.webp){kind=icon}
В понеделник, 5 декември, ќе стапи во сила осмиот пакет санкции на Европската Унија (ЕУ) против Русија, што значи дека повеќе нема да може да се испорачува руска нафта по морски пат. Оваа мерка ќе ја погоди и Србија, која увезува руска нафта, а санкциите ќе се однесуваат и на целата друга нафта преку Јадранскиот гасовод (ЈАНАФ). Тоа значи дека увозот на руска нафта, која во моментов е најевтина на пазарот, од понеделник нема да биде можен во Србија.
На почетокот на октомври, претседателот Александар Вучиќ изјави дека Западен Балкан може да биде изземен од оваа мерка, односно дека ЕУ пред 1 декември треба да одлучи дали Хрватска ќе може да продолжи да увезува руска нафта по морски пат, а потоа да ја испорачува кон државите од регионот.
Со оглед на тоа што помина 1 декември, а од Брисел не стигна одлуката за изземање на Западен Балкан, сосема е извесно дека Србија ќе остане без руска нафта со стапувањето во сила на оваа мерка.
Тоа за „Блумберг Адрија“ го потврди Министерството за рударство и енергетика, кое посочи дека Србија ќе продолжи да увезува нафта од другите земји од кои увезувала досега и дека безбедноста на снабдувањето нема да биде загрозена
„По 5 декември, кога ќе стапи во сила осмиот пакет санкции на ЕУ против Русија, повеќе нема да може да се испорачува сурова нафта со потекло од Русија преку гасоводот ЈАНАФ, но треба да се нагласи дека нема ограничување на снабдувањето со сите други видови сурова нафта што се достапни на слободниот пазар и нивниот непречен транспорт од страна на ЈАНАФ до домашната рафинерија. Сето ова укажува дека безбедноста на снабдувањето на домашниот пазар во ниту еден момент не е загрозена“, велат од Министерството.
Минатата година увозот на руска нафта во Србија не сочинуваше ниту 20 отсто од вкупниот увоз, а најголем снабдувач на нафта на Србија со години е Ирак. Увозот на ирачката нафта киркук лани изнесувал околу 50 проценти.
Според податоците на Министерството за рударство и енергетика доставени до српската редакција на „Блумберг Адрија“, во 2021 година увезената сурова нафта од Ирак учествувала со 47 отсто, од Русија со 16 отсто, од Казахстан со 11 отсто и од Норвешка со три отсто. Минатата година биле преработени 23 отсто од домашната сурова нафта.
Руската нафта е најевтина на пазарот оваа година, бидејќи се намали и побарувачката за неа од европските земји што одлучија да ја казнат Русија за војната во Украина. Сепак, поради поволната цена, Србија годинава го зголеми увозот на руска нафта.
Според податоците на компанијата „Аргус медија“, руската нафта урал, која ја увезува и Србија, минатата недела на пазарот се тргуваше по цена од 52 долара за барел. Оваа цена е и до 30 долари пониска од цената на американската нафта ВТИ и нафтата брент, кои се користат како репер за купување на главните финансиски пазари. Цената на нафтата ВТИ во моментов е околу 80 долари за барел, а на брент околу 85 долари за барел.
Професорот Горан Радосављевиќ од универзитетот ФЕФА не очекува дека по забраната ќе има недостиг од нафта во Србија, со оглед на тоа што на светскиот пазар има доволно нафта поради намалувањето на глобалниот економски раст. Дополнително, тој верува дека Србија ќе може да го компензира недостигот од Русија на пазарот.
Сепак, тоа укажува дека веќе можеше да се почувствува недостигот од нафтени деривати.
„Не очекувам дека кај нас ќе се почувствува недостиг од нафта, мислам дека многу повеќе ќе се почувствува недостигот од деривати, а тоа се чувствува и низ цела Европа, бидејќи Европа увезуваше и големи количества дизел од Русија“, изјави Радосављевиќ за „Блумберг Адрија“.
Тој објаснува дека Србија не ја поврзала цената на горивата со цената на нафтата, туку со цената на дизелот ФОБ медитеран.
„Во Медитеранот има недостиг од дизел, затоа дизелот е поскап и затоа цената кај нас е повисока, во секој случај тоа може да доведе до целосен недостиг од дизел во следните два-три месеци, кога почнува забраната“, смета Радосављевиќ.
Од 5 февруари санкциите на ЕУ ќе го запрат и увозот на дизел и други рафинирани производи од Русија по морски пат. Европа сè уште многу се потпира на Русија за увоз на дизел и има помалку од десет недели додека санкциите не ја блокираат оваа трговија.
