Путин со енергетски договор во Кина му зададе удар на извозниот план на Трамп

На првиот ден од мандатот, американскиот претседател Доналд Трамп вети дека ќе ја воспостави енергетската доминација на САД врз целиот свет. Седум месеци подоцна, таа цел е доведена во прашање додека најголемиот светски увозник ја демонстрира својата економска и геополитичка моќ.

Неделава, по години на отпор кон амбициите на Русија за нов гасовод со огромен капацитет што значително би го зголемил извозот на исток, Кина го доближи до реализација проектот „Моќта на Сибир 2“. Се чини дека Пекинг се согласил и за зголемување на капацитетите на други линии. Неколку дена претходно Пекинг направи уште една значајна отстапка на штета на Вашингтон, првпат затворајќи ги очите пред пратка арктички течен природен гас (ЛНГ) под американски санкции.

Многу детали тука остануваат нејасни. Договорот за гасоводот, кој руската компанија „Газпром“ (Gazprom PJSC) го опиша како обврзувачки, не е потврден од Кина, која во своите официјални соопштенија користи пошироки формулации за енергетските договори. Досега само една пратка течен природен гас пристигна во пристаништето Беихај. Исто така, Кина веројатно не се откажала од својата желба да задржи низа потенцијални доставувачи.

Но врските што ја поврзуваат Русија со нејзиниот најважен потрошувач несомнено се зацврстени.

„Геополитичката порака е значајна“, вели Михаел Мејдан, кој го предводи кинеското истражување во Институтот за енергетски студии во Оксфорд. „Русија има потреба од купувачи за својот гас и долго време зборува за насочување кон Исток, а тоа претставува значаен излез за нејзиниот гас. Кина, пак, се штити од изложеноста на американскиот ЛНГ и на американската финансиска трговска архитектура.“

Договорот околу „Моќта на Сибир 2“ е веројатно најмоќниот резултат од четиридневната посета на Владимир Путин на Кина. Гасоводот е клучен за напорите да се обезбедат нови купувачи во Азија, откако испораките кон Европа, некогаш најголемиот клиент на Русија, речиси целосно пресушија по инвазијата на Украина во 2022 година.

Според „БлумбергНЕФ“ (BloombergNEF), ако се додадат и проширувањата на постојните гасоводи, за кои исто така беше постигната согласност во Пекинг, тоа е еквивалент на повеќе од 40 милиони тони течен природен гас (ЛНГ) годишно што на Кина можеби повеќе нема да ѝ бидат потребни, над половина од вкупниот увоз на овој ултраладен енергент во земјата минатата година.

Иако „Газпром“, кој ќе го испорачува гасот преку гасоводот „Моќта на Сибир 2“, не наведе кога гасоводот би можел да биде пуштен во употреба, „БлумбергНЕФ“ вели дека е можно тоа да се случи по 2030 година. 

„Со оглед на тоа што Кина е најголемиот увозник на ЛНГ, ова би го превртело ЛНГ-пазарот наопаку“, велат аналитичарите на „Бернштајн“ (Bernstein), меѓу кои и Нил Беверидж.

„За ЛНГ-проектите што сè уште се во фаза на разгледување, ова би било голем негативен фактор.“

Гасоводните испораки кон Кина ќе го потиснат увозот на ЛНГ
Според „Бернштајн“, побарувачката за ЛНГ може да го достигне врвот во 2030 година.

Bloomberg

Тајмингот на промената на ставот на Пекинг не е случајност. Одлуката да се купува повеќе руски гас - или барем да се овозможи таа опција - доаѓа откако Трамп воведе сеопфатни тарифи, а Шји возврати, вклучувајќи и даноци за американскиот ЛНГ, во момент кога растат тензиите околу Ормускиот Теснец, витална артерија за испораки на ЛНГ. Постојано високите цени, како долготрајна последица од војната во Украина, дополнително ја влошуваат состојбата.

Кинеските купувачи повеќе од шест месеци не увезуваат американски гас. Тоа е најдолгата пауза од претходната трговска војна, за време на претходниот мандат на Трамп.

За Пекинг, „Моќта на Сибир 2“ може да биде од суштинско значење за одржување на можноста да избира меѓу различни опции, во зависност од тоа колкава ќе биде флексибилноста во конечниот договор со Москва. Овој гасовод ќе стане најголемиот канал за увоз на гас во Кина, особено клучен во услови кога Европската Унија планира целосно да го забрани увозот на руски гас до крајот на 2027 година.

За да се заврши договорот, Русија најверојатно ќе треба да прифати многу ниски цени, речиси близу домашните кинески нивоа, како и ограничени обврски за купување што го зголемуваат ризикот гасоводот да биде недоволно искористен, вели Татјана Митрова, долгогодишна познавачка за руските нафтени и гасни пазари, сега во Центарот за глобална енергетска политика при Универзитетот „Колумбија“.

„Тоа значи дека профитабилноста е под знак прашалник, но за Москва е поважно да покаже дека сè уште има голем, долгорочен извозен пазар отколку самите маржи.“

Според „Бернштајн“, сето ова значи дека рускиот гас би можел да сочинува 20 отсто од потребите на Кина до почетокот на 2030-тите, во споредба со сегашните околу 10 отсто.

Сепак, поентата е да се покаже дека на Кина не ѝ е потребен дополнителен американски ЛНГ за да ја задоволи својата идна побарувачка. А таа перспектива ќе ги вознемири Белата куќа и американските компании за ЛНГ.

„Тоа е сигнал за намерата на Пекинг да се заштити од зависност од американскиот ЛНГ, особено во контекст на влошените односи меѓу САД и Кина“, рече Митрова.

Сигналот дека руската индустрија за ЛНГ опстојува беше исто толку јасен, со тоа што во Кина пристигна првата пратка од извозниот проект „Арктик ЛНГ 2“, санкциониран од САД, тестирајќи ја подготвеноста на администрацијата на Трамп за спроведување на санкциите.

Поморските пратки се клучна алатка во напорите на Москва да најде нови пазари. Но „Новатек“ (Novatek PJSC), кој ја предводи арктичката операција, се мачи да најде купувачи за своите пратки откако проектот беше ставен на црната листа кон крајот на 2023 година, дури и по почетокот на користење бродови од „темната флота“, чии сопственици и рути потешко се следат.

Bloomberg

И покрај интензивните напори да се придобијат кинеските клиенти, според лица запознаени со прашањето, ним им било кажано дека Трамп може да ги ублажи санкциите за проектот со цел да ги придвижи мировните разговори за Украина.

Колебливоста на Кина почна да бледнее дури по средбата на Путин со Трамп во Алјаска во средината на август, каде што рускиот лидер, дипломатски гледано, изгледаше како да е изваден од изолација. Иако санкциите за „Арктик ЛНГ 2“ не биле конкретно тема на разговор, лидерите накратко зборувале за соработка со „Новатек“ на гасни проекти во Арктикот, велат изворите.

Само неколку часа по тие разговори, почнаа да пристигнуваат пратките од „Арктик ЛНГ 2“. Неколку брода натоварени со гориво од постројката тргнаа кон Кина, додека „Новатек“ повторно ги пласираше испораките како нешто што нема веднаш да го допре Вашингтон.

Пробивот беше потврден кон крајот на минатата недела, кога танкерот „Арктик Мулан“ (Arctic Mulan) истовари ЛНГ во Кина само неколку дена пред посетата на Путин. Според изворите, пратката ја примила државна компанија. Бродот пристигна во Беихај, јужна Кина, релативно малку значајно пристаниште во рамките на гасната инфраструктура на земјата, со што се минимизира ризикот во случај на одмазднички мерки.

„Новатек“ (Novatek) и операторот на Беихај, „Пајпчајна“ (PipeChina), не одговорија на барањата за коментар. Министерството за финансии на САД одби да коментира. Администрацијата на Трамп сè уште јавно не реагирала на последните случувања со гасот.