Конкуренцијата притиска: Банките во трка по клиенти

Намалени каматни стапки за новите кредити, ослободување од разни трошоци кај станбени кредити, фиксни каматни стапки за време на целиот период на отплата, одобрување кредити онлајн... се само дел од погодностите што ги нудат домашните банки во моментов во борбата за клиенти на пазарот. Откако Народната банка (НБРМ) почна да ја олабавува монетарната политика во септември 2024 година, деловните банки следствено почнаа да ги намалуваат каматните стапки за кредитите, па така, во јануари 2025 година просечната каматна стапка на вкупните кредити е намалена на месечно и на годишно ниво за 0,09 п.п. и 0,34 п.п., соодветно, и изнесува 5,21 проценти, според најновите податоци на НБРМ.

Просечната каматна стапка на новоодобрените кредити во јануари оствари месечен раст од 0,28 п.п. и изнесува 4,70 проценти, при годишен пад од 0,52 п.п. 

Од централната банка велат дека деловните банки во основа ги следат нејзините сигнали при одредувањето на каматните стапки, но се водат и од сопствените политики земајќи ги предвид и факторите на конкуренција, ликвидност, ризици, а битни се и договорните услови во однос на каматните стапки.

„Ние постепено и мошне претпазливо го започнавме циклусот на нормализирање на монетарната поставеност. Во однос на понатамошните промени во домашната монетарна политика ќе бидат клучни два сегмента. Првиот е инфлацијата, а вториот значаен сегмент е девизниот пазар. Исто така, дополнителен фактор со оглед на нашата поврзаност со ЕУ е поставеноста на ЕЦБ. Народната банка секако ќе продолжи да го следи развојот на економските услови и, во зависност од нив, ќе ги приспособува своите политики и инструменти, за да обезбеди континуитет во одржувањето на макроекономската и финансиска стабилност“, изјавија за „Блумберг Адрија“ од НБРМ.

Само кај една од пет банки монетарната политика влијае врз каматите

За тоа колку банките ги следат сигналите од НБРМ, а колку други фактори влијаат врз каматните политики, најдобар показател е анкетата за кредитната активност што централната банка ја прави меѓу банките за секој квартал. Па така, во најновата анкета, за последниот квартал од 2024 година, во делот на кредитирање компании, банките укажале на натамошно нето-олеснување на вкупните услови за одобрување кредити, послабо во споредба со претходниот квартал. За првиот квартал од 2025 година банките очекувале натамошно, но поумерено нето-олеснување на кредитните услови за одобрување корпоративни кредити.

Само 20 проценти од банките се изјасниле дека промените во монетарната политика влијаеле делумно врз нивната каматна политика (19,9 проценти во претходниот квартал), додека 67 проценти укажале на нејзино незначително влијание (68 проценти во претходната анкета). Во оваа анкета околу 13 проценти од банките одговориле дека промените во монетарната политика не влијаеле воопшто врз нивната каматна политика, слично како и во претходната анкета. Банкарите укажале на нето-зголемување на побарувачката за корпоративни кредити, посилно во споредба со претходниот квартал. За првиот квартал, пак, од 2025 година, банките очекуваат да заврши со поумерено нето-зголемување на кредитната побарувачка од страна на компаниите.

Во делот на кредитирање домаќинства, банките овој пат укажуваат на нето-олеснување на вкупните кредитни услови кај домаќинствата во споредба со претходниот квартал. Засилено нето-олеснување на кредитните услови очекувале и за првиот квартал од 2025 година. Од аспект на поединечни кредитни услови, се забележува поумерено нето-олеснување кај каматните стапки на станбените кредити и позасилено нето-олеснување кај потрошувачките кредити. Кај станбените кредити, банките одговориле дека провизиите и натаму придонесуваат за нето-олеснување, но послабо. Кај преостанатите услови за кредитирање, и кај станбените и кај потрошувачките кредити, нема промени во однос на претходниот квартал.

Во однос, пак, на факторите што предизвикуваат промена на условите за одобрување кредити на домаќинствата, банките укажуваат дека „конкуренцијата од другите банки“ и натаму е главниот фактор што придонесува за нето-олеснување на кредитните услови кај станбените и потрошувачките кредити, но поумерено во споредба со претходниот квартал.

Кај одобрувањето кредити за домаќинствата, за разлика од кредитирањето компании, најголем број банки се изјасниле дека промените во монетарната политика не влијаеле воопшто врз каматната политика, односно 47 проценти од нив (33 проценти во претходната анкета). Околу 24 проценти укажале дека промените во монетарната политика делумно влијаеле врз нивната каматна политика (37 проценти во претходната анкета). Истовремено, околу 29 проценти од банките укажале дека промените во монетарната политика влијаеле незначително врз нивната каматна политика во овој период (30 проценти во претходната анкета). Овие бројки укажуваат на тоа дека кај банките сѐ помалку има влијание основната каматна стапка на НБРМ во поглед на одредувањето на каматите кај кредитите за население.

Depositphotos

 

„Факт е дека каматните стапки за кредитирање на населението и за дел од корпоративниот сектор во Македонија се релативно пониски не само во однос на регионот туку и пошироко. Конкуренцијата меѓу банките може да доведе до натамошно минимално намалување на каматните стапки“, велат од Комерцијална банка. Но, од друга страна, според нив, повторното покачување на инфлацијата и инфлаторните притисоци по разни основи може да доведат и до воздржување од натамошно намалување на каматните стапки на глобално ниво, дури и до движење на каматните стапки во обратен правец.

Геополитичките тензии и климатските промени најголем ризик за инфлација

„Глобално гледано, двоцифрената инфлација е минато, но сѐ уште се забележуваат раст на цените на услугите и неизвесности поврзани со цената на храната. Според некои аналитичари, временските промени и неочекуваните настани може да имаат негативно влијание. Не смее да се заборави и фактот дека промената во политичкиот врв на САД има значајно влијание врз геополитичките и економските односи во светот“, коментираат од Комерцијална банка.

Од НБРМ велат дека досега е евидентно намалувањето на инфлациските притисоци. Од двоцифрени стапки во 2022 година, домашната инфлација во 2024 година е сведена на 3,5 проценти.

„За годинава очекуваме натамошно постепено забавување на инфлацијата и на среден рок нејзино постепено сведување на историскиот просек. Се разбира, ова очекување се базира нa одредени претпоставки, како што е стабилизирање на цените на храната и на енергијата на светските пазари, како и отсуство на поголеми притисоци врз цените од растот на платите, апсорбирање дел од трошоците преку профитните маржи и натамошно опстојување на ефектите од досега спроведените мерки за стабилизирање на цените“, велат од Народната банка. Сепак, и оттаму истакнуваат дека ризиците околу движењето на инфлацијата остануваат и понатаму. Тоа се гледа и по движењето на инфлацијата од септември 2024 наваму, со тоа што од августовските 2,2 проценти, во јануари се искачила на 4,9 проценти. 

„Како надворешни фактори што би можеле да предизвикаат нагорни притисоци врз инфлацијата и натаму би ги издвоиле продолженото траење на геополитичките тензии и климатските промени, кои влијаат врз цените на примарните производи, а како дополнителен ризик е и зголемената неизвесност кај трговските политики, што може да се одрази врз натамошно зголемување на трговските бариери. Секако неопходно е следење на агрегатната побарувачка, особено во услови на затегнат пазар на труд“.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар