.webp){kind=icon}
Откако таканаречените незаменливи токени (non-fungible tokens) или НФТ (NFTs), се всадија во јавната свест во 2020 година со милионски продажби на дигитални артефакти, дебатата околу нив одеше повеќе или помалку вака: „NFT се иднината на уметноста и трговијата! Не, NFT се безвредна измама! Не, NFT се од корист да направат нешто што сè уште не е сосема јасно што е!“. Во светот на дигиталните валути, ова се познати аргументи. Исто така познати се и циклусите на бумови и падови низ кој минаа NFTs, со големи пари заработени, но и изгубени на тој пат.
На пример, цената за да се приклучите на престижното друштво Bored Ape Yacht Club со купување NFT од слика на мајмун со израз на лицето како да му е многу здодевно, се искачи на 420.430 долари пред да падне за речиси 79 отсто во јуни, додека индексот JPG NFT, кој следи неколку NFT проекти, до јуни беше намален за повеќе од 70 отсто од своето основање во април.
1. Што се незаменливи токени?
Сфатете ги како дигитални сертификати за автентичност. NFT, е единствен, незаменлив идентификатор создаден од алгоритам - посебен баркод за одредено дигитално уметничко дело или колекционерско дело. Тој помага да се реши проблемот со кој долго време се соочуваат дигиталните уметници: како да се создаде ограничувачка ставка за дигиталните слики кои можат бесконечно да се репродуцираат. Уникатноста е причина (или барем една од причините) што Мона Лиза е бесценета.
2. Како функционираат?
Кога уметникот сака да го продаде своето дигитално дело, тој креира NFT кој потоа се поврзува со сопственоста на тоа специфично дело. NFT-ата се регистрирани во отворени блокчејн списи, што овозможува следење на сопственоста, увид во претходните продажни цени и бројот на постоечки копии. Безбедноста што ја обезбедува блокчејн технологијата, продажбата на лажни токени ја прави потешка отколку продажбата на лажни физички уметнички дела, иако тоа не е невозможно. Цената на еден NFT се одредува според неговата реткост и популарност. На пример, The Merge („Спојот“) е NFT направен од уметникот ПАК (PAK) кој прикажува три форми слични на Месечината на црна позадина. Тоа дело се продаде за 91,8 милиони долари во декември 2021 година.
3. Дали NFT се еден вид криптовалута?
Не, иако има некои сличности. И NFT и криптовалутите се дигитални средства и циркулираат во истиот вид на децентрализирани блокчејнови. Но, теоретски, поентата на криптовалутата е тоа што може да се користи во трансакции исто како, на пример, доларот, а она што го прави доларот корисен е тоа што банкнотите се идентични. NFT, од друга страна, е единствена креација чија цел е да ја заштити сопственоста на одредена ствар.
4. Што се случи за време на бумот?
Пред пандемијата, луѓето почнаа да наоѓаат нови употреби за NFTs како начини за продажба на спортски сувенири или специјални пропусници за пристап до настани. Потоа, NFTs собраа популарност меѓу колекционерите на кои им беше здодевно во текот на 2020 година, a веќе следната година се лансираа во височините. Уметници, познати личности и финансиски инвеститори купуваа NFTs, бум што се совпадна со порастот на цените на биткоинот и другите криптовалути. Во март 2021 година, Џек Дорси направи NFT на својот прв твит и го продаде за 2,9 милиони долари, а дигитален уметник по име Бипл (Beeple) продаде уметничко дело за 69,3 милиони долари. Bored Ape, кои буквално се колекција од анимирани мајмуни со изглед како да им е здодевно, станаа омилен аватар на славните личности на „Твитер“, па и Гвинет Палтроу и Серена Вилијамс ги споделија своите унифицирани мајмуни на социјалните мрежи. Поседувањето на NFT стана знак на препознатливост и златен билет за пристап до интимна мрежа или заедница, без разлика дали тоа е до сервер на Discord за Bored Ape Yacht Club или влез на француски филмски фестивал.
5. Што велеа критичарите?
Кога NFTs станаа популарен избор за инвестирање за оние кои сакаат да го диверзифицираат своето портфолио, некои критичари го оценија трендот како обично помодарство. Она што купувачите го добиваат, тврдеа тие, е само право за фалење со слики што секој може подеднакво добро да ги види, копира или ужива. Беа покренати прашања за тоа дали оние кои имаат корист од паралелниот бум на криптовалутите насочуваат дел од своето ново богатство за да го подигнат пазарот од чиј подем исто така би имале корист. Други тврдеа дека за секое уметничко дело, оригиналната рака на мајсторот е она што го прави вредно. А секако, имаше и дел од американската јавност кој едноставно не ја разбраше целата мешаница или зошто продавачите на NFTs добиваат милиони долари.
6. Зошто се сврте пазарот?
NFT-ата беа погодени од широк пад на цените на криптовалутите што се забрза по колапсот на стејблкоинот Terra, што ја разниша довербата на инвеститорите. Најголемиот светски NFT пазар, OpenSea, забележа пад на обемот на продажба во јуни за повеќе од 70 отсто, според Dune Analytics. OpenSea почна да отпушта персонал во јули по колапсот на крипто пазарот за да ги намали трошоците и да се подготви за долготраен пад. Вртоглав број на измами кои бришат стотици милиони долари и случаи на наводна инсајдерска трговија дополнително ја погодија индустријата.
7. Што ќе остане ако NFT балонот пукне?
Постои шанса тековниот пад да стави крај на NFT треската од 2021 година. Но, поривот за ковење пари, без разлика дали преку крипто, NFT или на друг начин, не исчезнува. NFT-ата, исто така, се покажаа корисни на неочекувани начини, како на пример при собирање средства од 600.000 долари за војната во Украина преку NFT музеј. Нивната употреба се прошири на автомобили, игри и се разбира, во метаверзумот, каде привлекоа купувачи. Yuga Labs, компанијата која го разви Bored Ape Yacht Club, лансираше парцели во метаверзумот како NFT наречени Otherdeeds, кои забележаа трансакција од 320 милиони долари кон крајот на април.
