.webp){kind=icon}
Последниве години ги обележи општ пораст на трошоците за задолжување за приватниот сектор, кое денес се одвива во помал обем и за пократок временски период. Тоа не е карактеристика само на финансирањето преку кредити туку овој тренд го зафати и светот на корпоративните обврзници.
Издавањето корпоративни обврзници во регионот Адрија не е многу популарно. Од почетокот на 2019 година, словенечките компании се задолжија преку пазарот на капитал во вкупен износ од 3,3 милијарди евра, хрватските компании за нешто повеќе од две милијарди евра, додека во истиот период во другите земји од регионот Адрија не видовме емисии на корпоративни обврзници. За споредба, во наведениот период полските компании преку пазарот на капитал се задолжиле 13 пати повеќе од словенечките, чешките десет пати повеќе од словенечките, а унгарските шест пати повеќе од словенечките компании. Во истиот период компаниите од Романија се задолжија со издавање обврзници за повеќе од седум милијарди евра.
Андреј Кнез, главен аналитичар на „Блумберг Адрија“
Од сите емисии на корпоративни обврзници во Централна и Источна Европа (ЦИЕ) во последните години, дури четири петтини отпаѓаат на компании од финансиската индустрија, најмногу банките, чија мотивација за пазарно финансирање е зајакната по регулаторната надградба за внатрешно управување со капиталот. Банките почнаа да нудат т.н. обврзници од нивото 2, т.е. должнички хартии од вредност што го потчинуваат сопственикот во однос на другите доверители во случај на неисполнување на обврските. Во последните години компаниите од комуналниот сектор, како што се снабдувачите со електрична енергија, сè повеќе се задолжуваат преку обврзници, а предводник е чешката групација ЧЕЗ.
Како и кај кредитите од банките, се зголемија и трошоците за задолжување преку издавање обврзници. Денес словенечките компании преку емисија на обврзници се обврзуваат на годишна каматна стапка од речиси седум отсто, што е за пет процентни поени повеќе од пред две години. Гледаме зголемување и на трошоците за задолжување за пет процентни поени за хрватските компании, на нешто над шест проценти. Слични трендови следуваат и за компаниите во остатокот од регионот на ЦИЕ.
Depositphotos
Поради зголемувањето на цената на капиталот, особено на долг рок, се скратува рочноста на корпоративните долгови. Додека компаниите од Чешка и од Романија во 2021 година сè уште се задолжуваа со просечна рочност од шест и пол години, а оние од Унгарија дури до просек до девет години, во овие земји денес тие задолжувања се прават во просек за пет години. Ист е случајот со компаниите од регионот Адрија, поточно оние од Хрватска во денешно време се задолжуваат во просек за четири години, односно една година пократко од претходните години, додека словенечките компании се задолжуваат за период од четири години, т.е. цели две години пократко од она што го правеа во 2021 година.
Долго време, од почетокот на 2010-тите, на корпорациите во регионот Адрија апетитите за задолжување лесно им беа задоволувани со банкарски заеми, кои теоретски се поевтини од издавањето обврзници. Истовремено, повеќе од една деценија на регионалниот пазар на капитал е слабо присуството на странските институционални инвеститори и на граѓаните. Банките во регионот не се навистина заинтересирани да вложуваат во корпоративни обврзници поради строгите регулативи, а другите институционални играчи или се ограничени со регулативи или ги има премалку за да формираат активен пазар на капитал.
Сепак, верувам дека во регионот има можности и за сопственички и за должнички хартии од вредност. Најголема поддршка гледам во потенцијалот за прераспределба на имотот на граѓаните, кој би се канализирал на пазарот на капитал или директно или преку институционални играчи, односно специјализирани фондови. Средствата на граѓаните од регионот во моментов се концентрирани во недвижен имот и депозити по видување кај банките, а економскиот потенцијал на целата област би се зајакнал со канализирање на капиталот кон креаторите на додадена вредност преку пазарот на капитал. Како што пишувавме во една неодамнешна анализа, имајќи го предвид количеството на неангажирана ликвидност на банките како резултат на дарежливоста на депозитите по видување од приватниот сектор, одредена прераспределба на парите кон пазарот на капитал не би ѝ наштетила на стабилноста на финансискиот систем, а ќе им остави доволно пари на банките да го зголемат своето кредитно портфолио. Дополнителен мотив за размислување за прераспределба на средствата треба да биде фактот што задолжувањето на приватниот сектор ќе поскапи во следните неколку квартали и поради тоа корпорациите ќе мора да им понудат на потенцијалните инвеститори уште поатрактивни приноси од, на пример, орочените депозити.
