Македонија може да има голема полза од светската трка по батерии

Македонија веќе ги почувствува првите придобивки од трката по батерии за електрични возила и за други намени што веќе на големо се води во светот поради определбите за намалување на употребата на фосилни горива и транзиција кон зелена енергија. Во текот на годинава беа договорени две инвестиции во капацитети за производство на батерии во слободните зони во земјава со вкупна вредност од над 100 милиони евра. Нашата земја лесно може да привлече многу повеќе инвестиции во овој сектор бидејќи Европа и САД решително сакаат да ја намалат зависноста од Кина, која во моментов е глобален лидер во производството и снабдувањето со батерии. Од друга страна, кинеските компании веќе почнаа да го шират своето производство во регионот, во Европа и во САД за да ја продолжат доминацијата во светот.

Белгијци ќе произведуваат батерии во Кичево, Германци во Скопје

Белгиската компанија „Авеста батери и енерџи инженеринг“ („Avesta Battery and Energy Engineering - АБЕЕ) во мај годинава најави дека ќе гради фабрика за производство на електрични батерии за автомобили во технолошко-индустриската развојна зона во Кичево. Вкупната инвестиција ќе изнесува 40 милиони евра, а ќе бидат отворени 600 нови работни места. Договорот за реализација на инвестицијата во Брисел го потпишаа директорот на Дирекцијата за технолошко-индустриски развојни зони, Јован Деспотовски, и сопственикот и генерален директор на АБЕЕ, Нешин Омар.

Македонска делегација во посета на капацитетите на АБЕЕ/Извор: ДТИРЗ

„Авеста батери и енерџи инженеринг“ е инженерска компанија специјализирана за наоѓање напредни иновативни решенија за батерии и батериски системи за автомобилски и стационарни апликации. Според најавите, белгиската компанија во ТИРЗ Кичево ќе се фокусира на развој и производство на батериски менаџмент-системи (БМС) и системи за енергетска електроника. Производството се планира да започне во 2024 година, а производствениот капацитет на компанијата ќе биде 300.000 единици годишно. Дополнително оваа компанија планира да развие и нова палета на производи што ќе го прошират портфолиото на производи на АБЕЕ.

Во септември годинава германската компанија БМЗ за производство на литиумјонски батерии најави дека ќе инвестира 65 милиони евра во технолошко-индустриската развојна зона Скопје 2 и дека ќе отвори 775 нови работни места.

Договорот за инвестицијата во Франкфурт го потпишаа извршниот директор и основач на БМЗ, Свен Бауер, и директорот на Дирекцијата за технолошко-индустриски развојни зони (ДТИРЗ), Јован Деспотовски.

Од потпишувањето на договорот во Франкфурт/Извор: ДТИРЗ

Според најавите, во новиот капацитет, БМЗ ќе  врши сериско производство на батериски производи. Бауер тогаш рече дека долго време барале добра позиција низ цела Европа за реализација на инвестицијата и дека не се компанија што бара краткорочен пазар.

„Напротив, бараме место каде што ќе останеме долго време. Првично ќе почнеме со батерии што се користат најмногу во градинарството, косилки, помали алати на батерии, различни типови бор-машини. Вториот чекор се поголем тип батерии за електрични велосипеди, а следниот голем чекор што го планираме се системи каде што ќе се чува создадена енергија преку соларни панели и преку домаќинствата“, изјави Бауер.

Групацијата БМЗ е лидер во обезбедување цел животен циклус на литиумјонски батериски системи со примена во различни индустрии. Седиштето на компанијата е во Карлштајн на Мајна, производствените капацитети на групацијата се лоцирани во Германија, Кина, Полска и САД, а има отворено претставништва за продажба во Јапонија, Велика Британија и Франција. Интересно е што во 2022 година во сопственичката структура на компанијата, купувајќи удел од 20 проценти, влегува Сузане Клатен, ќерка на сопствениците на БМВ, каде што таа има 12,5 проценти од акциите. Клатен се смета за најбогата жена во Германија и е меѓу 50 најбогати во светот.

Кинезите се шират насекаде

Словачкиот производител на батерии „Инобат“ (InoBat) неодамна соопшти дека ќе вложи 2,3 милијарди евра во гигафабрика за батерии во Ќуприја, Србија, каде што ќе произведува и рециклира батерии за електрични возила. По тој повод беше потпишан меморандум за разбирање меѓу српското министерство за финансии и општината Ќуприја. Владата на Србија, како што беше наведено, ќе ја субвенционира оваа инвестиција со 419 милиони евра, а таа ќе опфати решениja за складирање енергија, батерии за електрични возила, како и капацитети за рециклирање батерии. Инаку, меѓу инвеститорите во оваа компанија е и „Рио Тинто“, која има план за експлоатација на литиум во Јадaр, но Владата на Србија пред речиси две години одлучи да го запре тој проект.

 

„Блумберг Адрија“ неодамна пишуваше дека „Готион“ и индонезиската „Анугра нео енерџи материјалс“ (Anugrah Neo Energy Materials) склучија договор за изградба на фабрика за материјали што се користат во батериите за електрични возила. Само неколку дена претходно, „Готион“ откри дека планира да вложи две милијарди долари во изградба на фабрика за производство на литиумски батерии за електрични возила во Илиноис, САД. Во меѓувреме, „Ив енерџи“ (Eve Energy), уште една кинеска  компанија што произведува батерии, на почетокот на септември годинава потпиша договор за инвестиција од 150 милиони долари во заедничко вложување со „Дајмлер трак“  (Daimler Truck), „Електрифајд пауер“ (Electrified Power) и „Пакар“ (Paccar), во фабрика за батерии во САД. Објектот вреден 2,64 милијарди долари ќе ги користи технологиите на кинеската компанија за развој на батерии за комерцијални возила.

Уште во еден случај подружница на кинеската „Санвода електроник“ (Sunwoda Electronic) инвестираше 261,6 милиони долари во изградба на фабрика во Унгарија што ќе произведува и продава батерии.

Претседателот на „Санвода“, Ванг Веи, соопшти дека проширувањето на меѓународните пазари преку локализирано производство ги доближува компаниите до клиентите, а со зголемената употреба на електричните возила во Европа и забраните за мотори со внатрешно согорување, постојат значителни можности за раст. Ванг исто така истакна дека кинеските компании за батерии се соочуваат со предизвици од регулативите во Европа и во САД.

„Контемпорари амперекс технолоџи“ (Contemporary Amperex Technology Ltd. – CATL), најголемиот кинески производител на батерии, има две фабрики во странство. Едната работи во Германија, а другата е во фаза на изградба во Унгарија. Тоа ќе биде најголемата фабрика за батерии во Европа кога ќе започне производството во 2025 година. Станува збор за проект вреден седум милијарди евра, во партнерство со „Мерцедес“, а државните стимулации изнесуваат околу 800 милиони евра. Според Владата на Унгарија, тоа е најголемата поединечна директна странска инвестиција во Унгарија досега. Инаку, овој најголем светски производител ја сметаше Србија како потенцијална дестинација за изградба на фабрика, но пречка беше тоа што таа не е дел од единствениот европски пазар.

КАТЛ го шири производството/Извор: Bloomberg Mercury

Во изминативе години инвестициите во производството на батерии во Унгарија достигнаа вредност од 20 милијарди евра, за кои премиерот Виктор Орбан тврди дека ќе ѝ овозможат просперитет на унгарската економија врз основа на зелената транзиција во Европа.

Доминацијата на Кина причина за геополитички тензии

Доминацијата на Кина во транзицијата кон електрични возила е најновиот извор на геополитички тензии со САД и Европа. Имено, во Брисел и во Вашингтон сега се обидуваат да ги стигнат Кинезите за да избегнат долгорочна зависност. Европската Унија (ЕУ) дополнително ги зголеми тензиите претходно со најавата за истрагата за кинеските субвенции за електрични автомобили што го преплавија пазарот. Овој потег ја приближи ЕУ до САД, кои долго време ја имаат Кина на нишан.

 

Најголемата азиска економија доминира во производството на батерии, што ги прави сите светски производители на автомобили зависни од кинеските партнери. Кинеските производители испорачуваат околу 80 отсто од батериите низ светот, поддржани од синџирот за рударство и обработка, кој сè повеќе е во нивни раце.

„Дали е изводливо целосно да се прекинат кинеските синџири на снабдување? Секако не во овој момент“, смета Иларија Мацоко, виш соработник во Центарот за стратегиски и меѓународни студии.

Со исклучок на графитот, рударството е најмалку под контрола на Кина, иако националните инвестиции во африканските рудници за литиум продолжуваат да им даваат тежина. Но, големите американски производители на автомобили, како што е „Џенерал моторс“, му се приклучуваат на бранот инвестиции во овој сектор, а земјите можат да користат договори за слободна трговија за да набават некои компоненти за електрични возила.

Во следниот чекор - рафинирањето на главните суровини за производство на батерии - е многу потешко да се стигне Кина, бидејќи таа со години ја гради својата експертиза во овој сектор. Во Кина се преработува повеќе од половина од светскиот литиум, две третини од кобалтот, повеќе од 70 отсто од графитот и околу една третина од никелот, според Меѓународната агенција за енергија.

Процесот на екстракција е обично многу загадувачки и произведува токсичен отпад. Зголемената контрола врз еколошките трошоци за екстракција на суровини и производство на електрични возила ги комплицира процесите на одобрување на секој чекор во овој дел од синџирот на снабдување.

Но Кина навистина ја покажува својата моќ кога станува збор за компонентите на батериите, поточно нивните четири клучни дела. Таа држи колу 70 проценти од светскиот производствен капацитет на катоди (делот што прима електрони) и повеќе од 80 проценти од анодите (делот што ослободува електрони за време на празнењето), како и повеќе од половина од производството на електролити и сепаратори. Овие делови се комбинирани во литиумјонските батерии, од кои повеќе од три четвртини се произведуваат во Кина, главно од само две компании – „Контемпорари амперекс технолоџи“ (Contemporary Amperex Technology Ltd. – CATL) и БИД (BYD).

Трката допрва ќе се вжешти

Податоците на терминалот на „Блумберг“ откриваат драстичен пораст на продажбата на електрични возила во изминативе пет години. „Блумберг интелиџенс“ покажува дека годинава продажбата во светот надминува над милион електрични возила месечно.

Според податоците на Меѓународната агенција за енергетика, продажбата на електрични автомобили лани забележа уште една рекордна година, и покрај прекините во синџирот на снабдување, макроекономската и геополитичката несигурност и високите цени на стоките и енергијата. Интересно е што продажбата на електрични возила растеше иако имаше пад во продажбата на вкупниот број возила (со погон на фосилни горива). 

Имено, вкупната продажба на автомобили во 2022 година беше намалена за три проценти во однос на 2021 година, а продажбата на електрични возила надмина 10 милиони минатата година, што е зголемување за 55 проценти во однос на 2021 година.

„Во текот на само пет години, од 2017 до 2022 година, продажбата на електрични возила се зголеми од околу милион годишно на повеќе од 10 милиони. Претходно беа потребни пет години, од 2012 до 2017 година, за продажбата на електрични возила да порасне од 100.000 на еден милион, што ја нагласува експоненцијалната природа на растот на продажбата на електрични возила“, укажуваат од МАЕ.

Оттаму потенцираат дека уделот на електричните автомобили во вкупната продажба на автомобили скокна од девет проценти во 2021 година на 14 проценти во 2022 година, повеќе од 10 пати повеќе од нивниот удел во 2017 година.

Овие бројки јасно покажуваат дека пазарот на електрични возила допрва ќе расте, а со тоа ќе расте и побарувачката за батерии.

Со помош на Маријана Авакумовиќ (ББА Србија) и Фиби Сеџмен, Јиншах Хог и Линда Лу (Блумберг)

 

 

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар