ББА анализа: Ќе расте кредитната активност, каматите на крстопат

Трендовите на кредитната активност покажуваат знаци на закрепнување и покрај покачените каматни стапки, констатираат од аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“ во новата регионална анализа објавена на „Блумберг Адрија инсајт“ во која освен што ја скенираат моменталната кредитна активност, даваат прогноза за движењето на каматите на кредитите во идниот период.     

„Иако беа спроведени построги монетарни политики, нивното влијание преку кредитниот канал беше ограничено. Ова се должи на вишокот на ликвидност во финансиските системи, што спречи кредитна криза и само предизвика мало забавување“, велат од нашиот аналитичкиот тим.

Според нив, тоа е пресликано и во економскиот раст во регионот кој постојано бележеше позитивни стапки во текот на 2023 година и во првиот квартал на 2024 година.

Тие додаваат дека покрај банкарската криза во одредени американски и европски банки во март 2023 година, банкарскиот сектор севкупно остана силен, влегувајќи во 2024 година со високи коефициенти на капитал и ликвидност и силна профитабилност.

„Разликата на каматните стапки помеѓу заемите и депозитите ги фаворизираше банките бидејќи економиите останаа силни, а кредитните ризици беа минимални“, велат аналитичарите.

Каква е кредитната активност во земјите од регионот Адрија?

Тие гледаат благ пораст на кредитната активност во 2024 година во Словенија, Србија и Македонија.

„Словенија имаше најбавна динамика во кредитната активност, во 2023 година дури опаѓачка, покажувајќи знаци на закрепнување во првиот квартал на 2024 година. Потрошувачките кредити (+14,4 проценти на годишно ниво во март 2024) се поттикнати од растот на цените и прилично побавното зголемување на платите во споредба со остатокот од регионот“, велат аналитичарите.

Според нив, монетарните политики најмногу може да ја погодат Словенија, бидејќи станбените кредити (+1 процент годишно) и корпоративниот сектор (-3,4 проценти годишно) ја забавија вкупната кредитна активност. Од друга страна, тие посочуваат дека во Србија главен поттик на кредитната активност во моментов се готовинските заеми на домаќинствата каде има зголемување од околу седум проценти на годишно ниво во април 2024 година.

„Тоа не е изненадувачки, со оглед на тоа што цените се зголемија, а потрошувачите имаат поголеми потреби за трошење изразени во номинална вредност. Дополнително, каматната стапка на готовинските заеми се намали за околу 1,6 п.п. на годишно ниво во април 2024, додека стапките на корпоративните заеми сè уште се зголемуваат, намалувајќи го овој сегмент од кредитната активност“, велат аналитичарите.

Кога е во прашање Македонија, тие укажуваат дека кредитите на корпоративниот сектор и на домаќинствата пораснаа со слично темпо (6,6 проценти и 7 проценти на годишно ниво), но и дека главен двигател кај домаќинствата биле станбените кредити кои се зголемија за 10,9 проценти на годишно ниво, поттикнати од растот на цената на недвижностите (4,7 проценти на годишно ниво во првиот квартал од 2024 кај недвижностите во Скопје), но и прилично робусните каматни стапки (околу четири проценти, без значајно зголемување во текот на циклусот на монетарното затегнување).

Во Босна и Херцеговина, тие бележат постојан раст на кредитната активност, како кај домаќинствата, така и кај корпоративниот сегмент (раст од 8,4 проценти на годишно ниво кај двата сегменти во април 2024). Аналитичарите укажуваат дека непреченото зголемување е овозможено од прилично стабилните каматни стапки.

Тие констатираат дека во Хрватска водат кредитите на домаќинствата со раст од 10,7 проценти на годишно ниво во март 2024.

„Корпоративните кредити растат со побавно темпо (3,7 проценти на годишно ниво), но од попозитивна перспектива, инвестициските кредити додадоа 7,7 проценти што сигнализира стабилна поддршка на економскиот раст“, велат аналитичарите.

Очекувања

Од нашиот аналитички тим очекуваат закрепнување на кредитната активност во регионот Адрија во 2024 година, што ќе продолжи и понатаму во 2025 година.

„Бидејќи макроекономското опкружување дава позитивни сигнали за понатамошен раст во регионот, кредитната активност ќе биде фактор на поддршка. Каматните стапки ќе се намалат со олабавувањето на монетарната политика, што постепено ќе ја турка побарувачката за кредити“, велат аналитичарите.

Тие ја посочуваат анкетата на Европската комисија за бизниси и потрошувачи за вториот квартал од 2024 година според која во изминатата година значително се намалува  процентот на компании кои известуваат дека финансиските ограничувања се лимитирачки фактор на нивната активност.

„И покрај тоа што каматните стапки се сè уште покачени, банките ќе ги намалат своите кредитни стандарди, што ќе го направи задолжувањето попристапно“, велат аналитичарите.

Тие посочуваат три главни фактори кои ќе придонесат за раст на кредитната активност.

Прв фактор е економскиот раст. Од нашиот аналитички тим објаснуваат дека регионот имаше релативно успешни 2022 и 2023 година во однос на растот на БДП (во споредба со бројките за стагнација во целокупната ЕУ).

„Одбивноста кон ризикот на банките ќе се олесни, бидејќи нема значително влошување на нивните кредитни портфолија, што ги прави посклони да продолжат да одобруваат заеми“, сметаат аналитичарите.

Како втор фактор ги наведуваат очекувањата за намалување на каматните стапки до крајот на 2024 година и понатаму во 2025 година, што ги прави компаниите поподготвени да преземаат заеми, бидејќи очекуваат да се намали нивниот каматен товар (исто така и за неподмирените заеми, врз основа на променливата стапка).

Како трет фактор ги посочуваат солидните стапки на ликвидност и солвентност што ги бележат банките, коишто се значително над регулаторните барања, што обезбедува добар потенцијал за понатамошна кредитна активност.

Тие сметаат дека каматните стапки во регионот Адрија веќе го поминаа или се околу својот врв и дека постепено ќе се намалуваат во наредниот период.

„Очекуваме каматните стапки полека да се намалуваат со олабавувањето на монетарните политики, но во согласност со веќе видената динамика на пренос. Тое ќе резултира со поевтинување на заемите за клиентите, кое сепак ќе биде мало до крајот на 2024 година“, велат аналитичарите

Според нив, поголемо поевтинување на заемите ќе има дури во 2025 година. Најголем потенцијал за намалување на трошоците за кредитите тие гледаат во Србија, а потоа и во Словенија и Хрватска, бидејќи таму каматните стапки најмногу пораснаа за време на циклусот на монетарно затегнување, така што има повеќе простор за надолна корекција. Тие сметаат дека во Босна и Херцеговина и во Македонија, каматните стапки ќе бидат поупорни, бидејќи не претрпеа значителни промени за време на монетарното затегнување.

„Имајте на ум дека БиХ во моментов е земја во регионот со најевтини заеми“, велат аналитичарите.