Новото оружје на американската дипломатија

Раскинувањето на старите сојузи и превртувањето на коалицијата формирана по Втората светска војна беа незамисливи во времето на претходните американски претседатели поради неисцрпната потреба на САД за енергија. Сепак, Белата куќа на Трамп може да се потпре на сè поважен американски производ како геополитичка предност: течниот природен гас.

САД, кои за седум години станаа најголем производител на течен природен гас (ЛНГ) во светот, се подготвуваат да го зголемат производствениот капацитет за производство на овој гас за 60 проценти во првата половина од вториот мандат на Доналд Трамп, според прогнозата на „Блумберг НЕФ“. До крајот на деценијата, речиси секој трет танкер што носи гас оладен до течна состојба на многу ниски температури ќе доаѓа од САД. Тука лежи најголемата шанса на Трамп да го исполни своето предизборно ветување за енергетска доминација.

Без разлика што прави Трамп за да ги изолира САД од нивните сојузници, неговите необични потези не влијаат на побарувачката за природен гас произведен во САД. Во првите неколку недели од неговиот втор мандат, Трамп се обиде да посредува во мировен договор за Украина без учество на клучните сојузници (или Украина), ги зголеми царините за трговските партнери и изнесе радикални идеи за преобликување на Блискиот Исток. Лидерите од Европа, Индија и Јапонија одговорија со ветувања дека ќе купат уште повеќе американски гас. „Неверојатно е што американскиот претседател не мора да се грижи за увозот на енергија кога преговара за мир на Блискиот Исток или во Европа“, вели Ејми Мајерс Џафе, професорка на Универзитетот во Њујорк, каде што предава финансиски аспекти на енергијата и климатските промени. „Вие сте во позиција да ги водите тие разговори од позиција на моќ.“

Трамп често зборува за своите планови за зголемување на производството на „течно злато“ во САД – нафта извлечена преку фракинг или хидраулично фрактурирање (процес на вбризгување вода, измешана со песок и хемикалии, под висок притисок во подземни карпи за да се создадат пукнатини за ослободување на инаку тешко достапните нафта и гас, забелешка на преведувачот). Тој го обвини поранешниот претседател Џо Бајден дека не презема никакви мерки по ова прашање бидејќи се занимавал со влијанието на хидрауличниот фракинг врз климата.

Сепак, производството на сурова нафта во САД ќе се зголеми само за 2,9 проценти оваа година, бидејќи производителите на нафта и гас од шкрилци се подготвуваат да започнат со дупчење на нови локации. Во Пермскиот басен, најголемиот нафтен басен во САД, производството би можело да достигне врв веќе во 2028 година, последната година од мандатот на Трамп, пред да почне да стагнира, предвидува компанијата за пазарни и економски анализи „СП Глобал“ (S&P Global).

Американскиот министер за финансии Скот Бесент вети дека ќе го зголеми производството на нафта за три милиони барели дневно како дел од неговиот план „3-3-3“ насочен кон зајакнување на економијата, што вклучува намалување на дефицитот на три проценти од бруто домашниот производ (БДП) и одржување на стапка на раст од три проценти. Сепак, тоа ветување може да се исполни само ако се смета во барели нафтен еквивалент, односно ако се вклучи и гасот, вели Раул Лебланк, аналитичар во „СП Глобал“.

Производството на нафта веројатно нема значително да порасне на краток рок, изјави министерот за енергетика Крис Рајт во интервју за Блумберг ТВ во февруари. Од друга страна, производството на гас во САД драстично ќе порасне во следните две до три години, рече тој. Или, како што го кажа потпретседателот на САД, Џ. Д. Венс, за време на изборната кампања во Пенсилванија: „Имаме резерви на природен гас слични на резервите на нафта на Саудиска Арабија. Само треба да ги искористиме.“

Тоа е возбудлива перспектива за водечките светски директори и службеници во индустријата за нафта и гас кои се собраа на конференција во Хјустон во март, а ја организираше „СП Глобал“.

Пред дваесет години, идејата дека природниот гас може да игра позначајна улога од суровата нафта во американските дипломатски пресметки ќе звучеше апсурдно. На почетокот на новиот милениум, САД немаа доволно гас. Гасот сочинуваше помалку од 15 проценти од производството на електрична енергија, значително заостанувајќи зад нуклеарната енергија и јагленот. Тогашниот претседател на Федералните резерви на САД (ФЕД), Алан Гринспен, изјави дека увозот треба да се зголеми за да се надомести недостигот во домашното производство.

Сепак, сè се промени со хоризонталното дупчење и хидрауличното фрактурирање, или фракинг, чија примена се интензивираше во текот на 2000-тите. Овие два методи на екстракција овозможија пристап до претходно недостапни резерви на нафта и гас во област што се протега од Северна Дакота до Ново Мексико. САД го зголемија производството на природен гас повеќе од двојно на повеќе од 100 милијарди кубни стапки (28,3 милиони кубни метри). Сега 41 процент од електричната енергија се произведува од природен гас.

Всушност, производството на шкрилест гас се зголеми толку брзо во последните 20 години што ги надмина домашните потреби. Како резултат на тоа, цените стагнираа во текот на целата деценија, што негативно влијаеше врз профитот на производителите. Индустријата се обидуваше да го користи гасот на други начини, меѓу другото, со изградба на петрохемиски фабрики за производство на пластика долж Западниот брег.

Илустрација: Танкер за течен природен гас (ЛНГ) во Тјанџин, Кина. Нико Брауш за „Блумберг Бизнисвик“ 

 

Сè повеќе компании, вклучувајќи ги „Шениер Енерџи“ и „Венчр Глобал“, се тркаа да изградат постројки за втечнување на гас во вредност од повеќе милијарди долари за да ги опслужуваат странските пазари. Во овие сложени објекти, температурата на природниот гас се намалува на - 160 степени Целзиусови и гасот се втечнува за да може да се транспортира со специјализирани бродови до прекуокеански дестинации каде што се враќа во гасовита состојба. Осум вакви постројки работат во САД, уште три се во изградба, а неколку се блиску до одлука дали да продолжат со инвестицијата. Трамп, исто така, се обидува да го оживее долго застојаниот проект за течен природен гас на Алјаска.

Бајден, иако не беше пријателски настроен кон нафтената и гасната индустрија, продолжи да ја спроведува агендата формулирана за време на првиот мандат на Трамп откако Русија ја нападна Украина во 2022 година. Тој рече дека Европа би можела да го замени рускиот гас со американски гас, што би ја оштетило „воената машина“ на претседателот Владимир Путин. Наскоро, Холандија, Франција и Обединетото Кралство станаа најголемите купувачи на американски течен природен гас (ЛНГ). Претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, го пофали Бајден како сигурен партнер, истакнувајќи дека трансатлантските односи и единството никогаш не биле посилни.

Природниот гас, кој првично се сметаше за извор на енергија што ќе му помогне на светот во транзицијата од јаглен кон обновливи извори на енергија, на изненадување на сите, не ја изгуби својата важност. Неговата експлоатација би можела сериозно да влијае на борбата против климатските промени. Оваа борба вклучува намалување на потрошувачката на сите фосилни горива, вклучително и природниот гас, за да може светот да ја постигне целта за нето нулта емисија до 2050 година.

„Се зборуваше дека природниот гас е привремено решение“, вели Мајк Сомерс, извршен директор на Американскиот институт за нафта, кој ги претставува интересите на нафтената и гасната индустрија. „Сега е јасно дека природниот гас е енергијата на иднината.“

Цената на природниот гас во САД во просек изнесуваше 3,55 долари на милион британски термички единици (BTU) или 252.000 килокалории (kcal) во европскиот систем на мерење во текот на изминатите пет години. Таа цена е околу 70 проценти пониска од просечната цена во Европа, ја прави американската економија многу поконкурентна во споредба со другите и е добра основа за плановите на Бајден и Трамп да го вратат производството од странство во САД.

„Енергијата е основа на секоја економија, а САД се во огромна предност бидејќи можат да се снабдуваат со евтина енергија и сè повеќе да ја извезуваат во светот“, вели Арџун Мурти, партнер во фирмата за енергетски консалтинг „Веритен“, со седиште во Хјустон. Спротивно на тоа, Европа доживува силен тренд на деиндустријализација, што е особено изразено во Германија.

Брзиот раст на американската гасна индустрија наиде на пречка во последната година од мандатот на Бајден, кога неговата администрација воведе мораториум за издавање нови дозволи за извоз на течен природен гас (ЛНГ), бидејќи сакаше да го провери неговото влијание врз климата. Трамп го укина мораториумот на првиот ден од функцијата, без да спомене никакви климатски проблеми што го наведоа Бајден да го запре издавањето дозволи. (Немаше никакво споменување на терминот „гас на слободата“, измислен од тогашното Министерство за енергетика во 2019 година за да се промовира американскиот гас пред гасот од Русија и Блискиот Исток.)

Производството и извозот на гас се зголемуваат, додека ситуацијата со нафтената индустрија во САД е сосема поинаква. Американската нафтена индустрија, иако е најголема во светот, не му дава на Трамп геополитичка тежина каква што имаат Организацијата на земјите извознички на нафта (ОПЕК) и нејзиниот де факто лидер, престолонаследникот на Саудиска Арабија, Мохамед бин Салман.

Иако Америка моментално произведува 13,5 милиони барели дневно, околу 50 проценти повеќе од Саудиска Арабија, можностите за раст се ограничени: ниските цени на нафтата ги принудија производителите да ги намалат трошоците и да ги зачуваат преостанатите ресурси за идна експлоатација. Сепак, бавниот раст можеби повеќе нема да биде важен ако американската индустрија за природен гас продолжи да расте како што се очекуваше.

Европа, која во моментов е зависна од американскиот гас, нема многу простор за маневрирање. Дури и додека Украина огорчено реагира на очигледната симпатија на Трамп кон Путин, нејзината најголема приватна енергетска компанија преговара за двегодишен договор за снабдување со течен природен гас (ЛНГ) со американските производители. Индискиот премиер Нарендра Моди, соочен со воведувањето високи царини во САД, вети дека ќе го олесни процесот на увоз во Индија. Јапонија, Јужна Кореја и Тајван размислуваат да купат повеќе американски течен природен гас (ЛНГ) за да ги спречат царините на Трамп и да го намалат трговскиот суфицит со најголемата економија во светот.

Сепак, стратегијата на Трамп би можела да ги одврати некои клучни клиенти. Кина, најголемиот увозник на течен природен гас (ЛНГ), во февруари воведе царини за американскиот гас како одговор на воведувањето дополнителни царини за кинески стоки увезени во Соединетите Држави. Тоа не е единствената опасност. Експертите очекуваат дека поради зголемениот број на постројки во САД, пазарот ќе стане презаситен до крајот на деценијата, што би можело да доведе до пад на цените. Покрај тоа, течниот природен гас (ЛНГ) е обично поскап од јагленот и не е толку чист како обновливите извори на енергија. Исто така, како што се гледа во примерот на Кина, една земја може сама да произведува енергија од двата извори без да мора да се потпира на увоз.

„Ниту една влада не сака да зависи од увозните пазари освен ако нема друг избор“, вели Мајерс Џафе, професор на Њујоркшкиот универзитет. Во следните две години, земјите можеби нема да имаат друг избор, вели таа. „Сепак, живееме во време на големи промени во енергијата, па за 10 години ќе има други опции. Ерата на американскиот природен гас нема да трае вечно.“

- Во соработка со Стефан Стапчински

 

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар