пет пати“, велат аналитичарите.

Тие сметаат дека има одреден потенцијал за понатамошен развој на акциските ЕТФ во регионот Адрија, благодарение на прекумерните заштеди на домаќинствата и солидниот раст на номиналните плати.

„Сепак, вкупната пазарна капитализација на берзите во Македонија, Србија и БиХ е речиси на исто ниво како словенечката (околу 8 милијарди евра). Тоа претставува дополнителен предизвик за развојот на ЕТФ или сличен тип на инструменти, поради малата ликвидност и слободното движење. Што се однесува до фиксниот приход, не гледаме потенцијал, бидејќи повеќето емисии доаѓаат од големи институционални инвеститори и нема простор за создавање пазар, односно воспоставување ЕТФ за обврзници“, велат аналитичарите.

Тие додаваат дека усвојувањето на ЕТФ во светот е стабилно повеќе од 15 години, со мало забрзување во 2022 година и покрај нестабилноста на пазарот, и дека тие го достигнуваат уделот на заедничките фондови.

„Во 2022 година, егзодусот од активно управувани заеднички фондови продолжи, поради трендот на префрлање во ЕТФ, што се чини дека се забрзува и покрај падот на пазарот - 480 милијарди долари од акциите и 560 милијарди долари од обврзниците кај заедничките фондови. Спротивно на тоа, 400 милијарди долари беа префрлени во акциски и 200 милијарди долари во обврзнички ЕТФ. Пониските провизии и едноставноста се главните предности на купувањето ЕТФ. Исто така, со купување една единица од ваквите фондови инвеститорите можат да се изложат на ризик од одредена група средства без да купуваат поединечни обврзници, акции, суровини итн.“, велат аналитичарите.