Мал е бројот на мали фирми во Македонија во кои менаџерските структури сфаќаат дека излегувањето на светските пазари носи и соочување со огромна конкуренција, смета Данчо Димков, бизнис-советник од „Бизби солушнс“ (BizzBee Solutions), кој беше дел од панел-дискусијата „Предизвици и најдобри практики во финансискиот менаџмент за мали и средни претпријатија“ што неодамна ја организираше „Блумберг Адрија“.
Тој нагласи дека дека за интернационализација на еден бизнис, секогаш се потребни инвестиции.
„Вообичаено, расположението кај малите бизниси при ваков чекор е позитивно, а аргументите се дека фирмата оди на светскиот пазар, дека ќе добие нови клиенти од европскиот, американскиот и други пазари со огромен потенцијал и дека сѐ ќе биде мед и млеко“, рече Димков.
Данчо Димков
Тој посочи дека тоа значи дека има многу голем број компании што можат да го понудат истиот производ по многу пониска цена.
„Главната проблематика кога станува збор за светските пазари е да се увиди дека не може да се конкурира на ниво на цена односно со поевтин производ или поевтина услуга, бидејќи секогаш има компании од азиските пазари што можат да си дозволат да бидат поевтини. Затоа, мора да се конкурира на ниво на вредност, односно да се најде дополнителна уникатна вредност што конкуренцијата тешко би можела да ја украде“, рече Димков.
Тргнете од најлошото сценарио
Кога се разгледуваат и анализираат ризиците, тој посочи дека негова лична практика е секогаш да се тргне од најлошото можно сценарио.
„При анализа на инвестиција, ако вакво сценарио може да се надживее, тогаш таа вреди да се реализира. Меѓутоа, ако се влезе во инвестиција само со желба и огромни очекувањa и ако не се исполнат тие очекувања, тогаш може да дојде до разочарување во компанијата, па дури и до згаснување на компанијата ако грешката е преголема“, рече Димков.
Запрашан дали постојат успешни модели за финансиско планирање што ќе дадат прецизна слика за можните ризици, тој одговори дека постојат многу модели за планирање, со проекции и инвестициски планови, но дека во Македонија треба да се размислува едно ниво подолу, бидејќи некои од компаниите воопшто немаат планирање.
„Станува збор за компании во кои менаџерот си ја има во глава сликата за тоа што сака да прави и како да се прави, но сите вработени околу него немаат никаква информација за тоа. Затоа, битни се две клучни работи. Првата е да се има јасна слика за плановите што ќе биде споделена со вработените, за да знаат каде би се движела компанијата, а втората е дисциплината. Бидејќи има случаи кога плановите се спроведуваат како што е договорено само неколку недели, а потоа поради недисциплинирано спроведување тие пропаѓаат“, рече Димков.
На Балканот сите имаме сличен менталитет, така што кога станува збор за Македонија, не сме многу понапред или поназад кога се во прашање финансиските практики, смета Димков.
„Имав лично искуство, кога инвестирав во неколку бизниси на Балканот. Кога се правеше таканаречената дата рум за да се видат какви се финансиите и проекциите, некако Македонецот односно Балканецот како да сака да ги скрие бројките, за да не знае соседот какви бројки остварува бизнисот. Зашто ако се дознае дека има многу пари, тоа може лошо да се одрази, односно поинаку да го гледаат или, пак, да му отвори проблем. Ако никој не знае како функционира бизнисот, супер e“, рече Димков.
Тој посочи дека во Европа нема толку простор за сива зона, дека сѐ е транспарентно и сѐ е јавно.
„Има неколку македонски фирми односно индивидуалци што веќе имаат отворено европски компании. Имаше програма за е-резиденс во Естонија преку која Македонци можеа да отворат компанија во Европа. Главната финансиска мотивација за тоа беше што Македонија законски сѐ уште нема сервиси како ‘Страјп’ и ‘Пејпал’“, рече Димков.
Потребни се добри платежни механизми
Тој додаде дека ако сакаме да продаваме на американскиот или европскиот пазар, без добри платежни механизми не може да функционираме. Според него, доколку станува збор за поскапи производи што чинат пет, десет или педесет илјади евра, банкарското плаќање функционира, но не и за поевтини дигитални производи.
„Јас лично имав проблеми, пласиравме онлајн курсеви и книги. Книгата чинеше две или три евра и за да му ја продадам на Американец требаше да му издадам фактура, а тој требаше да оди во банка и да плати банкарска провизија од 30 евра за да ја плати книгата што чини три евра. Сѐ уште нема решение за тоа, освен отворање европска компанија што би имала своја сметка на ‘Страјп’ или ‘Пејпал’, бидејќи европската и американската култура е еден клик и чекаут“, рече Димков.
Тој објасни дека производите што чинат три, пет или десет евра во светот се сметаат како трансакциско плаќање и не е потребна некаква верификација.
„Тоа е сѐ уште голем проблем во Македонија, бидејќи и да сакаме да продаваме вакви дигитални производи, не сме во можност, бидејќи овие светски брендови што нудат платежни механизми сѐ уште не се поставени“, рече Димков.
Во таа насока Димков посочи дека финансиите најчесто се симптом на нешто што се случува во компанијата и дека е битно да се следи пазарот.
„Треба да се земе предвид дека дури и ако имате совршен бизнис со супер производи, пазарот лесно може да се смени. Може тоа што до пред пет години било супер атрактивно и потрошувачите го сакале, денес да не го сакаат бидејќи се смениле нивните желби. Ниту еден ЕРП-систем не може да ви го покаже тоа. Затоа, кога низ призма на финансиите анализираме колку сме продуктивни и ефикасни, мора да се погледне и на другата страна за да видиме каков е фидбекот од пазарот“, рече Димков.
Тој посочи дека силна конкуренција многу лесно може да исфрли една компанија од одреден пазар и дека за тоа е доволно да се појави посупериорен производ.
„Кога станува збор за Македонија, тие варијабли може колку-толку да се контролираат, односно да се види кои се главните играчи и конкуренти на пазарот, односно кои се алтернативните производи на пазарот. Во моментот кога се излегува на европски пазар, многу е потешко се увиди фидбекот од пазарот и кои се конкурентите бидејќи на тој пазар конкурираат играчи од целиот свет. Значи, освен ориентирање кон финансиски анализи, кои ќе покажат какви се трошоците на фирмата по производ или по ‘шрафче’, кои се директните или индиректните трошоци итн., како втора варијабла е потребно да се земе и фидбекот од пазарот за еден бизнис да биде успешен“, вели Димков.
Зборувајќи околу можноста за воведување зелени технологии, Димков се надоврза дека кога станува збор за многу голем клиент од странство, што и да побара, вообичаено се прифаќа во земјава.
„Имавме можност да соработуваме со ‘Линкдин’, кој за да се реализира соработката ни побара осигурување од милион евра. Ние најпрво не можевме да најдеме осигурителна компанија што ќе ни понуди таква услуга, но на крајот успеавме. Значи, кога се во прашање зелените технологии, ако тие станат пречка за извоз на некој голем пазар односно за голем клиент, сметам дека македонските компании многу брзо ќе се приспособат на новите барања“, рече Димков.
Зелена или не, рече тој, ако има добар поврат, тогаш инвестицијата е добра.
„Тоа значи ако се купи машина што е енергетски многу поефикасна, таа има недвосмислено добар поврат на инвестицијата. Друг аспект е ако пазарот наметне некакво барање, критериум што може да стане пречка за излез на тој пазар, тогаш искуствата покажуваат дека е многу поголема мотивацијата за адаптирање кон тоа барање“, рече Димков.
Блумберг Адрија
За предизвиците и проблемите во финансиското управување кај малите и средните претпријатија во рамките на тркалзената маса „Not so small talks“ дебатираа пет бизнис-советници. Еден од главните заклучоци од дебатата беше дека бизнис-секторот има енергија, амбиција и идеи, но често нема капацитет и знаење да направи веродостојни анализи и, следствено, да воспостави механизми што ќе бидат своевиден патоказ за одржлив раст на компаниите.
Оваа активност е поддржана во рамките на Швајцарскиот проект за модернизација што го спроведува „Свисконтакт“. Содржината што е искажана не смее да се смета дека ги одразува ставовите на донаторот и спроведувачот.
.webp){kind=icon}
