.webp){kind=icon}
Македонија има цел да ги намали емисиите на стакленички гасови за 82 отсто до 2030 година споредено со нивото од 1990 година. На овој начин се докажува посветеноста на земјата да ги почитува принципите на Парискиот договор и тоа претставува значителен чекор кон поодржлива, конкурентна и праведна иднина, рече министерот за економија Крешник Бектеши во своето обраќање денеска, во рамки на климатскиот самит КОП28 кој што се одржува во Дубаи, Обединетите Арапски Емирати. Тој ја презентираше Инвестициската платформа за праведна енергетска транзиција на Северна Македонија.
„Енергетскиот сектор, кој беше значаен придонесувач за емисиите на нашата земја, се наоѓа на чело на овој процес на транзиција. Владата во јуни 2023 година го усвои патоказот за праведна транзиција и воспостави структура за водење на процесот на транзиција, покажувајќи ја уште еднаш нашата посветеност и одлучност за декарбонизација на енергетскиот сектор во земјата“ рече Бектеши.
Инвестициската платформа за праведна енергетска транзиција претставува основа за инвестиции и развој на политики коишто ги здружува владата, меѓународните финансии и приватниот сектор со цел за поддршка на процесот за енергетска транзиција на земјата, што меѓу другото вклучува и инвестиции во нови капацитети на обновливи извори на енергија, како и инвестиции во мрежата и складирањето за обезбедување на сигурност во снабдувањето на електрична енергија и праведни транзициски мерки.
Блумберг Адрија
Министерот кажа дека врз основа на главните стратешки документи, програми и акциски планови, Северна Македонија има за цел да достигне 38 отсто учество на обновливите извори на енергија во вкупната бруто потрошувачка на електрична енергија до 2040 година (од 23 отсто во 2020 година). Потенцираше дека за успешно спроведување на процесот на праведна транзиција и севкупната декарбонизација, потребни се значителни инвестиции и прецизно планирање за да се обезбеди сигурност во снабдувањето со електрична енергија. Во овој процес, Северна Македонија е поддржана од мултилатералните банки за развој и партнерите донатори, а со техничка поддршка од Европската банка за обнова и развој.
„Во моментов, Владата на Северна Македонија го подготвува Инвестицискиот план во соработка со Европската банка за обнова и развој, Светска банка и ИФЦ, кој ги идентификува потенцијалните области за инвестиции и поддршка во насока на замена и пренамена на електраните на јаглен и зголемување на капацитетите на ОИЕ. Во согласност со временската рамка предвидена од страна на Климатскиот инвестициски фонд, планот е потребно да го доставиме на почетокот на следната година. Овој инвестициски план претставува и основа за поставување на Инвестициската платформа за да се мобилизираат потребните финансии во текот на периодот 2024-2030 година за праведна енергетска транзиција на земјата“ кажа министерот Бектеши.
Министерот дополни дека Инвестициската платформа е во согласност со другите стратешки документи усвоени од Владата, вклучително и Националниот план за енергија и клима, Стратегијата за развој на енергетиката на Република Северна Македонија до 2040 година, особено во однос на постепено укинување на сите капацитети на електрани на јаглен до 2030 година.
„Вкупните процени за потребните инвестиции изнесуваат 3 милијарди евра кои треба да се мобилизираат од приватни и мултилатералните банки за развој, дополнети со буџетски средства за да се постигне климатската цел. Дополнително на нив, донаторите и филантропите кои се подготвени да поддржат енергеткс транзиција, правични транзициски мерки, складирање и зајакнување на мрежата и градење капацитети, се подготвени да доделат 285 милиони евра во форма на грантови и концесиско финансирање. Исто така, се очекува дека 2 милијарди евра ќе бидат мобилизирани од приватниот сектор преку отстранување на инвестициските бариери првенствено во инвестиции во обновливи извори на енергија“ кажа министерот.
Министерот Бектеши во своето обраќање се заблагодари на претседателката на Европската Банка за обнова и развој, Одил Рено-Басо, за укажаната поддршка во процесот на развивање и дефинирање на Инвестициската платформа како и за координацијата на останатите партнери во оваа иницијатива кои ја поддржуваат Северна Македонија во процесот на енергетската транзиција и декарбонизација.
Од ЕБОР пак, денеска соопштија дека ја поддржуваат владата во развојот на платформата и ќе ја водат координацијата со меѓународните партнери.
Платформата ќе се заснова на успешна соработка со Климатскиот инвестициски фонд, кој се очекува да обезбеди до 85 милиони американски долари грантови и концесиски финансии за регионите погодени од јаглен, што е предмет на одобрување од страна на Комитетот на Фондот врз основа на подготвениот инвестициски план за забрзана транзиција на јаглен, кој Северна Македонија треба да го достави до февруари 2024 година, стои во соопштението од ЕБОР.
Блумберг Адрија
„Многу сме горди што сме партнер на Северна Македонија во оваа иновативна платформа предводена од земја, која ги спојува владините обврски, меѓународната поддршка и приватните финансии за да се забрза праведната енергетска транзиција“, рече претседателката на ЕБОР, Рено-Басо.
„Веруваме дека ова е модел за тоа како може да се пристапи до финансии потребни за климатски решенија во Северна Македонија, Западен Балкан и пошироко, и со нетрпение очекуваме да работиме тесно со владата за да го поддржиме исполнувањето на овие високи амбиции“, рече таа.
ЕБОР, лидер во финансирање на проекти поврзани со климата, чиј пристап е системски и работи заедно со земјите за да создаде инвестициска клима привлечна за приватниот сектор, го става на располагање своето долгогодишно искуство на Северна Македонија за да ги води, организира и интегрира сите меѓународни финансиски институции и донаторски партнерства за оваа платформа.
Притоа, ЕБОР има намера да го искористи своето искуство од иницијативата за праведна транзиција и нејзината поддршка за енергетскиот столб на египетскиот Nexus за храна, вода и енергија (NWFE), кој беше лансиран минатата година на COP27 во Египет и веќе испорачува значителни инвестиции со 1,8 гигавати ветер и соларен капацитет потпишан во изминатата година.
