.webp){kind=icon}
Голем интерес меѓу професионалците од финансискиот и реалниот сектор предизвика 21. годишна конференција на Македонската берза што денеска се одржува во Охрид по пауза од две години поради пандемијата од Ковид-19. Повеќе од 200 учесници од земјава и од странство присуствуваа во конференциската сала на хотелот „Инекс Олгица“ за да ги слушнат размислувањата и прогнозите на водечки лица од финансискиот свет, пазарите на капитал, банкарскиот, енергетскиот и други сектори во услови на влошување на економската состојба во земјава и во светот. Без исклучок, сите говорници прогнозираат уште една тешка година која веројатно ќе заврши со рецесија и укажуваат дека не треба да се очекува подобрување на состојбата најмалку до втората половина од 2023 година.
Конференцијата ја отвори министерот за финансии Фатмир Бесими, кој рече дека државата се соочува со економски предизвици за кои се потребни брзи и ефикасни одговори без да се заборави на долгорочните определби и патеки.
„Зе време на пандемијата од Ковид-19 во 2020 година постојано се зборуваше за некоја нова нормала. Тогаш, можевме само да претпоставиме што е тоа нова нормала, но сега сме сведоци дека ни се случуваат кризи, една по друга. Постојано живееме во период на криза во кој приватниот сектор и носителите на јавните политики се приморани да носат одлуки како реакција на кризите. При тоа не смее да се заборави на реформите и на развојот“, рече Бесими.
Тој додаде дека важни моменти за иднината на земјата се евроинтегративните процеси, како што се зачленувањето во НАТО и преговорите за членство во Европската Унија, кои позитивно ќе влијаат врз работењето на реалниот сектор преку зголемени инвестиции, отварање нови пазари и воведување нова регулатива. Бесими рече дека Владата работи на реформите кои треба да обезбедат одржлив и зголемен економски раст на долг рок, како и зголемување на вработеноста. Тој посочи дека се работи и на фискалната одржливост преку воведување на даночните реформи.
„Главна цел е да создадеме даночен систем кој ќе поддржи растот на среден и долг рок, кој ќе биде потранспарентен, поефикасен и поправичен и кој ќе го промовира таканареченото зелено оданочување. Ние сега плаќаме износи за камати за претходните долгови во висина од 1,3 проценти од БДП. За да имаме одржлив раст и финансии, потребно е преструктуирање на целиот систем односно да враќаме повеќе отколку што се задолжуваме“, изјави Бесими.
Следен говорник на конференцијата беше претседателката на Комисијата за хартии од вредност, Нора Алити. Таа посочи дека повеќе од две години државата се соочува со несигурност и предизвици од кризите, но и дека овој период го искористиле да станат поиновативни како регулаторно тело пред се користејќи ги придобивките на дигитализацијата. Таа додаде дека КХВ секогаш ќе биде отворена за бизнисот, но не и за оние субјекти коишто можат да ја нагризат довербата на пазарот. Алити отворено побара одложување на предвидената реформа за оданочување на капиталните добивки од тргување со акции.
„Потребна е подобра системска подготовка за оваа реформа и затоа сметаме дека треба да се одложи за уште една година“, рече Алити.
Иван Штериев, главен извршен директор на Македонска берза соопшти дека берзата ги имала двете најдобри години во смисла на промет и ценовни перформанси.
„Лани во март, тивко и без многу помпа прославивме 25 години од првото тргување“, рече Штериев.
Тој се осврна на проектите реализирани со поддршка на Европската банка за поддршка и развој како што се проектот за инвестициски анализи, новиот кодекс за корпоративно управување и водичот за ISG известување. Штериев додаде дека уште една значајна промена е што берзата станала најголем поединечен акционер во Централниот депозитар за хартии од вредност.
Тој рече дека 2022 година, според многумина, ќе биде историска од аспект на движењата во економиите и на берзите.
„Се менуваат парадигмите за тоа што е нормала во водењето на макроекономските политики и во инвестирањето. Се што се случи во светски рамки во изминативе неколку години кулминираше во инфлација што не сме ја виделе со децении.Централните банки се принудени да ги зголемуваат каматните стапки иако до пред некое време тврдеа дека инфлацијата е транзиторна. Цената од сето ова ќе биде хиберниран економски раст и можна рецесија. Пазарниот сентимент набрзина се промени, инвеститорите се загрижени, а префрлањето на капиталот во побезбедни инструменти е не толку едноставно како порано. Берзите ќе функционираат во нов циклус на поголема осцилаторност и висока инфлација и каматни стапки“, рече Штериев.
Тој додаде дека веројатно поактуелен ќе стане таканаречниот „сток пикинг“ односно внимателно избирање на поединчени акции наместо инвестирање во широки индекси во компании претежно од секторите како логистика, суровини, енергетика, секако и во обновливи извори, но со помал интезитет, потоа во инфраструктура, одбрана, банки итн. Според него, некои дејности како ИТ секторот нема да бидат толку атрактивни како порано.
Штериев укажа дека годинава има пад на Македонската берза односно на МБИ-10 од 7 проценти и дека слично се случува и во берзите во регионот, со тоа што падот на светските берзи е многу поголем. Тој очекува годинашните резултати на берзата да бидат послаби отколку минатите години, но во рамки на некоја златна средина од изминатава деценија.
„Останува сите да видиме што ќе се случува на берзите во наредниот период. Се е отворено, прогнозите се понеблагодарни од кога било. Кај нас, за почеток да ги сочекаме деветмесечните извештаи на котираните друштва, кои што ќе бидат објавени до крајот на октомври кои ќе бидат значен индикатор за краткорочната иднина на пазарни движења кај нас“, рече Штериев.
Тој ја посочи визијата на акционерите и раководството на берзата за интеграција со некоја поголема берзанска алијанса. Укажа дека Загребската берза годинава станала најголем поединечен акционер во Македонската берза со 30 отсто учество. Штериев вели дека стратешката определба за сопственичко поврзување со поголема берза се базира на проценката дека не може да има подинамичен развој во локалното опкружување кое е природно лимитирано со својата големина и низа други објективни фактори.
„Ни треба квантен скок и тоа не може да го направиме сами. Најгорливо ограничување е малата понуда на пазарот. Котираните компании со години се исти, пазарната капитализација на берзата е околу 26 отсто од БДП за разлика од просекот во ЕУ, каде овој процент е 70 отсто“, вели Штериев.
Блумберг Адриа
Тој најави дека идејата е преку искористување на знаењето на Загребската берза да се привлечат нови претприемачи кои би ги ставиле своите компании да котираат на берзата и дека во тој воз добредојдени би биле и јавните претпријатија и единиците на локалната самоуправа.
Штериев за најавата за одначување на капиталните добивки од тргување со акции изрази јасен став дека Македонската берза е против воведување на оваа даночна реформа.
„Тајмингот реално не е поволен. Состојбите напазарот се влошени, а вкупниот промет на берзата годинава е намален за околу 40 проценти. Физичките лица кои би биле таргет на новиот данок креираат повеќе од 60 отсто од овогодишниот промет на берзата и овој данок ќе значи удар за кревкиот и плиток пазар. Законските решенија треба да се подобрат. На пример, според сегашната регулатива за секое купи-продај на берзата веднаш треба да се плати аконтативен данок. Тоа значи дека ако сте поактивен трговец на берзата, настрана што данокот ќе ви го намали приносот, тоа значи дека ќе имате фреквентен административен товар. Дополнително, има обврски за брокерите кои знаеме дека не се идеално екипирани. Треба да се направи и дистинкција од краткорочното односно шпекулативното и долгорочното инвестирање. Според сегашното решение, капиталната добивка не се оданочува ако ги држите хартиите од вредност многу долги десет години. Во многу јурисдикции овој период е многу пократок и изнесува 12 или 24 месеци“, соопшти Штериев.
