Дали БРИКС е златна кокошка или ноќна мора за инвеститорите?

Денеска е последниот ден од 16-от самит на земјите од БРИКС, а токму овие земји сѐ почесто поминуваат кога инвеститорите зборуваат за географска диверзификација на портфолијата. Додека едни се колнат во потенцијалот на овие земји, други предупредуваат на опасност од вложувања во овој релативно лабав сојуз.

Редакцијата на „Блумберг Адрија“ истражуваше кои се ризиците поврзани со инвестирањето во овие држави и кои се шансите на кои многумина не обрнуваат внимание. На самиот почеток треба да се спомене дека иако БРИКС сега има девет членки, поради временската рамка ги споредивме само петте земји што првично влегоа во акронимот (англ. BRICS - Бразил, Русија, Индија, Кина, Јужноафриканска Република).

Ризици

Многумина земјите од БРИКС ги доживуваат како политички нестабилни, што може да влијае на економската стабилност и довербата на инвеститорите, смета портфолио-менаџерот во „Илирика инвестментс“ Александар Завишиќ.

Со тоа се согласува и професорот од Универзитетот Сингидунум, Никола Стакиќ, кој за „Блумберг Адрија“ изјави дека преку своето лично портфолио почувствувал што значи инвестирање во земјите на БРИКС.

„Без разлика на големиот број заеднички карактеристики на земјите членки, ризиците се хетерогени и не се манифестираат во исти периоди и на исти нивоа“, рече Стакиќ. „Непотребно е да се споменува геополитичкиот ризик, кој стана системски“, додаде тој.

И двајцата експерти обрнуваат особено внимание на валутниот ризик, а Завишиќ вели дека инвестирањето во локални валути ги изложува инвеститорите на флуктуации на курсот, што може значително да влијае на повратот на инвестициите.

„Валутниот ризик секако може да биде заеднички именител за сите пазари освен Кина поради различниот монетарен режим. Депрецијацијата на националните валути во однос на американскиот долар или еврото може во голема мера да ги намали стапките на поврат при репатријација на инвестициите на домашниот пазар, така што употребата на девизно хеџирање е многу пожелна“, додава Стакиќ.

 

 

Покрај тоа, овие економии се подложни на брзи флуктуации поради неколку фактори, како што се цените на суровините, движењата на валутите и надворешните економски услови. На тоа се надоврзуваат и социјалните фактори, бидејќи нееднаквоста, работничките прашања и социјалните немири може да претставуваат ризик за бизнисот и економската стабилност.

Исто така, несоодветната инфраструктура може да претставува предизвик за деловните субјекти, што влијае на логистиката и оперативната ефикасност, а успешното работење го попречува корупцијата бидејќи, како што вели Завишиќ, некои земји од БРИКС се соочуваат со предизвици поврзани со корупцијата, што може да биде пречка за економскиот раст и да доведе до лоши резултати при инвестирање.

Не треба да го заборавиме ниту регулаторното опкружување бидејќи тенденцијата кон нагли промени во законите или прописите може да биде погубна за работењето на цели сектори од индустријата.

„Можам слободно да кажам дека на свој пример го искусив регулаторниот ризик во Кина, каде што прекуноќ од корен се сменија целокупните правила на одреден економски сегмент, што секако имаше влијание и врз моето портфолио“, вели Стакиќ.

Придобивки

Инвестирањето во земјите од БРИКС, како што вели Завишиќ, нуди неколку предности што можеби нема веднаш да бидат очигледни:

Различни потенцијали за раст: Секоја од земјите од БРИКС има единствена економска сила и траекторија на раст. На пример, Индија и Кина имаат голема популација, која расте брзо, додека Бразил и Јужноафриканската Република имаат изобилство природни ресурси.

Изложеност на (перспективни) пазари во развој: Земјите од БРИКС претставуваат значаен дел од глобалниот економски раст. Инвестирањето овде може да обезбеди изложеност на пазари во развој, кои често ги надминуваат развиените економии во однос на стапките на раст.

Достапност на природни ресурси и „обложување“ на нив: Многу земји од БРИКС се богати со природни суровини. Тоа може да биде атрактивен фактор за секторите како што се енергија, земјоделство и рударство, особено во услови кога глобалната побарувачка за тие стоки се зголемува.

Поубавата страна на пазарната неефикасност: Пазарите во развој често имаат помала пазарна ефикасност од развиените економии, што претставува можност за паметните инвеститори да најдат потценети средства или да искористат погрешни процени.

Диверзификација: Инвестирањето во БРИКС може да помогне во диверзификацијата на инвестициското портфолио. Економските циклуси и пазарните движења во овие земји често се разликуваат од развиените пазари, што потенцијално го намалува севкупниот ризик на портфолиото.

Демографски предности: Земјите како Индија и Бразил имаат младо население, што може да поттикне иновации, потрошувачка и долгорочен економски раст.

И Стакиќ се согласува со тоа, додавајќи дека дефинитивно постојат придобивки од меѓународната диверзификација, а тоа добро го знаат макрофондовите и нивните портфолио-менаџери.

„Земјите не се движат синхронизирано кога станува збор за фазите на економските циклуси, што претпоставува и расчекор во водењето на економските политики. Тоа подразбира и различни перформанси на различни класи инвестициски средства. Таквото согледување може да помогне да се ограничи изложеноста на портфолиото, наспроти концентрација на една берза. Ако кажеме дека американскиот финансиски пазар е пет пати поголем од пазарот на Кина и десет пати поголем од индискиот, работите се сосема јасни, но тоа не значи дека не постојат можности што би го оптимизирале управувањето со вашето портфолио на меѓународно ниво“, смета економистот.

Што се очекува за БРИКС?

Бидејќи БРИКС е разновиден сојуз, тешко е да се предвиди како би можеле да се развиваат работите за секоја земја одделно.

Стакиќ вели дека пазарите во Бразил, Јужноафриканската Република и во Русија досега биле надвор од неговиот инвестициски фокус, додека во различни периоди имал портфолио-изложеност на Кина и на Индија, каде што се соочил и со лоши и со добри моменти.

„Поради сѐ поизразените геополитички ризици и непостоењето на мирно опкружување, тешко е да се претпостават натамошните насоки за развој, но верувам дека пазарот во Индија ќе продолжи да се развива поради деловната култура, која негува иновации и претприемачки потфати, кои се рефлектираат и на целокупната технолошка индустрија“, вели економистот.

Завишиќ предупредува дека предвидувањето на идните ефекти на берзите, особено на долг период, е доста неблагодарно бидејќи вклучува многу голем број варијабли и нивни несигурни интеракции. Меѓутоа, неговите проекции може да ги резимираме на следниов начин:

1. Бразил: Економското закрепнување и реформите би можеле да го поттикнат пазарот, но политичката неизвесност може да остане опиплив ризик.

2. Русија: Геополитичките тензии и санкции може да продолжат негативно да влијаат на нејзините берзи, а цените на енергентите ќе имаат големо влијание.

3. Индија: Силниот економски раст, младата популација и владините реформи може да поттикнат проширување на пазарот, при што технолошкиот и потрошувачкиот сектор, т.е. компаниите што работат во тие сектори, се предодредени за силен раст.

4. Кина: Иако се соочува со предизвици како што се (прекумерен) регулаторен надзор и потенцијално економско забавување, долгорочниот потенцијал за раст останува, особено во секторите технологија и зелена енергија.

5. Јужноафриканска Република: Структурните економски предизвици и политичката динамика може да создадат нестабилност, но секторите богати со ресурси и акциите на компаниите оттаму може да понудат одредена стабилност.

Како беше досега?

Колку што е тешко да се предвидат ефектите на пазарите на земјите членки на БРИКС за наредниот период, речиси еднакво е тешко и да се најде заеднички именител за досегашните трендови, бидејќи тие не беа исти или синхронизирани.

Перформансите на берзите во БРИКС значително варираат под влијание на геополитичките случувања, економската политика и трендовите на глобалниот пазар.

Бразилската берза (Б3) покажа нестабилност под влијание на политичката неизвесност и економските реформи. По силното закрепнување по пандемијата, берзата се соочи со нови предизвици поради инфлацијата и зголемените каматните стапки, објаснува Завишиќ.

Рускиот пазар доживеа значителни превирања, особено по инвазијата врз Украина. Санкциите доведоа до остар пад на берзите, при што многу странски инвеститори го напуштија пазарот и тој оттогаш се мачи да закрепне. Индиската берза генерално се покажа добро, поттикната од силниот економски раст, зголемените странски инвестиции и владините реформи. Во тој период индексите Nifty 50 и Sensex надминаа голем дел од светските индекси, додава тој.

Движење на акциите во Кина, Индија и САД во последната година Bloomberg

Кинеската берза се соочи со пречки поради внатрешните регулаторни рестрикции, како и поради американските санкции за технолошките компании.

„Нулта толеранција кон ковид-19, забавување на економскиот раст во услови на разнишан пазар на недвижности, сето тоа ја турна кинеската берза на дното што го допре во втората половина на септември. Оттогаш следуваше делумно солидно закрепнување, поттикнато од стимулативните мерки на кинеската влада“, вели Завишиќ.

Тој додава дека берзата во Јоханесбург имала умерени перформанси под влијание на домашните проблеми, како што се политичката стабилност и глобалните флуктуации на цените на суровините.

„Генерално, во услови кога Индија се појави како силен играч во рамките на БРИКС, рускиот пазар драматично страдаше, а Бразил, Кина и Јужноафриканската Република забележаа различни резултати во зависност од локалните и глобалните економски услови“, заклучува тој.

Стакиќ додава дека современите економски односи, кои се придружени со поизразена регионализација и стремеж за мултиполарен свет, не се пресликуваат ни приближно во сферата на финансиските пазари, а тоа може да се види преку перформансите на најважните земји во развој, споредено со, на пример, водечката берзанска сила САД, на која отпаѓа речиси половина од светската пазарна капитализација. Современата портфолио-теорија налага преземање повисоко ниво на ризик за очекувани повисоки стапки на принос, но резултатите од инвестициите во земјите од БРИКС говорат поинаку, предупредува економистот.

„Ако ги земеме предвид најважните репер индекси на национално ниво и ја пресликаме нивната изложеност преку достапните ЕТФ-ови, ќе ги добиеме следните резултати: од една страна имаме високи стапки на принос во Индија, чиј пазар имаше просечна годишна стапка на поврат од близу 13 отсто, наспроти многу лоши резултати во Кина и во Бразил (околу минус три отсто за двата пазари), како и скромни перформанси во Јужноафриканската Република од четири отсто“, вели Стакиќ и додава дека перформансите на вложувањата во рускиот пазар треба да се исклучат бидејќи не претставуваат достапна форма на инвестициско вложување за најголемиот број инвеститори.

 

 

Тој го претставува ефектот и поедноставно: „Ако сте инвестирале 10.000 долари на 1 јануари 2020 година, сега би имале близу 18.000 долари во ЕТФ што ја покрива Индија, додека во Кина и Бразил би имале загуба со приближно ист резултат и со 8.500 долари на сметката, додека во Јужноафриканската Република таа сума би била околу 12.000 долари. Сите тие ЕТФ-ови се индексирани во американски долари и како такви го елиминираат валутниот ризик поврзан со националните валути на овие земји. На крајот, ако кажеме дека во истиот период инвеститорот речиси ја удвоил својата инвестиција со вложување во американскиот индекс S&P 500, јасно ни е дека единствено индискиот пазар може да се споредува со американскиот. Речиси сите параметри на ризик и принос ја потврдуваат доминацијата на индискиот пазар во однос на другите членки на БРИКС“, заклучува економистот.