.webp){kind=icon}
Македонските банки планираат заострување на условите за кредитирање при зголемена побарувачка за кредити од корпоративниот сектор и од домаќинствата во првите три месеци од 2023 година, покажува новата анкета за кредитната активност на Народната банка.
Резултатите од анкетата покажуваат дека во четвртиот квартал од минатата година веќе има нето-заострување на условите за одобрување корпоративни кредити.
„Сепак, и понатаму поголем процент банки (околу 65 проценти) укажуваат на непроменети кредитни услови. Нето-заострувањето на условите за кредитирање на претпријатијата во четвртиот квартал е во согласност со очекувањата на банките дадени во претходната анкета, но малку послабо. За првиот квартал од 2023 година банките очекуваат натамошно нето-заострување на кредитните услови за одобрување корпоративни кредити“, соопшти Народната банка.
Анализирано од аспект на поединечните услови за кредитирање на претпријатијата, во четвртиот квартал на годината банките укажуваат дека сите услови, односно каматната стапка, некаматните приходи, барањата за обезбедување, големината на заемот или на кредитната линија и достасувањето на заемите, придонесуваат за нето-заострување на кредитните услови посилно во споредба со претходната анкета.
„Од аспект на факторите што дејствуваат врз условите за одобрување корпоративни кредити, во рамките на групите ’трошоци на финансиските средства и ограничувања на билансот на состојба’ и ’притисоци од конкуренцијата’, сите фактори придонесуваат за нето-олеснување на условите слично како и во претходната анкета.“, велат од Народната банка.
Во рамките на групата „согледување на ризикот“, факторот очекувања за вкупната економска активност и факторот очекувања за перспективата на гранката на која ѝ припаѓа претпријатието и перспективата на поединечните фирми, и понатаму придонесуваат кон нето-заострување на кредитните услови посилно во споредба со претходната анкета. Во рамките на оваа група, факторот ризик од неизвршување на обезбедувањето придонесува кон нето-заострување на кредитните услови, за разлика од малото нето-олеснување во претходниот квартал.
Од аспект на влијанието на монетарната политика врз условите за кредитирање на корпоративниот сектор во четвртиот квартал од годината, околу 16 проценти од банките укажуваат дека промените на монетарната политика влијаеле незначително врз нивната каматна политика (околу 30 проценти во претходниот квартал), додека околу 62 проценти од банките укажуваат дека промените во монетарната политика влијаеле делумно врз нивната каматна политика (67 проценти во претходниот квартал).
„Слично како и во периодот од 2008 до 2010 година, и во оваа анкета околу 21 процент од банките одговориле дека монетарната политика значително влијаела врз условите за кредитирање на корпоративниот сектор, што укажува на засилен пренос на промените во монетарната политика врз каматната политика на банките. Процентот на банките што укажуваат дека промените во монетарната политика не влијаеле врз нивната каматна политика е 1 процент (околу 2 процента во претходниот квартал)“, посочуваат од НБМ.
Се бараат пари за обртен капитал и резерви, а помалку за инвестиции
Анкетата укажува на послабо нето-зголемување на вкупната побарувачка на корпоративни кредити во четвртиот квартал од 2022 година во однос на претходната анкета.
„Сепак, најголемиот процент банки укажуваат на непроменетa вкупна кредитна побарувачка (околу 87 проценти од банките). Нето-зголемувањето на побарувачката во четвртиот квартал е послабо во споредба со очекувањата дадени во претходната анкета. За првиот квартал од 2023 година, банките очекуваат натамошно нето-зголемување на кредитната побарувачка од страна на претпријатијата“, велат од НБМ.
Анализирано од аспект на факторите што влијаат врз побарувачката на корпоративните кредити, во рамките на групата „потреби од финансирање“, сите фактори придонесуваат кон нето-зголемување на побарувачката на корпоративни кредити, слично како и во претходната анкета. Но, во рамките на оваа група, забележливо е дека инвестициите во основни средства влијаат многу послабо, додека инвестициите во резерви и обртен капитал имаат посилен придонес во споредба со претходната анкета.
„Исто така и во рамките на факторите од групата ’употреба на алтернативно финансирање’, факторите интерно финансирање и заеми од преостанати банки придонесуваат кон нето-зголемување на побарувачката на корпоративни кредити, слично како и во претходната анкета, додека факторот издавање сопствени хартии од вредност укажува на засилен позитивен придонес, за разлика од непроменетоста во претходната анкета“, констатираат од Народната банка.
Се заоструваат условите за станбените и потрошувачките кредити
Во текот на четвртиот квартал на 2022 година, банките укажуваат на нето-заострување на вкупните кредитни услови кај домаќинствата, малку посилно во споредба со претходниот квартал.
„Нето-заострувањето на кредитните услови во четвртиот квартал е многу послабо во споредба со очекувањата на банките дадени во претходната анкета. За првиот квартал од 2023 година,банките очекуваат изразено нето-заострување на кредитните услови кај кредитите на домаќинствата“, соопшти Народната банка.
Анализирано од аспект на поединечните кредитни услови, кај каматната стапка на станбените кредити се забележува посилно нето-заострување, додека кај потрошувачките кредити, банките укажуваат на слично нето-заострување во споредба со минатата анкета.
„Исто така, провизиите кај станбените кредити укажуваат на умерено нето-заострување, слично како во претходната анкета, додека некаматните приходи кај потрошувачките кредити бележат посилно нето-заострување во однос на претходната анкета. Достасувањата на заемите придонесуваат кон нето-заострување на кредитните услови кај двата вида кредити, за разлика од нето-олеснувањето во минатата анкета. Обврските за обезбедување и понатаму влијаат на мало нето-олеснување кај станбените кредити, слично како и во претходната анкета, додека кај потрошувачките кредити банките упатуваат на нето-заострување, за разлика од малото нето-олеснување од минатата анкета. Покриеноста на кредитот со обезбедување во рамките на станбените кредити забележува мало нето-олеснување, исто како и во претходниот период“, велат од НБМ.
Во однос на факторите што предизвикуваат промена на условите за одобрување кредити на домаќинствата, конкуренцијата од другите банки и натаму е главниот фактор што придонесува за нето-олеснување на кредитните услови кај станбените кредити, слично како и во претходната анкета.
„Од друга страна, кај потрошувачките кредити, банките укажуваат дека конкуренцијата од другите банки предизвикува мало нето-заострување, за разлика од нето-олеснувањето во претходната анкета. Трошоците на финансиските средства и ограничувањата на билансот на состојба придонесуваат за посилно нето-заострување кај двата вида кредити, за разлика од малото нето-заострување кај станбените кредити и нето-олеснувањето кај потрошувачките кредити во претходната анкета.“, посочуваат од Народната банка
Од факторите од групата „согледување на ризикот“ се забележува засилен придонес на факторот очекувања за вкупната економска активност за нето-заострување на кредитните услови кај двата вида кредити, за разлика од умереното нето-олеснување во претходната анкета.
„Кредитната способност на потрошувачите придонесува кон нето-заострување на условите кај двата типа кредити, слично како во претходната анкета. Ризикот од неизвршување на обезбедувањето предизвикува нето-заострување на кредитните услови кај двата типа кредити, поумерено кај потрошувачките кредити во однос на претходната анкета“, соопшти НБМ.
Од аспект на влијанието на промените на монетарната политика врз каматната политика на банките при одобрувањето кредити на домаќинствата, најголемиот дел банки (околу 41 проценти) укажале дека промените во монетарната политика незначително влијаеле врз нивната каматна политика (38 проценти во претходната анкета).
„Околу 28 проценти од банките укажале дека промените во монетарната политика делумно влијаеле врз нивната каматна политика (53 проценти во претходната анкета), додека околу 8 проценти од банките укажале дека промените во монетарната политика немаат влијание врз нивната каматна политика. Истовремено, 23 проценти од банките одговориле дека промените во монетарната политика значително влијаеле врз каматната политика на банките, слично како и во 2020 година“, велат од НБМ.
Во четвртиот квартал на 2022 година, анкетата укажува на посилно нето-намалување на побарувачката на вкупните кредити на секторот „домаќинства“ во споредба со претходната анкета. Нето-намалувањето на побарувачката на вкупните кредити на домаќинствата во четвртиот квартал е во рамките на очекувањата на банките дадени во претходната анкета. Во првиот квартал од 2023 година банките очекуваат натамошно, но сосема мало нето-намалување на побарувачката на вкупните кредити од страна на домаќинствата.
