Енергетски ефикасни згради во Македонија: Колку струја може да се заштеди?

Сеопфатен попис на објекти и детална типологија на зградите во земјава се двата процеса што државата планира да ги спроведе во следниот период за зголемување на енергетската ефикасност на јавните згради. Од Министерството за енергетика за „Блумберг Адрија“ велат дека по изработката на пописот и типологијата, државата ќе изработи и долгорочна стратегија за реновирање на јавните згради со важност до 2050 година.

Изработката на ваквата стратегија е обврска што ја има и во Законот за енергетска ефикасност, кој беше донесен во 2020 година, но во практика не заживеа, па сега оди на корекција.

Тој закон предвидуваше три отсто од сите згради во државна сопственост, според катастарските податоци, да подлежат на енергетска контрола. Еден отсто треба да се реновираат на годишно ниво за да се обезбеди усогласеност со минималните стандарди за енергетска ефикасност.

Подобрувањето на енергетската ефикасност на јавните објекти е обврска што државава ја има во согласност со европските регулативи, а таму се наведува дека тие треба да послужат како пример за другите објекти и затоа овие згради треба да бидат подложени на редовни контроли и да поседуваат сертификати, кои „треба да бидат истакнати на видно место, особено во згради со одредена големина во кои се наоѓаат јавни органи, односно во кои често престојуваат граѓаните“.

Заштеди од над 65.000 евра со реновирање неколку објекти

Според сè уште актуелниот Правилник за енергетски карактеристики на згради од 2013 година, означувањето на зградите и градежните единици во поглед на нивните енергетски карактеристики вклучува одредување на енергетската класа на зградата и изработка на сертификат за енергетските карактеристики за сите јавни објекти со подна површина поголема од 250 квадратни метри. Тука спаѓаат зградите во здравствениот сектор, ученички и студентски домови, детски градинки, установи за социјални грижи, спортски сали, казнено-поправни домови, воени касарни…

„Енергетската ефикасност на јавните згради во Македонија е неблагодарно и невозможно да се оцени со еден збор. Имено, објектите потекнуваат од различни периоди, со различни системи на градба, подлежеле на различни барања во периодот на изведба, се или не се реконструирани и сл. Така што не би можело да се квантифицираат во една група“, вели во разговор за „Блумберг Адрија“ професорката на Градежниот факултет во Скопје Тодорка Самарџиоска.

 Тодорка Самарџиоска, професорка на Градежниот факултет во Скопје/Приватна архива

Некои од објектите се реновирани во последните дваесетина години во согласност со барањата што постоеле во периодот на реновирање, а заштедите на струја потоа се евидентни.

„Во општината Кисела Вода, на пример, во периодот 2008-2009 година се реновирани пет детски градинки, две училишта и административни згради и веќе во 2010 година се бележат заштеди во износ од над 65.000 евра, од заштеда на над 570 MWh енергија за греење само од нивната реконструкција. Слични искуства има и во другите општини“, вели Самарџиоска.

Во Скопје во 2022 година 32 јавни објекти поминале низ процес на енергетски контроли и добиле соодветни енергетски сертификати (меѓу кои 23 средни училишта, шест објекти од културата, ЗОО и слично).

Староста на објектот не е пресудна за енергетската ефикасност

„Хабитат Македонија“ од 2015 година спроведува регистрација на станбени згради, која вклучува собирање податоци според обврските од Законот за домување, како и податоци за основните градежни и енергетски карактеристики на станбените згради.

Во регистарот на станбени згради се евидентирани вкупно 4.935 станбени згради и 123.482 станбени единици, во вкупно 36 општини.

Сепак, официјален статистички податок за просечната старост на објектите во земјава не постои. Зградите може да се класифицираат според типологијата на градба во четири периоди и од тоа зависи грубата процена на нивната енергетска (не)ефикасност, објаснува професорката.

„За нестанбени згради и градежни единици максимално дозволената специфична годишна испорачана енергија за греење изнесува 150 kWh по квадратен метар на годишно ниво. Оваа бројка е иста за сите јавни згради, без разлика дали станува збор за детска градинка или болница, за објект во Гевгелија или во Берово и слично, што е далеку од реалната разновидност на потрошувачка на енергија. За станбените згради максималната потрошувачка треба да изнесува 100 kWh по квадратен метар годишно за да бидат во енергетска класа Ц.“, вели Самарџиоска.

Нема систем на контрола за сите јавни згради

Според Правилникот од 2013 година, сите новопроектирани згради мора да поседуваат изјава за усогласеност на основниот проект за градење или реконструкција со минималните барања за енергетски карактеристики, без која не може да добијат дозвола за градење, што значи дека сите нови згради (по 2013 година) ги исполнуваат барањата за енергетска ефикасност.

„Но не за сите постојни јавни објекти постои енергетска контрола и сертификација со која би се дефинирале реалната потрошувачка и енергетска класа на објектот. Ни претстои нов правилник за енергетски карактеристики на згради, во согласност со новиот Закон за енергетска ефикасност, кој треба да воведе уште поригорозни барања и критериуми и да ги имплементира барањата од европските директиви“, вели нашата соговорничка.

 

Енергетската иднина е во енергетската ефикасност

Зградите се смета дека создаваат околу 40 отсто од емисиите на јаглерод диоксид. Од тоа, две третини отпаѓаат на објектите за домување, а една третина на комерцијалните објекти.

„Со спроведувањето на новиот пакет мерки во Директивата за енергетска ефикасност од 2023 година, земјите од Европската Унија се обврзаа за комплетна декарбонизација до 2050 година, што подразбира нето нула емисии на CO2. Најмалку 80 отсто од постојните објекти ќе бидат сè уште во функција во 2050 година и треба да бидат реновирани во одржлива смисла“, вели таа.

Според неа, тоа значи дека мора да се разбере дека реновирањето е од суштинско значење затоа што „енергетската ефикасност e првенствено прашање на свеста на луѓето и нивната волја да ги променат воспоставените навики кон повеќе енергетски ефикасни решенија отколку што станува збор за сложени технички решенија“.

 

„Со подобрување на ефикасноста на зградите и заедниците, значително ќе ги намалиме емисиите на стакленички гасови, ќе придонесеме за поздрава и почиста животна средина, подобро физичко и ментално здравје, зголемена продуктивност и удобност, како и финансиска добивка и заштеда на пари“, објаснува професорката Самарџиоска.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар