Отворените инвестициски фондови во Македонија ги чувствуваат последиците од падот на светските берзи, кој е главно поттикнат од стравувањата за глобална рецесија. Хоророт на пазарите на капиталот дојде по затегнувањето на монетарната политика од најголемите централни банки, кои се обидуваат да го спречат понатамошното разгорување на инфлацијата предизвикана од енергетската криза и деструктивните геополитички случувања во Украина. „Блумберг Адрија“ анализира како влијаат овие глобални текови врз работењето на отворените фондови во Македонија и врз инвеститорите.
Дејност што зема замав во предизвикувачки услови
Заклучно со јуни годинава, во нашата земја има пет друштва за управување со отворени и затворени инвестициски фондови, кои управуваат со вкупно 20 отворени инвестициски фондови.
Во текот на првите шест месеци од 2022 година се основаа четири отворени инвестициски фондови, а три отворени инвестициски фондови беа припоени кон други отворени фондови. Имено, на седницата на 22 март, Комисијата за хартии од вредност на друштвото за управување со отворени и затворени инвестициски фондови „Вега фондови“ АД Скопје му даде одобрение за организирање четири отворени инвестициски фондови, од кои еден паричен и три акциски фондови. На истата седница, Комисијата за хартии од вредност на друштвото за управување со отворени и затворени инвестициски фондови „Генерали инвестментс“ АД Скопје му даде одобрение за припојување на три фонда кон веќе постојни субјекти.
Намалени приноси
Речиси сите отворени инвестициски фондови го завршија првото шестмесечје од 2022 година со негативни стапки на принос, за разлика од истиот период минатата година, кога сите инвестициски фондови, освен еден, остварија позитивни стапки на принос. Пад на приносите е регистриран кај акциските фондови, обврзничките фондови и кај балансираниот фонд. Единствено паричните фондови остварија позитивни приноси во првите шест месеци од годината. Притоа, најголем пад на стапките на принос е забележан кај акциските фондови. Според податоците на Комисијата за хартии од вредност, во првите шест месеци од минатата година стапките на принос на отворените инвестициски фондови се движеа во распонот од 14,92 проценти на фондот „ВФП премиум инвест“ до -6,08 проценти на „КБ Публикум-златен фонд“. Во првите шест месеци од 2022 година стапките на принос се движат од -20,57 проценти на „КБ Публикум-златен фонд“ до 1,04 процент на „КБ Публикум-паричен фонд“. Намалувањето на стапките на принос се должи пред сѐ на искажаните износи на реализирани загуби од продажба на финансиски инструменти кај акциските фондови, кај кои и падот на стапките на принос е најизразен.
Сите четири парични фондови оствариле позитивни стапки на принос, но кај нив и осцилациите во стапките на принос се најмали, што е разбирливо, со оглед на нивните инвестициски политики. Стапките на принос на обврзничките фондови и кај балансираниот фонд минатата година беа позитивни, а оваа година се негативни. Најголеми осцилации се забележани кај стапките на принос на акциските фондови, чии приноси во првите шест месеци од минатата година биле позитивни, со стапки на принос што се движеле во распон од -6,08 проценти кај „КБ Публикум-златен фонд“ (кој минатата година беше единствен акциски фонд со негативен принос за првите шест месеци), па до 14,92 проценти принос, кој го оствари фондот „ВФП премиум инвест“. Оваа година во првите шест месеци, сите 13 акциски фондови имаа негативни стапки на принос, кои се движеа во распонот од -20,57 проценти кај „КБ Публикум-златен фонд“ до -0,12 проценти кај „Иново статус акции“, што главно се должи на падот на цените на финансиските инструменти во кои вложуваат фондовите.
Горан Марковски, главен извршен директор на „КБ Публикум инвест“, вели дека во однос на приносите, остварените резултати во текот на оваа година кај акциските фондови се во линија на падот на светските индекси.
„Карактеристично за годинешниот пад на пазарите на капиталот е истовременото намалување на цените не само на акциите туку и на обврзниците. Во минатото само во пет години имало истовремен пад на индексот S&P500 и 10 годишни државни обврзници на САД, а единствено оваа година падот кај двете инвестиции изнесува повеќе од 10 проценти за секоја од нив. Ваквиот тренд влијаеше на падот на цените на обврзничките и балансираните фондови. Единствено паричните фондови се во позитива, како резултат на нивните вложувања во депозити во деловни банки од Македонија“, вели Марковски.
Намален обемот на ангажирани средства
Во однос на другите трендови во работењето на отворените инвестициски фондови, забележително е намалувањето на обемот на ангажирани средства (AUM) за 6,6 проценти од почетокот на годинава до 30.9.2022. Марковски објаснува дека во првите три квартали од 2022 година има континуиран надолен тренд на учеството на конзервативните (парични и обврзнички) фондови во вкупниот обем на ангажирани средства во инвестициските фондови во Македонија.
„За првпат нивното учество падна под 50 проценти во вкупниот обем на средства под управување, односно се намали од 53,2 проценти на 49,1 проценти во вкупниот обем на ангажирани средства во инвестициските фондови. Падот на обемот на ангажирани средства во овие фондови првенствено се должи на зголемените трошоци и вложувањето во резерви на инвеститорите што се покриваат со средствата вложени во најликвидните фондови. Во текот на четвртиот квартал во 2022-та бележиме одредена стабилизација на обемот на средства во oвие фондови. Причината е делумно резултат на новите уплати, а делумно на падот на акциските фондови“, вели Марковски.
Истовремено, во првите три квартали од 2022 година се бележи раст на учеството на акциските фондови во обемот на ангажирани средства.
„Учеството на акциските и мешаните фондови од почетокот на годината, заклучно со септември, во вкупниот обем на ангажирани средства во инвестициските фондови во Македонија се зголеми од 46,8 проценти на 50,9 проценти. Овој тренд е особено изразен кај фондовите што вложуваат на меѓународните пазари на капитал (развиени земји), додека сегментот на домашниот пазар, Централна и Источна Европа, пазарите во развој/БРИКС бележат одредена стагнација. Во однос на секторската алокација, односно инвестициската тема, значителен прилив бележат фондовите што вложуваат во странски етаблирани компании, како синоним за сигурност и производители на благородни метали“, потенцира Марковски.
Раст на приходите на друштвата што управуваат со фондовите
Според податоците на Комисијата за хартии од вредност, друштвата за управување со отворени и затворени инвестициски фондови во периодот во првата половина од годинава реализирале вкупни приходи во износ од 114,9 милиони денари (1,8 милион евра), што е зголемување за 30,95 проценти во однос на вкупно остварените приходи за истиот период минатата година. Најголем дел од остварените приходи во првата половина од 2022 година потекнува од приходи од надомест за управување (91,45 процент). Најголемо учество во вкупно остварените приходи на друштвата за управување со отворени и затворени инвестициски фондови во првата половина од 2022 година има друштвото „ВФП фонд менаџмент“ АД Скопје (49,66 проценти), потоа следуваат „КБ Публикум инвест“ АД Скопје (31,67 процент), „Генерали инвестментс“ АД Скопје (16,58 проценти), „Вега фондови“ АД Скопје (1,10 процент) и „Иново статус“ АД Скопје (0,99 проценти). Најголем пораст на вкупните приходи во периодот од јануари до јуни во однос на истиот период минатата година остварило друштвото „КБ Публикум инвест“ АД Скопје, за 46,11 проценти.
Три друштва работат со добивка, две со загуба
Три од друштвата за управување со отворени и затворени инвестициски фондови што управуваа со инвестициски фондови во првите шест месеци од 2022 година, шестмесечјето го завршија со добивка, додека две друштва завршија со негативен финансиски резултат - загуба. Вкупниот износ на остварена добивка од трите друштва за управување со инвестициски фондови во овој период изнесува 48,03 милиони денари и е за 6,10 проценти поголем во однос на вкупниот износ на остварена добивка од друштвата за управување со инвестициски фондови во периодот 1.1.-30.6.2021 година, кој изнесувал 45,27 милиони денари (780.000 евра).
„Порастот на вкупниот износ на остварена добивка од друштвата во периодот 1.1.-30.6.2022 година во однос на истиот период минатата година е резултат на порастот на добивката на друштвото ’КБ Публикум инвест’ АД Скопје за 58,71 проценти, додека кај другите две друштва е регистрирано намалување на добивката за полугодишниот период во однос на истиот период од 2021 година. Загубата на двете друштва што го завршија шестмесечјето со загуба изнесува 0,49 милиони денари. Минатата година ниту едно друштво за управување со инвестициски фондови не остварило загуба во првите шест месеци“, се вели во извештајот на КХВ.
.webp){kind=icon}
