Македонските компании должат над 3,5 милијарди евра

Континуираното затегнување на монетарната политика што предизвика заострување на условите за кредитирање кај банките влијае врз одлуките за задолжување на компаниите односно голем дел од нив чекаат подобри времиња за подигнување нови кредити и реализација на нивните бизнис проекти. Тоа го нотира и Народната банка во извештајот за ризиците во банкарскиот систем за минатата година во кој се вели дека кредитите на претпријатијата забележаа значително забавен раст во 2023 година по забележителниот раст во претходните две години. Имено, заклучно со декември минатата година вкупните кредити на претпријатијата пораснаа за само 3,2 проценти во споредба со крајот на претходната година во која растот изнесувал 11,8 проценти. Вкупните кредити на корпоративниот сектор од декември 2023 до април годинава се зголемиле од околу 3,4 на околу 3,5 милијарди евра односно за 94,8 милиони евра при што е остварен годишен раст од 6,6 проценти.

Кој се задолжува?

Според НБМ, динамиката на кредитирање во минатата година е поттикната од високиот раст на кредитирањето кон енергетскиот сектор (за 44,8 проценти) и кон градежниот сектор (за 7,5 проценти), но од друга страна е ограничено со падот на кредитите кон производството на метали, машини, алати и опрема (за 9,3 проценти), кон прехранбената индустрија (за 2,4 проценти) и кон трговијата на големо и мало (за 1,5 проценти).

„Забавениот раст на кредитите на претпријатијата се јавува во услови на нето-заострување на кредитните услови во текот на целата година, а тоа особено е изразено во поглед на каматните стапки, некаматните приходи и барањата за обезбедување, како и значителното нето-намалување на побарувачката на кредити во споредба со 2022 година“, се наведува во извештајот на Народната банка.

Анализирано според големината на нефинансиските друштва, најголемо учество имаат кредитите на големите претпријатија (36 проценти), коешто е зголемено во однос на крајот на претходната година, а учеството на кредитите на микропретпријатијата (7,6 проценти) е најниско и бележи намалување, што делумно е резултат на повисоките износи на кредитите на поголемите претпријатија.

„Во поглед на дејноста на клиентите, најголемо е учеството на кредитите на претпријатијата коишто се занимаваат со индустрија (32,4 проценти), трговија на големо и мало (27,7 проценти) и на претпријатијата во градежниот сектор (19,9 проценти)“, пишува во извештајот.

Пад на нефункционалните кредити

Во текот на минатата година има пад на стапката на нефункционалните кредити кај корпоративниот сектор за 0,2 процентни поена (од 3,9 на 3,7 проценти).

„Притоа, намалување на стапката на нефункционалните кредити има кај повеќето поважни претежни дејности на нефинансиските друштва, со исклучок на дејноста „индустрија“, којашто умерено се зголеми до нивото од 4,3 проценти (3,7 проценти во 2022 година). Од аспект на големината на нефинансиските друштва во 2023 година, стапката на нефункционалните кредити бележи намалување кај големите претпријатија, а расте кај средните и кај малите и микропретпријатијата“, посочуваат од Народната банка.

Раст на нефункционалните кредити во секторот индустрија/Depositphotos

Оттаму укажуваат дека кредитите одобрени за финансирање проекти исто така претставуваат можен извор на неочекувани кредитни загуби, бидејќи нивниот квалитет првенствено зависи од обемот и динамиката со која би се остварувале проектираните парични текови на проектите коишто се финансираат од вакви кредити. Корисници на ваквите кредити се нефинансиските друштва, првенствено оние со претежни дејности „индустрија“ и од „градежниот сектор“, коишто заедно опфаќаат 75,5 проценти од сите одобрени кредити за финансирање проекти.

„Значењето на кредитите одобрени за финансирање проекти за вкупното кредитно портфолио на банките кон нефинансиските друштва постепено се зголемува во минатите неколку години, а во 2023 година се забележува позначително зголемување на ова учество до 17 проценти (13,3 проценти на 31.12.2022 година). Квалитетот на ова портфолио се подобрува, со стапка на нефункционални кредити во последните години од околу два процента“, велат од Народната банка.

Продолжува растот на каматите

„Блумберг Адрија“ веќе пишуваше дека во април 2024 година, просечната каматна стапка на вкупните кредити на корпоративниот сектор изнесува 5,35 проценти и е непроменета на месечно ниво. Споредено на годишно ниво, каматната стапка на вкупните кредити на корпоративниот сектор е зголемена за 0,56 п.п.

„Каматната стапка на новоодобрените кредити на корпоративниот сектор, во април, изнесува 5,57 проценти и забележа месечен раст од 0,84 п.п. Притоа, нагорната промена е резултат на зголемените каматни стапки на сите компоненти, и тоа: каматните стапки на денарските кредити со валутна клаузула, каматните стапки на кредитите во странска валута (за 0,52 п.п.) и каматните стапки на денарските кредити без валутна клаузула (за 0,26 п.п.). На годишна основа, оваа каматна стапка е зголемена за 0,04 п.п.“, соопшти Народната банка.

Намалена побарувачка за кредити

Резултатите од најновата анкета за кредитната активност Народната банка покажаа дека и понатаму има заострување на условите за кредитирање и намалена побарувачка за кредити и кај корпоративниот сектор. Во првиот квартал на 2024 година анкетата укажува на посилно нето-заострување на вкупните услови за одобрување корпоративни кредити, во споредба со претходниот квартал.

„Нето-заострувањето на условите за кредитирање на претпријатијата во првиот квартал не е во согласност со очекувањата за нето-олеснување, дадени од банките во претходната анкета. За вториот квартал од 2024 година се очекува мало нето-заострување на кредитните услови за одобрување корпоративни кредити“, наведуваат од Народната банка.

Анализирано од аспект на поединечните услови за кредитирање на претпријатијата, во првиот квартал на годината банките укажуваат дека кај каматната стапка се забележува мало нето-олеснување при нето-заострување кај големината на заемот или на кредитната линија и барањата за обезбедување. Кај условите „некаматни приходи“ и „достасување на заемите“ не се забележува промена во однос на претходната анкета.

Не се остварија очекувањата за олеснување на условите за кредитирање во првиот квартал од годинава/Depositphotos

Од аспект на влијанието на монетарната политика врз условите за кредитирање на корпоративниот сектор во првиот квартал од годината, околу 39 проценти од банките укажуваат дека промените во монетарната политика влијаеле делумно врз нивната каматна политика (47 проценти во претходниот квартал), додека 48 проценти од банките укажуваат на нејзиното незначително влијание врз нивната каматна политика (38 проценти во претходната анкета).

Во првиот квартал на 2023 година анкетата укажува на посилно нето-намалување на побарувачката на корпоративните кредити во споредба со претходниот квартал.

„Нето-намалувањето на побарувачката во првиот квартал не е во согласност со очекувањата за нето-зголемување наведени во претходната анкета. За вториот квартал од 2024 година банките очекуваат нето-зголемување на кредитната побарувачка од страна на претпријатијата“, наведуваат од Народната банка.

Промените во монетарната политика нема да се почувствуваат веднаш

Oд аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“ неодамна укажаа дека најавеното намалување на реферетните каматни стапки од страна на монетарните власти нема веднаш да се рефлектира на каматите кај комерцијалните банки.    

„И покрај претстојното монетарно олабавување, каматните стапки на банкарските депозити треба да продолжат полека да растат. Клиентите на банките уште некое време ќе бараат дел од колачот од монетарното затегнување. Преносот на претходните зголемувања на каматните стапки од страна на централните банки на каматните стапки на депозитите, т.н. депозит бета, не беше комплетен“, посочи Андреј Кнез, поранешен главен аналитичар на „Блумберг Адрија“.

Тој објасни дека трансферот на заострувањето на пасивните стапки беше помалку од 70 отсто за хрватските банки, нешто повеќе од 70 отсто за српските банки, додека во другите земји од регионот Адрија беше меѓу 30 и 40 отсто.

„Сето ова е помалку од трансферот на депозити во Италија, кој изнесуваше речиси 80 отсто, а особено во Германија, каде што беше над 90 отсто. Нецелосното пренесување на заострувањето обично се одразува на високо ниво на неискористена ликвидност во банките, што е еден од елементите на одржување на здравјето на банкарскиот систем“, вели Кнез.

Споре него, каматните стапки на кредитите во наредните месеци ќе останат околу моментално покачените нивоа или дури и малку повисоко.

„Намалувањето на стапките на централните банки во иднина ќе ги намали приходите што банките ги остваруваат врз основа на депонирање вишок средства кај монетарните власти. Поради тоа и зголемувањето на стапките на депозитите и трошоците направени од инвестициите во дигитални решенија заради органски раст на бизнисот, банките позначајно ќе ја бранат профитабилноста преку каматните стапки на кредитното портфолио“, вели Кнез.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар