.webp){kind=icon}
Растот на каматните стапки во Европа можеби е на работ на максимум, но за потрошувачите, бизнисите и владите кои позајмиле трилиони евра во период на ултра ниски каматни стапки, следува период на тешкотија.Иако прилагодувањето на новата ситуација е предизвик речиси насекаде, вклучително и во САД, тоа е особено шокантно во Европа, каде каматните стапки се под нулата веќе осум години. Многу должници одлучија да ја одложат отплатата со надеж дека каматните стапки повторно ќе се намалат. Но, имајќи предвид дека економиите функционираат подобро од очекуваното, тоа не е толку веројатно.
Инвеститорите предвидуваат дека следните години ќе бидат обележани со неможност за отплата и намалување на трошоците бидејќи се поголем број компании, домаќинства и државните буџети мора да продолжат да го финансираат долгот. Силен показател за промената е јазот помеѓу каматните стапки кои моментално ги плаќаат владите и компаниите и она што тие би требало да платат доколку се рефинансираат според сегашните услови. Освен за период од неколку месеци за време на светската финансиска криза, оваа разлика секогаш беше под нулата. Сега се движи околу рекордни 1,5 процентни поени.
„Ако верувавте дека 2010 година беше новото нормално со падот на каматните стапки и постојаната можност за рефинансирање, ова сега е навистина многу барачко опкружување. Ситуацијата со кредитите во Европа може да биде значително полоша отколку во САД, бидејќи имаше многу повеќе простор за прекумерно потпирање на долгови“, вели Марк Батгејт, поранешен вработен во „Голдман Сакс“, кој сега поседува своја консултантска фирма.
Bloomberg Mercury
Едноставно кажано, како што објасни економистот Милтон Фридман во 1960-тите, потребно е неизвесно време за промените во монетарната политика да влијаат на економијата.
Додека, на пример, цените на средствата како што се државните обврзници се движат во пресрет или веднаш по одлуките на централната банка, потребно е време каматните стапки да бидат вградени во долгорочните договори, цените, пазарот на трудот и на крајот инфлацијата беа многу задолжени за време на пандемијата, големиот бран на отплати започнува во 2025 година и го достигнува својот врв во 2026 година. Оние каде што повратот и ризикот се повисоки треба да отплатат повеќе од 430 милијарди долари долг во втората половина на оваа деценија, според податоците на „Блумберг“.
„Во годините на лесни пари, не се размислуваше многу за тоа како би можело да изгледа опкружувањето со високи каматни стапки. Очекуваме дека некои должници ќе бидат изложени на значителен стрес, особено кога станува збор за поагресивна структура на капитал“, смета Даниела Поли менаџера во инвестициската компанија „Оактрее Капитал“ (Oaktree.Capital).
Но, неможноста да се отплати долгот на поризичните компании нема да се приближи до стапката од 13,4 отсто, како што беше случајот за време на светската финансиска криза. На глобално ниво, за компаниите к, пикот се очекува во март следната година, на 4,7 отсто, а во Европа би можел да биде околу 3,8 отсто во средината на следната година, проценува агенцијата „Мудис“. За повеќето компании повисоките каматни стапки ќе значат помали капитални трошоци, што ќе има ефект врз економскиот раст. Компаниите од Европа, Блискиот Исток и Африка купија обврзници во првите пет месеци од оваа година со најбрзо темпо од 2009 година за да го намалат долгот и да ги намалат трошоците за камати. Некои одлучија да го продолжат рокот на доспевање на постоечкиот долг. Иако тоа значи одредено зголемување на каматата, тоа е поевтино отколку да се оди на пазар и да се бараат нови инвеститори во нов долг.
Според анализите на британската централна банка, високозадолжените компании сочинуваат 60 отсто од британскиот корпоративен долг, но само пет отсто од готовината. Ова значи дека овие компании многу веројатно ќе ги намалат инвестициите или работните места за да се одржат.
Компаниите ќе мора да бараат пари за рефинансирање можеби една година пред доспевање на долгот, во случај да мора да бараат нови извори на финансирање, според постариот партнер на „Бостон Консалтинг Груп“, Јохен Шенфелдер. Тој наведува дека во Германија веќе видел дека некои компании ги намалуваат трошоците или се вртат кон приватни инвестициски фондови доколку им треба брзо готовина.
Според него, многумина очекуваат дека некои од најважните германски економски сектори, како што се градежништвото или производството на автомобилски делови, ќе се најдат во тешкотии.
Bloomberg Mercury
„Големото прашање е дали ова ќе се прелее на добавувачите на опрема и машини, како и на личната потрошувачка“, вели Шенфелдер.Потрошувачите ќе бидат најмногу погодени од зголемувањето на трошоците за отплата на станбените кредити, а во многу земји порастот на каматите се уште не се прелил на месечни рати. На крајот на јуни ефективната каматна стапка на хипотекарните заеми во Обединетото Кралство беше под три проценти, според Банката на Англија.
Шведска може да биде добар барометар во оваа смисла. Новите хипотекарни должници се сведоци на удвојување на трошоците за позајмување во споредба со нивоата на приходи од десет проценти минатата година, што е највисоко ниво во последните десет години. Тоа предизвика остар пад на цените на недвижностите и проблеми со неликвидноста на градежните компании.
Друг потенцијален проблем е фактот што повеќе периферни економии како Португалија и Италија имаат висок процент на хипотеки со променлива стапка.
„Ова е еден од главните ризици што ги носи монетарната политика во однос на економскиот пад бидејќи најмногу страдаат најслабите економии“, пишуваат аналитичарите на Банката на Америка.Тешкотиите поради зголемувањето на каматите веќе ги чувствува државата. Оваа година, земјите оценети од „Фич“ мора да отплатат само камата од 2,3 трилиони долари, што е зголемување од 50 отсто за пазарите во развој до 2020 година.
Bloomberg Mercury
За земји како Обединетото Кралство, каде четвртина од државниот долг е поврзан со инфлацијата, товарот е уште поголем. Минатиот месец, трошоците за сервисирање на каматите во јули беа највисоки откако се достапни историските податоци за тој месец.
Товарот што го чувствуваат владите полека се прелева на пониските нивоа на власт, па експертите советуваат да се одложат долгорочните програми за задолжување додека не се намалат инфлацијата и каматните стапки.
Ниту шефот на Банката на федерални резерви, Џером Пауел, ниту претседателката на Европската централна банка, Кристин Лагард, во нивните последни јавни настапи не посочија дека каматните стапки би можеле да почнат да паѓаат наскоро, туку дека тие би можеле да останат на повисоки нивоа доволно долго додека не се намали инфлацијата
„Должината на периодот на повисоки капитални трошоци и рестриктивна монетарна средина е многу поважна за должниците отколку всушност податоците што ќе бидат највисокото ниво на каматни стапки“, вели Аманда Линам од инвестициската компанија „БлакРок“ (BlackRock).
