Годишнина од војната во Украина: Колку е отпорна „силно прегреаната“ руска економија?

Вкупно 1.069 дена, стотици илјади мртви и ранети и економски тешкотии од кои се погодени уште повеќе луѓе. Денеска се одбележува третата година од најразорниот конфликт на Стариот Континент по Втората светска војна, кој драматично се менува во последните недели со повлекувањето на американската поддршка.

Иако руската воена машина зема замав на боиштето и во преговарачката соба, полека ја губи битката на домашниот економски фронт. „Ѕвонат многу аларми и има голем број симптоми што укажуваат дека не е далеку сериозна криза“, вели Денис Манцевич, експерт за постсоветскиот простор и партнер во НЦ3 (NC3), опишувајќи ја руската економија. „Економијата е сериозно прегреана, на приватниот сектор му е сè потешко да се натпреварува за ресурси со војската и буџетот за одбрана, што троши сè повеќе финансиски, човечки и технолошки ресурси“, наведува тој.

Песимистичките макроекономски податоци на Руската Федерација последен пат беа објавени во јануари. Расходите на руската влада за месецот се зголемија, при што буџетскиот дефицит ја надмина целта на владата за целата година. „Блумберг“ посочува дека месечните буџетски расходи се зголемија за 74 отсто на годишно ниво и достигнаа 4,4 трилиони рубли (45,8 милијарди долари), што е повеќе од 10 отсто од вкупната потрошувачка планирана за 2025 година.

Економијата на земјата, која е разурната од војна, дополнително е зафатена и од тврдоглава инфлација, која во јануари се искачи на 9,9 отсто, што е далеку над целта од четири отсто. Како одговор на инфлаторните притисоци руската централна банка на последниот состанок што се одржа месецов ја задржа основната каматна стапка на рекордни 21 отсто, каде што за првпат се најде во октомври минатата година.

 

 

Иако Кремљ сака пониски каматни стапки, гувернерката на руската централна банка Елвира Набиулина цврсто стои на својот став. „Блумберг“ ја опишува како некој што создал простор за неконформизам во рускиот естаблишмент, личност што првенствено е фокусирана на лојалноста, а со нејзината експертиза таа останува аномалија што рускиот претседател Владимир Путин сака да ја заштити. Но, според порталот „Спектатор“ (Spectator), притисокот врз Набиулина се зголемува бидејќи, и покрај рекордно високите каматни стапки, таа за чудо не успеа да ја контролира инфлацијата.

Потрошувачките цени во Русија значајно растат од октомври минатата година, но сепак се далеку од рекордните 17,8 отсто во април 2022 година – два месеца по инвазијата на Украина. Според прогнозите на самата руска централна банка, годишната стапка на инфлација ќе се спушти на ниво меѓу седум и осум проценти до крајот на 2025 година.

Depositphotos

 

Порастот на цените веќе влијае на заштедите на руските граѓани. Сепак, во своите монолошки конференции, Путин ги потсетува дека нивните реални приходи се зголемиле во текот на изминатата година. Платите на Русите главно се зголемени, често на ниво еднакво на општата стапка на инфлација, но клучните прехранбени производи и другите основни производи значително поскапеа, што е особено забележливо во буџетот на домаќинствата.

Најтешко се погодени државните службеници, на кои Путин се потпираше за поддршка во минатото, пишува „Спектатор“. Се смета дека општото зголемување на цените е најжешката тема во Русија и тема за која Кремљ има најмалку одговори. Минатото лето, на пример, цената на јајцата порасна за 42 отсто, бананите поскапеа за 48 отсто, доматите за 39,5 отсто, а компирите за 25 отсто. Руската рубља изгуби повеќе од половина од својата вредност по првото уривање на украинскиот суверенитет од страна на Путин на Крим во 2014 година, а повеќе од 600 милијарди долари од девизните резерви на Кремљ се замрзнати во западните банки.

Страв од кредитна криза

Центарот за макроекономска анализа и краткорочно предвидување (ЦМАСФ - CMASF), непрофитна организација со седиште во Москва што ја советува руската влада, во извештајот од јануари објави дека и покрај силниот вкупен раст, руската неодбранбена економија стагнира од средината на 2023 година, наведувајќи ги како причини главно пресушените инвестиции и потрошувачката на домаќинствата.

Многу макроекономисти и експерти за Русија, како што е Марк Чемпион, предупредуваат дека опасноста за руската економија лежи во заемите што беа вложени во одбранбената индустрија за финансирање на нејзиниот извонреден раст, од кои голем дел беше земен со променливи каматни стапки. Чемпион исто така се повикува на извештајот на ЦМАСФ во јануарската статија за „Блумберг“, во кој се наведува дека целосниот обем на проблемот сè уште не е јасно видлив бидејќи банките претпочитаат дискретно да ги реструктурираат лошите долгови наместо да ги пријавуваат, а со тоа да го намалат ризикот од неисполнување на барањата за адекватност на капиталот.

Со рекордно висока клучна каматна стапка, Манцевич предупредува и на задолжувањето на комерцијалните банки, кое, како и приватното задолжување, речиси престана со зајакнувањето на инфлацијата. „Без разлика што прави централната банка, владата со своите воени потреби врти сè во спротивна насока“, вели тој.

Извозот на нафта ја храни гладната воена машинерија

„Кремљ може да испорачува пари за прегреаната руска економија сè додека и понатаму доаѓаат долари од извозот на нафта и нафтени деривати, кои се клучен извор за одржување на руската воена машинерија“, вели експертот Манцевич. Рускиот извоз на рафинирано гориво во јануари достигна 11-месечен максимум, при што „Блумберг“ објави дека испораките на нафтени деривати по море биле 2,5 милиони барели дневно во првите десет дена од јануари.

Кога станува збор за извозот на руска нафта и природен гас, меѓународната заедница направи премалку од воведувањето на ценовната граница, според Манцевич. „Со дополнителни санкции, Г7 веќе не може многу да влијае на ситуацијата, но тоа може да го направи со поголема меѓународна координација и уште поголем политички притисок, како и построг мониторинг и дејствување во случај на заобиколување на санкциите и ценовната граница. Во спротивно, Кремљ може да инсистира на овие капацитети подолго време - но, се разбира, не на неодредено време“, смета Манцевич.

 

Воен балон

Кремљ освои околу 10,4 трилиони рубли (101 милијарда долари) за трошоци за одбрана во 2024 година. Сепак, се чини дека Москва го потцени својот воен глад бидејќи рускиот министер за одбрана Андреј Белоусов во декември призна дека трошоците за одбрана пораснале на 13,2 трилиони рубли (129 милијарди долари), што претставува 32,5 отсто од вкупниот буџет на Русија.

 

 

Меѓународниот институт за стратегиски студии (ИИСС-IISS) проценува дека руските воени трошоци растат толку брзо што ги надминуваат сите европски земји заедно, иако тие се стремат да ги зголемат своите буџети и вооружувањето. Во својот последен извештај на ИИСС пишува дека доколку руската потрошувачка се пресметува според паритетот на куповната моќ, што се користи во земји како Русија каде што домашните инпути се значително поевтини отколку на светскиот пазар, воените трошоци на Кремљ би изнесувале 461,6 милијарда долари. Меѓутоа, вкупните европски трошоци за одбрана во 2024 година беа 457 милијарди долари.

Bloomberg

 

Сепак, искреноста на Русија за буџетот покажува, како што пишува институтот ЦЕПА, дека 13,1 трилиони рубли од државниот буџет за одбрана за 2025 година нема да го покријат ниту официјално планираното зголемување од 4,5 отсто поради инфлацијата.

„На Москва ќе ѝ биде тешко да одржи толку високи трошоци за одбрана без зголемување на нерамнотежата во економијата, што ќе предизвика внатрешни превирања или преземање понатамошни чекори кон повторно воспоставување плански модел на економија за одржување политичка и социјална контрола“, пишува Павел Лузин од институтот ЦЕПА.

Неговото мислење го потврдува и рускиот експерт и писател Марк Галеоти, кој за „Спектатор“ пишуваше за економските тешкотии и пренатрупаниот буџет за одбрана, наведувајќи дека руските безбедносни агенции се свесни дека какви било евентуални масовни протести најверојатно ќе бидат резултат на економски проблеми, а не на политички причини.

Зајакнување на рубљата

Во декемвриската прогноза за руската рубља аналитичарот на „Блумберг Адрија“ Михаел Блажековиќ напиша дека во ситуација без воени конфликти и санкции, рубљата може да се смета за атрактивна инвестициска валута. „Девизниот курс сугерира можност за значителни приноси како што се стабилизираат геополитичките односи и се намалува економската несигурност. Ако девизниот курс се врати на околу 80 рубли за евро (нормалното ниво во последните пет години), инвеститорите би можеле да остварат дури 25 проценти профит само од тргувањето со валути“, напиша тој.

Во моментот на пишување руската рубља се тргуваше по 93 рубли за евро, што е нејзина највисока вредност во однос на еврото од јуни минатата година. Руската валута почна да добива вредност по веста за телефонскиот разговор меѓу Путин и Трамп.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар