Голема измама со транспортни контејнери вредна три милијарди евра

Во минхенското предградие Гринвалд живеат најбогатите луѓе во Германија - стари богаташи и понекој корпоративен лидер и спортска ѕвезда. Местото зрачи со почит и дискреција, а жителите ги ценат соседите што не поставуваат премногу прашања.

Тоа е идеално место за седиштето на компанијата „Пи енд ар контејнерс“ (P&R Containers). Фирмата што наводно се занимава со транспорт е сместена во зграда од само неколку ката и со големи прозорци. Се наоѓа на кривулеста улица заедно со лекарски ординации и канцеларии на агенти за осигурување и агенти за недвижности. Тоа е една од најмалите згради во тој дел, а зад стаклените врати воопшто не се крие луксуз, туку едноставни соби со сиви теписи и бели ѕидови.

Благодарение на својот скромен и анонимен имиџ, „Пи енд ар“ успеа да изведе една од најголемите измами во Германија. Компанијата се претставуваше како посредник во набавка на транспортни контејнери, оние големи челични кутии долги шест и 12 метри што се товарат на бродови, камиони или возови и транспортираат сè, од чорапи и софи до јапонски јадења и фрижидери. Меѓутоа, со текот на времето фирмата се префрли од набавка на контејнери на попрофитабилен бизнис со измама на луѓе.

Во својот врв во 2018 година „Пи енд ар“ тврдеше дека контролира 1,6 милион контејнери што им ги продава на мали инвеститори, а потоа во нивно име им ги изнајмува на транспортни компании. Во реалноста компанијата поседуваше само околу 600.000 контејнери. Остатокот беше фикција, што подоцна ќе шокира десетици илјади инвеститори што инвестирале пари во нив.

Привидната скромност на „Пи енд ар“ привлече луѓе на кои им се допадна дискрецијата на компанијата и на кои повеќе им е до сигурни и редовни приноси отколку до висок поврат. Инвеститорите, обично пензионери што се советувале со брокери и со финансиски советници од мали места, вложуваат голем дел од своите заштеди во контејнери.

Измамените инвеститори организираа заеднички превоз за да одат на средба со стечајниот управник во 2018 година во Минхен Фото: Lino Mirgeler/dpa/Alamy

Понекогаш штедливоста на „Пи енд ар“ преминуваше во апсурд. Компанијата наплаќаше за производи како што се промотивни бележници и пенкала со логото на фирмата, кои обично им се подаруваат на клиентите, се сеќава осигурителниот брокер Манфред Рол. Сепак, Рол, кој им ги препорачувал „Пи енд ар“ на клиентите и кој инвестирал околу 50.000 евра (56.000 американски долари) во оваа шема, го толкува овој каприц како знак дека менаџментот внимателно постапува со парите на инвеститорите. „Мислев дека сето тоа ќе оди во корист на инвеститорите и на исплатата на приносите“, вели тој.

Довербата беше толку силна што само неколку инвеститори се посомневаа за одложените плаќања на почетокот на 2017 година, а кога парите престанаа да пристигнуваат неколку месеци подоцна, инвеститорите беа малку збунети. Меѓутоа, во март 2018 година, кога веќе не беше можно да се одржи понзи шемата (пирамидална измама), што доведе до загуба од три милијарди евра, „Пи енд ар“ поднесе барање за несолвентност (стечај).

„Немаше впечатливи спортски автомобили, немаше јахти, немаше приватни авиони, немаше раскошни забави и, колку што знам, дрога“, вели Волфганг Ширп, адвокат од Минхен, кој работи со стотици луѓе што се обидуваат да си ги вратат парите. „Затоа добивме впечаток дека имаме работа со сосема доверливи, сериозни деловни луѓе. Ништо не предизвикуваше сомнеж“, вели тој.

Шест години подоцна сè уште се откриваат детали за измамата. Стечајниот управник го надгледува тоа што остана од контејнерската флота за да овозможи 54.000 доверители на фирмата да добијат што е можно поголем дел од нивните пари. Измамените инвеститори формираа група на Фејсбук (Facebook) за да ги споделуваат своите проблеми и да организираат заеднички превоз на неколку состаноци со стечајниот управник во 2018 година, кои се одржаа во Олимписката сала во Минхен, која има 15.500 места за седење. Повеќе од 90 отсто од измамените биле Германци, а другите главно биле инвеститори од Австрија и од Швајцарија. Многумина со години инвестираа во „Пи енд ар“, ако не и со децении. Голем дел од нив веќе беа пензионирани кога се поднесе барањето за стечај: повеќе од една третина од инвеститорите беа постари од 70 години.

„Пи енд ар“ сè уште контролира околу еден процент од контејнерската флота во светот     Фото: Florian Gaertner/picture-alliance/dpa/AP Photo

„Пи енд ар“ е основана во 1975 година од страна на претприемачот Хајнц Рот, кој цврсто ја контролираше компанијата. Тој се пензионира во 2007 година, но, според обвинителите во Минхен, се врати во 2016 година. Рот не се истакнуваше во јавноста и кога изби скандалот само неколку луѓе од тесно поврзаната минхенска финансиска заедница воопшто имаа слушнато за него. Дневниот весник „Зидојче цајтунг“ (Süddeutsche Zeitung) објави текст за Рот под наслов „Потрага по фантомот“.

„Пи енд ар“ во 2017 година им продаваше на инвеститорите поединечни контејнери по цена од 1.415 евра, а потоа им ги изнајмуваше на транспортни компании. Инвеститорите добивале исплати за закупнина (во 2017 на годишно ниво закупнината изнесувала 11 отсто од куповната цена), а по пет години „Пи енд ар“ ветила дека ќе ги откупи контејнерите за 65 отсто од нивната првична вредност. За тој период инвеститорот можеше да очекува вкупен принос од околу 20 проценти.

Инвеститорите велат дека со години плаќањата пристигнувале навреме, а „Пи енд ар“ ги исполнувала и другите договорни обврски, што натерало многумина да инвестираат повеќе пари во шемата. Меѓутоа, во периодот околу 2007 година нешто се променило во седиштето на компанијата. Документите од тој период покажуваат сė поголема разлика меѓу бројот на контејнери за кои „Пи енд ар“ тврдеше дека ги има и количеството што беше заведено во книгите.

Всушност, компанијата не мораше да купува нови контејнери за парите да продолжат да се собираат: до 2010 година јазот меѓу бројот на контејнери што компанијата наводно ги поседуваше и вистинскиот број се зголеми на 600.000, достигнувајќи дури еден милион во периодот кога се поднесе барањето за прогласување стечај. При класична понзи шема сè поголемото количество пари што доаѓа од новите вложувања веднаш преминува кај постојните инвеститори.

Практично сите контејнери имаат сериски броеви што ги доделува Меѓународната канцеларија за контејнери. Станува збор за индустриска групација што води глобален регистар на сопствеништво над контејнери, со цел да може полесно да се следат преку интернет. Доколку било побарано, „Пи енд ар“ на инвеститорите им ги давал сериските броеви на контејнерите што наводно ги поседуваат, меѓутоа над 90 проценти од инвеститорите не ни помислиле да ги побараат. Малкутемина што побарале број добиле сертификат со број на контејнер на „Пи енд ар“, иако доверителите тврдат дека тоа всушност никогаш не се совпаѓало со реалната состојба.

За работите да бидат уште понејасни, контејнерите од операцијата од Гринвалд никогаш не се појавија во билансот на состојба на компанијата. Наместо тоа, тие биле управувани од филијала во Швајцарија, покажуваат извештаите на стечајниот управник. Со оглед на тоа што парите се префрлале од една во друга земја не било тешко да се скрие неусогласеноста во бројките. „Се работеше, но во помал обем“, рече Питер Матил, адвокат од Минхен, кој застапува повеќе од 10.000 инвеститори во „Пи енд ар“ и е член на одборот на доверители.

Канцеларии на компанијата „Пи енд ар“ во Гринвалд  Фото: Jan Svensson/Alamy

Стечајниот управник вели дека надзорот бил недоволен: ревизиите на работењето на „Пи енд ар“ во Германија ги спроведувала „Вернер Вагнер-Грубер“ (Werner Wagner-Gruber), мала фирма од Регенсбург, град на Дунав, кој се наоѓа на околу 90 минути со воз источно од Минхен. Некои доверители ги тужеа ревизорот и неговите осигурителни компании, иако според адвокатите што ги застапуваат тужителите, тие веројатно ќе може да повратат само многу мал дел од изгубената сума. Адвокатот на „Вагнер-Грубер“ одби да коментира.

Некои инвеститори на „Пи енд ар“ ја обвинуваат германската Сојузна агенција за финансиски надзор (позната како „Бафин“ - BaFin е кратенка за нејзиниот целосен назив на германски јазик) за недоволен надзор. Агенцијата дала зелено светло за проспектот на „Пи енд ар“ само неколку месеци пред компанијата да влезе во стечај. „Бафин“, сепак, тврди дека таквото одобрување не е поврзано со кредитната способност на издавачот, а германските судови ги отфрлија обидите да бараат отштета од агенцијата.

Еден од инвеститорите во „Пи енд ар“, Мартин фон Хорен е лут токму поради тоа. Тој разбира дека „Бафин“ не врши ревизија на финансиските извештаи, но затоа смета дека се сомнителни значењето на мандатот и самото постоење на агенцијата. „Обичните мали инвеститори на поинаков начин го толкуваат одобрувањето за некои финансиски производи од страна на ‘Бафин’“, вели Фон Хорен, кој во времето на колапсот на бизнисот на „Пи енд ар“ имал инвестирано 200.000 евра.

По поднесувањето на барањето за стечај, Рот не сакаше да ја препушти контролата над клучните операции во Швајцарија. Меѓутоа, обвинителството во Минхен во 2019 година го обвини по 414 точки од обвинението за измама во деловното работење и по 12 точки за даночно затајување. Случајот беше отфрлен неколку месеци подоцна откако Рот се разболе. Тој почина во декември истата година, на 77-годишна возраст, но доверителите сė уште бараат отштета од неговиот имот.

Стечајниот управник Мајкл Џафе им исплатил на доверителите 544 милиони евра, што претставува само 17,5 евроценти поврат за секое вложено евро. Повеќето од средствата на „Пи енд ар“ се продадени. Сепак, компанијата и натаму е важен играч во тој бизнис со речиси 350.000 контејнери, кои ги поседуваше заклучно со септември 2023 година. „Секој стоти контејнер што патува низ светот генерира приход за доверителите“, наведе Џафе во извештајот за ноември.

Некои незадоволни инвеститори едноставно кренаа раце и ги продадоа своите побарувања од „Пи енд ар“, фирма специјализирана за проблематични долгови. „Фидера“ (Fidera Ltd), фирма со седиште во Лондон, која пред пет години нудеше 14 евроценти за секое вложено евро, ја зголеми својата понуда на 25 евроценти. Таа фирма сега е најголемиот доверител со побарувања за наплата на штети вредни стотици милиони, вели добро информиран извор, кој побара да остане анонимен бидејќи информациите се приватни.

Стечајниот управник Џафе  Фото: Imago/Alamy

Џафе во ноември изјави дека повратот на четвртина од номиналната вредност е доста реален, но дека е тешко да се направи прецизна процена бидејќи сè зависи од променливите тарифи во транспортот. Трошоците за транспорт скокнаа поради пандемијата и војната во Украина, а потоа, на почетокот на 2023 година, тие паднаа поради забавувањето на економскиот раст и појавата на нови транспортни капацитети, за повторно да се зголемат годинава, поттикнати од стравот од ширење конфликт на Блискиот Исток и нападите на бродовите во Црвено Море.

Едно топло утро во работен ден околу шест автомобили беа паркирани пред канцеларијата на „Пи енд ар“ во Гринвалд: за вработените сė останува по старо, освен што сега во суштина работат за стечајниот управник, надгледувајќи ги преостанатите контејнери и одговарајќи на барањата на доверителите. Тие што  сė уште работат во фирмата велат дека не знаеле за измамата организирана во врвот, а тоа тврдење го прифати и стечајниот управник. Многумина од нив и сами вложувале во операциите на „Пи енд ар“.

„Стечајната постапка најверојатно ќе трае уште неколку години“, вели Џафе. Сепак, постои природна граница бидејќи рокот на траење на контејнерите е од 12 до 15 години, а „Пи енд ар“ во 2017 година рече дека контејнерите во просек се стари повеќе од осум години. Имајќи го предвид тоа, преостанатите контејнери на „Пи енд ар“ наскоро ќе бидат повлечени, инвеститорите ќе го добијат повратот на средствата, канцелариите во Гринвалд ќе се затворат, а предградието ќе се врати на својата долгогодишна традиција на туркање тајни под тепих.

 

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар