Дали ВИ навистина ги одзема работните места? Дааа

Технолошките компании во светот, само од почетокот на годината досега, отпуштиле повеќе од 112.000 вработени, а најновата вест дека „Амазон“ (Amazon) се подготвува за нов бран масовни отпуштања го отвора прашањето – дали причината е сè поголемата примена на вештачката интелигенција (ВИ) или тоа е само изговор.

Кој поделил најмногу откази годинава 

Според податоците на „Лејофс“ (Layoffs.fyi), вкупно 218 технолошки компании годинава отпуштиле 112.732 вработени. На врвот на листата е „Интел“ (Intel) со 27.000 откази, следуваат „Мајкрософт“ (Microsoft) со 15.305 и „Амазон“ (Amazon) со 14.100 отпуштени работници.

Сепак, „Амазон“ би можел да го надмине „Интел“, бидејќи, според објавата на „Ројтерс“, компанијата планира да укине корпоративни работни места во неколку одделенија, меѓу кои се логистика, плаќања, видеоигри и одделението за пресметување во облак (cloud computing). Без работа би можеле да останат дури 30.000 лица. Портпаролот на „Амазон“ одбил да ги коментира наводите за можните отпуштања.

„Амазон“, кој вработува повеќе од 1,54 милион луѓе низ светот, од кои околу 350.000 во корпоративниот сектор, со ова се приклучува на растечкиот тренд на реструктурирање во технолошката индустрија. Според податоците на „Лејофс“, ова би било најголемото поединечно намалување на работната сила во секторот од 2020 година.

Како што е познато, „Интел“, „Мајкрософт“, „Сејлсфорс“ (Salesforce) и „Мета“ (Meta) се само дел од компаниите што веќе спроведоа слични кратења, а многу од нив се поврзани со воведувањето генеративна вештачка интелигенција и оптимизација на трошоците.

Извршниот директор на „Сејлсфорс“, Марк Бениоф, во септември изјави дека компанијата отпуштила 4.000 вработени во корисничката поддршка, наведувајќи ја сè поголемата примена на вештачката интелигенција како причина за намалувањето на работната сила.

Главниот извршен директор на „Амазон“, Енди Џеси, претходно порача дека развојот на технологијата на вештачка интелигенција долгорочно ќе ја намали потребата за одредени видови работни места, додека истовремено ќе создаде побарувачка за нови профили на вработени.

Depositphotos

Дали компаниите навистина го намалуваат бројот на вработени поради вештачката интелигенција?

За да се испитаат реалните ефекти на ВИ врз пазарот на трудот, во августовските регионални деловни анкети беа опфатени компании за да се утврдат степенот на примена на технологиите на вештачка интелигенција и можните промени во нивната работна сила.

Истражувањето „Дали компаниите го намалуваат вработувањето поради вештачката интелигенција?“ го спроведе разгранокот на Федералните резерви во Њујорк. Резултатите покажуваат значително зголемување на употребата на ВИ во изминатата година, но многу мал број компании пријавиле отпуштања предизвикани од оваа технологија. Напротив, за веќе вработените работници, ВИ почесто значи преквалификација и дополнителна обука, а не губење на работното место, што е во согласност со минатогодишните наоди, наведуваат од њујоршкиот разгранок на Фед.

Сепак, ВИ влијае врз политиката на вработување. Одредени компании го намалуваат новото вработување поради автоматизацијата, додека други вработуваат лица кои поседуваат вештини за работа со ВИ-алатки. Во наредниот период, сепак, се очекуваат поголем број отпуштања и ограничување на плановите за вработување поради ВИ, особено кај работниците со високо образование.

Сè повеќе компании користат ВИ

Во истражувањата, компаниите од регионот Њујорк – северен Њу Џерси биле прашани дали во последните шест месеци користеле ВИ во деловните процеси и дали планираат да ја воведат технологијата во наредните шест. Тоа ги опфатило областите како пребарување информации, маркетинг, бизнис-аналитика, управување со податоци и корисничка поддршка. Компаниите што користеле ВИ само за пребарување информации не биле вклучени меѓу активните корисници на вештачка интелигенција.

Според резултатите, 40 отсто од компаниите од секторот на услуги користат ВИ годинава, во споредба со 25 отсто лани, додека 44 отсто планираат да ја воведат технологијата во следните шест месеци. Во производствениот сектор, употребата пораснала од 16 на 26 отсто, а приближно една третина од производителите планираат нејзина примена во блиска иднина.

Како што и се очекуваше, употребата на вештачката интелигенција значително се разликува меѓу индустриите. Повеќе од половина компании од секторите за информации, финансии, како и професионални и деловни услуги, користат ВИ во своите деловни процеси, додека ниту една фирма од земјоделскиот сектор не пријавила користење на оваа технологија. Во секторите за големопродажба, туризам и угостителство, ВИ користат меѓу 40 и 45 отсто компании, додека во областите образование, здравство, лични услуги и малопродажба, тој удел изнесува околу една третина од фирмите.

Значаен тренд претставува порастот на употребата на комерцијални (платени) ВИ-алатки, што потврдува подлабока интеграција на вештачката интелигенција во работењето. Околу половина од компаниите во секторот на услуги што користат ВИ, сега користат платени алатки – што претставува зголемување од 16 процентни поени во однос на минатата година. Во производствениот сектор, тој удел изнесува 46 отсто, што е огромен скок во однос на само 7 отсто минатата година, односно раст од 39 процентни поени.

Начинот на примена на ВИ се разликува од сектор до сектор, но неколку области особено се издвојуваат. Повеќе од половина од компаниите во секторот на услуги и повеќе од 40 отсто од производителите користат ВИ за пребарување информации, додека меѓу 50 и 60 отсто од двете групи ја применуваат технологијата во маркетингот и рекламирањето. Бизнис-аналитиката исто така спаѓа меѓу најчестите облици на примена.

Околу една третина од компаниите во секторот на услуги користат ВИ за управување со податоци, а околу една четвртина за корисничка поддршка и развој на нови деловни процеси. Кај производителите, помал но значаен број ја користат технологијата за развој на нови работни текови, како и за контрола на квалитетот, сметководство и поддршка на корисниците.

Како се приспособуваат компаниите 

Истражувањата имаа цел да проценат на кој начин фирмите ја приспособуваат својата работна сила поради ширењето на вештачката интелигенција, преку четири можни пристапи.

Прво, компаниите може да ги отпуштат постојните вработени доколку ВИ целосно ги преземе нивните работни задачи.

Второ, можат да ги намалат плановите за ново вработување, бидејќи автоматизацијата на одредени задачи или поголемата продуктивност ја намалуваат потребата за дополнителни работници.

Трето, фирмите можат да вработуваат нови лица што знаат да користат ВИ-алатки.

Четврто, можат да ги преквалификуваат постојните вработени за да можат да ја применуваат вештачката интелигенција во својата работа.

Во графиконот подолу се прикажани процентите на компании што ја примениле секоја од овие мерки, со споредба на резултатите од истиот период минатата година и очекувањата за наредните шест месеци.

Иако отпуштањата поради примена на вештачката интелигенција сè уште се ретки, компаниите од секторот на услуги очекуваат нивен пораст во наредните месеци. Во изминатите шест месеци само еден отсто од услужните фирми отпуштиле работници поради ВИ, што претставува значителен пад во однос на 10 отсто во ланското истражување. Сепак, 13 отсто од испитаните компании очекуваат отпуштања во наредните шест месеци – иако минатата година сличен број го најавувале тоа, а во практика отпуштањата биле минимални. Во производствениот сектор ниту една компанија не пријавила отпуштања ниту пак планира во блиска иднина, наведуваат од Фед.

Од друга страна, 12 отсто од услужните компании што користат ВИ навеле дека поради тоа го намалиле вработувањето во изминатите шест месеци, додека речиси една четвртина од оние што планираат да ја воведат технологијата во наредниот период го очекуваат истото тоа. Овие податоци се совпаѓаат со резултатите од регионалното истражување на американската централна банка во Далас, според кое 10 отсто од деловните лидери изјавиле дека ВИ им ја намалила потребата од нови работници.

Интересно е што намалувањето на вработувањето најмногу се однесува на работни места што бараат универзитетско образование, што делумно би можело да го објасни потешкото вработување на штотуку дипломираните студенти. За разлика од тоа, кај производителите не е забележано намалување на вработувањето, иако речиси 10 отсто од нив очекуваат да го ограничат во наредните шест месеци.

Како противтежа на тој тренд, 11 отсто од компаниите од секторот на услуги и 7 отсто од производителите изјавиле дека вработиле повеќе луѓе благодарение на ВИ, додека меѓу 10 и 15 отсто од двете групи планираат нови вработувања во наредните шест месеци. Овие работни места најчесто бараат високо образование, што е во согласност со наодите на американската централна банка во Атланта. Иако ретко, некои компании што отпуштале или го намалувале бројот на нови вработувања истовремено ангажирале нови работници, што покажува дека ефектите од ВИ врз работната сила се сложени и повеќеслојни.

Како и минатата година, значителен број компании наведуваат дека ги преквалификуваат постојните вработени што работат со ВИ-технологии. Повеќе од една третина од услужните компании и 14 отсто од производителите пријавиле дека спровеле програми за обука. Обуките ги опфаќаат работниците со различно ниво на образование, иако нешто почесто оние со универзитетска диплома. Речиси половина од компаниите од двата сектора планираат дополнителни обуки во наредните шест месеци – што е сличен резултат како и минатата година.

Умерено влијание врз пазарот на трудот – засега

Иако компаниите што користат ВИ веќе ја приспособуваат својата работна сила, важно е да се нагласи дека тоа се однесува само на 25–40 отсто од фирмите што ја имаат имплементирано оваа технологија. Вкупните ефекти врз пазарот на трудот засега се умерени, без назнаки за значително намалување на вработеноста. Во многу случаи ВИ не доведува до губење работа, туку до промени во структурата на задачите и обука на постојните вработени, наведува централната банка во Њујорк.

ВИ, од друга страна, отвора нови можности за работници со специфични вештини, бидејќи некои од компаниите ангажираат експерти за работа со оваа технологија. Сепак, за некои што бараат работа, особено високообразованите, ВИ уште сега значи помалку можности за вработување, со оглед дека некои од компаниите ја намалуваат потребата од нов кадар.

Во наредните месеци компаниите очекуваат поголем број отпуштања и побавен раст на вработувањето, како што ВИ станува составен дел од нивното работење.