Јужна Кореја е лидер во трката за изградба на нуклеарни централи

Машина висока колку осумкатница деноноќно работи во јужнокорејскиот пристаништен град Чангвон, удирајќи масивни плочи од црвено жежок челик со силина еднаква на 240.000 луѓе. Пресата на компанијата „Дусан енербилити“ (Doosan Enerbility), најголемата од ваков вид во светот, го обликува црвено жешкиот шушкав метал во оски за бродови, валјаци за челичарници и други градежни блокови за глобалната индустрија.

Денес таа произведува и многу делови за нуклеарни реактори.

Јужна Кореја со децении развива сопствена нуклеарна технологија, водена од зголемената домашна потрошувачка на енергија, но и од глобалното отстапување од фосилните горива. Индустријата, која работеше напорно без многу публицитет, сега цвета на југоисточниот брег на земјата, ама и пошироко во таа државата на истокот од Азија. Дополнително, Јужна Кореја го привлекува вниманието и на западните земји што сакаат да го зголемат снабдувањето со енергија со ниска емисија и стабилни извори, а по пристапни цени без притоа да се вклучени Русија или Кина, најголемите светски производители на нуклеарна енергија.

Глобалната нуклеарна индустрија во последниве години се прероди поради климатските промени и неисцрпните енергетски потреби на новите технологии на 21 век. Реакторите обезбедуваат речиси една десеттина од светската електрична енергија, но прогнозите сугерираат дека производството на нуклеарна енергија мора тројно да се зголеми до 2050 година за да се спречат или ублажат најлошите ефекти од глобалното затоплување. Повеќе од 30 земји ветија дека ќе помогнат во исполнувањето на таа цел. Компјутерството во облак (англ. cloud) и вештачката интелигенција (ВИ) го зголемуваат притисокот: според процената од минатата година на „Морган Стенли“, една од најголемите банки во светот, генеративната ВИ би можела да користи толку енергија до 2027 година колку што ѝ беше потребна на Шпанија во 2022 година. Енергијата на ветерот и сонцето може да помогне во намалувањето на емисиите на јаглерод диоксид (ЦO2) поврзани со зголемената потрошувачка, бидејќи трошоците за складирање енергија се намалуваат, но овие извори на струја не можат да обезбедат редовно снабдување со енергија со ниска содржина на ЦO2 на начин на кој може нуклеарната енергија.

„Побарувачката за енергија расте, а луѓето бараат чиста енергија што е достапна 24 часа на ден, седум дена во неделата“, вели Џонгву Ким, потпретседател на „Дусан“. „Нуклеарната енергија е единствената опција што ги нуди и двете“.

Bloomberg Businessweek

 

Додека компании како „Амазон“, „Мајкрософт“ и „Мета платформс“ се подготвуваат да ја зголемат употребата на нуклеарна енергија, пораката е јасна: потребни се повеќе реактори, и тоа итно. Според податоците од „Клин ер таск форс“ (Clean Air Task Force), непрофитна организација фокусирана на климатските промени, би биле потребни дури девет трилиони долари за тројно да се зголеми нуклеарниот капацитет во текот на следниот четврт век, или околу 250 милијарди долари годишно.

Она што е помалку очигледно е кој ќе ги изгради тие капацитети со оглед на тоа како индустријата, во која доминираат неколку компании, се намали под притисок на високи трошоци, долги рокови, строги регулативи и политички отпор. Искуствата на САД и на Франција, некогаш столбови на индустријата, се обележани со пречекорувања на буџетот и доцнења со реализацијата. Русија и Кина, гигантите во секторот, се бореа да привлечат западни купувачи поради загриженост за националната безбедност. (Велика Британија неодамна одлучи да продолжи со нуклеарен проект без кинеска поддршка, што го одразува построгиот став кон таа земја.) Јапонија сè уште се обидува да ги надомести загубите што ги претрпе по катастрофата во Фукушима во 2011 година. Во тој контекст, на Јужна Кореја, релативно нов играч во извозот на нуклеарна енергија, ѝ се отвора можност да ги искористи овие профитабилни шанси.

Според анализата на „Блумберг бизнисвик“ за плановите и предлозите за повеќе од 400 нуклеарни реактори низ целиот свет, Јужна Кореја е во позиција да освои дури 43 проценти од тие зделки, што ја прави еден од водечките извозници на нуклеарна технологија во светот во следната деценија. Кина, која треба да стане најголем производител на нуклеарна енергија во светот до 2030 година, ќе биде главен снабдувач, но првенствено за својот домашен пазар.

„Можеме да испорачаме нуклеарна централа навреме и во рамките на буџетот“, вели Кум Јонг-јанг, вршител на должноста градоначалник на Чангвон. „Затоа остатокот од светот е заинтересиран за корејската технологија“.
Во 2022 година Јужна Кореја се обврза да извезе 10 реактори до крајот на деценијата. Нејзиниот прв странски потфат беше проектот „Барака“ (Barakah) во Обединетите Арапски Емирати (ОАЕ), вреден 20 милијарди долари. Договорот беше склучен во 2009 година, а проектот заврши во 2023 година. Ветераните во индустријата беа импресионирани од фактот што тоа беше завршено со само мало задоцнување, извонредно достигнување во сектор познат по своите огромни пречекорувања на договорениот распоред и рокови. „Луѓето беа многу скептични“, вели Чанхо Ан, директор на новиот енергетски оддел во „Хјундаи инженеринг енд констракшн“ (Hyundai Engineering & Construction), кој беше одговорен за изградбата на четирите реактори. „Направивме сосема исто како и досега кога работевме на корејските проекти“.

Следниот тест ќе биде проект во Европа. Јужнокорејска група предводена од „Кореја хидро енд нуклеар пауер“ - КХНП (Korea Hydro & Nuclear Power - KHNP) минатото лето беше избрана за изведувач на чешкиот проект, победувајќи ја француската „Електрисите де Франс“ – ЕДФ (Électricité de France SA - EDF) на тендерот за изградба на два нуклеарни реактора во проект вреден 18 милијарди долари. Чешкиот суд привремено ја блокира владата да го потпише договорот на почетокот на мај откако ЕДФ го оспори исходот. И Европската комисија исто така изрази загриженост.

Bloomberg Businessweek

 

Предноста на Јужна Кореја делумно лежи во нејзината мрежа од инженерски фирми, градежни компании, комунални претпријатија, доставувачи на гориво и банки што работат заедно во тесно поврзана индустрија. Некои се во државна сопственост, други се приватни, а многумина имаат корист од државно финансирање и заеми. Овој пристап не е многу различен од тој во Кина или Русија, каде што домашните синџири на снабдување се користат за склучување и извршување прекугранични договори. „Тие имаат огромна предност во тоа што имаат многу структуриран пристап во стилот на ‘корејска репрезентација’“, вели Марк Нелсон, извршен директор на „Радијант енерџи груп“ (Radiant Energy Group) и консултант што работи првенствено со западни клиенти од нуклеарната индустрија. „Тие доаѓаат во земјата на клиентот како еден тим. А, друг елемент е доследноста“, вели Бум-Џин Чунг, професор по нуклеарно инженерство на Универзитетот „Кјунг Хи“, кој е член на владини советодавни одбори и директор во „Нускејл пауер“ (NuScale Power Corp.), компанија што произведува мали модуларни реактори.

Дури и пред да почне да извезува технологија, Јужна Кореја половина век ја тестираше својата моќ во областа на нуклеарната енергија. По завршувањето на Корејската војна во 1953 година, нејзиниот прв повоен претседател, Сингман Ри, ги гледаше реакторите како алатка за обезбедување на енергијата потребна за обнова на земјата; во 1971 година започна изградбата на првата комерцијална електроцентрала користејќи американска технологија. (Јужна Кореја подоцна разви сопствена технологија на реактори.) Денес земјата има 26 реактори, а се очекува уште неколку да бидат оперативни до 2038 година.

„Градиме нуклеарни централи повеќе од 50 години“, вели Чунг. „Никогаш не сме застанале“.

Спротивно на тоа, развојот на нуклеарната енергија во САД практично запре по несреќата на островот Три Мајл Ајленд во 1979 година, во близината на Харисбург, Пенсилванија. Француската индустрија се соочи со јавно противење по катастрофата во Чернобил, Украина, во 1986 година. Јапонија претрпе голем колапс во 2011 година. Сите поминаа низ години застој и опаѓање на експертизата. Јужна Кореја досега ја избегна таа судбина. Дизајните на нејзините реактори се сертифицирани и во согласност со стандардите на ЕУ за нуклеарни електроцентрали (англ. European Utility Requirements), а децениското искуство создаде армија од квалификувани работници што знаат како да градат сложени енергетски системи без пречекорување на трошоците или одложувања на роковите што беа вообичаена мака кај другите проекти. 

Bloomberg Businessweek

 

И покрај целиот тој ентузијазам, јужнокорејската индустрија доживеа свои падови. Се поставуваа прашања за нејзината подготвеност да користи евтина миграциска работна сила, достапна од Блискиот Исток, што е една од клучните причини зошто „Барака“ успеа да остане во рамките на буџетот, смета Кјонгсук Чои, координатор за енергија и климатски промени во Корејската федерација на еколошки движења. Сепак, тоа го отежнува спроведувањето на таков проект во Чешка, каде што владата очекува КХНП да вработи локални работници што ќе бараат повисоки плати. „Проектот на ОАЕ не е приказна за успех“, вели Чои. (КХНП одби да коментира, но главниот изведувач на проектот, „Кореја електрик пауер“ (Korea Electric Power Corp), вели дека договорот со ОАЕ треба да се смета за редок успех, со оглед на честите одложувања и пречекорувањата на трошоците во големите нуклеарни проекти.)

Јужна Кореја исто така продолжува да заостанува зад индустриските гиганти. Кина, водечкиот градител на нуклеарни централи, има 30 реактори во изградба, речиси половина од вкупниот број во светот, и користи претежно домашна технологија. Нејзиниот водечки реактор „Хуалонг 1“ (Hualong 1) може да се изгради по многу пониска цена од западните единици, иако досега е извезен само на една локација, во Пакистан. Русија помина години усовршувајќи ја сопствената технологија и извезувајќи им реактори на клиенти во Индија, Иран и други земји.

Bloomberg Businessweek

 

Турбуленциите и политичките промени во земјата исто така би можеле да ги попречат јужнокорејските амбиции. Во април Уставниот суд едногласно го потврди импичментот на претседателот Јун Сук-Јеол, цврст поддржувач на нуклеарната енергија. По соборувањето на Јун, фаворит за негов наследник е Ли Џе-Мјунг, лидер на главната опозициска Демократска партија. Ли сè уште не дал официјална изјава за неговата политика за нуклеарната енергија. Сепак, тој во минатото вети дека нема да гради нови реактори и дека постојните единици ќе бидат повлечени од употреба по истекот на нивниот работен век. Тоа би можело да сигнализира повнимателен пристап од страна на државата, особено по прашања како што се финансиските гаранции. „Кој е подготвен да преземе огромен финансиски ризик за изградба? Нуклеарните проекти речиси секогаш се преголеми за една компанија, доставувач или банка за да може самостојно да ги финансира“, вели Нелсон од компанијата „Радиант“. „Јужна Кореја презема огромен финансиски ризик како држава за да понуди атрактивни пакети на заинтересираните земји“.

Единствениот олеснителен фактор е тоа што и другите земји се борат со проблеми, можеби дури и уште поголеми проблеми. Земете го примерот со нуклеарната централа „Хинкли поинт Ц“ (Hinkley Point C) во Велика Британија, која ја гради ЕДФ. Двата реактора треба да бидат завршени и пуштени во употреба околу 2030 година, по повеќекратни одложувања и со очекувани конечни трошоци од речиси 48 милијарди фунти (64 милијарди долари) по тековни цени. Или случајот со САД, каде што двата реактора во електроцентралата „Вогтл“ (Vogtl) во Џорџија, кои ги развива компанијата „Вестингхаус електрик“ (Westinghouse Electric), а кои доцнат седум години и досега го надминаа предвидениот буџет за 100 проценти. Во меѓувреме, „Дусан“, сопственикот на централата „Чангвон“, очекува вредноста на сѐ уште неиспорачаната нуклеарна опрема да се зголеми тројно - на 14,4 милијарди долари до 2029 година. Компанијата произведе делови за електроцентралата во Џорџија и ќе испорача компоненти за „Нускејл“, единствениот дизајн на мал модуларен реактор што е досега одобрен во Соединетите Американски Држави.

„Ако треба да предложам која било земја да гради големи реактори, би ги препорачал Корејците“, вели Крис Гадомски, водечки аналитичар за нуклеарна енергија во „Блумберг НЕФ“ (BloombergNEF).

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар