.webp){kind=icon}
За нешто повеќе од три недели, од 4 февруари, испораките на руски дизел во Европската Унија по морски пат веќе нема да бидат можни.
Дали е веќе јасно како ќе се одвиваат работите потоа? Кој ќе ја замени Русија како главен снабдувач? Дали ќе има недостиг од дизел на пазарот?
Минатата година ЕУ увезе 220 милиони барели дизел од Русија, а ова гориво е клучно за многу сегменти од економијата. Тоа би биле приближно 14 илјади олимписки базени целосно исполнети со дизел.
Постигнат е одреден напредок за замена на рускиот дизел. Во 2021 година, повеќе од половина од поморските пратки за ЕУ и Велика Британија доаѓаа од Русија. До декември минатата година обемот падна на околу 40 отсто, благодарение на растот на увозот од Саудиска Арабија и Индија.
„Изгубените руски количества ќе бидат заменети“, вели Јуџин Линдел од специјализираната консултантска компанија „Фактс глобал енерџи“ (Facts Global Energy).
Но нема гаранции.
Најверојатно место од каде што ЕУ би можела да добие повеќе дизел е Блискиот Исток. Покрај тоа, оваа област е релативно блиску, особено за медитеранските земји. Компанијата „Абу Даби нешнел оил“ (Abu Dhabi National Oil) веќе има склучено договор за испораки во Германија.
Индија и САД ги зголемија испораките на дизел во ЕУ во последните недели.
Но може да излезе дека потенцијално најважниот снабдувач, иако индиректно, е Кина.
Русија сè уште е најголемиот снабдувач на дизел во ЕУ
„Кинеската политика ги менува правилата на игра. Таа земја го има клучот за вишокот капацитет за рафинирање на глобално ниво“, вели Марк Вилијамс од глобалната енергетска консултантска компанија „Вуд Мекензи“ (Wood Mackenzie).
Транспортот на дизел од Кина е силно зголемен во последните месеци. Иако само некои од овие испораки завршуваат во Европа, кинескиот дизел ја подобрува понудата во Азија, ослободувајќи ги количествата од другите производители, кои потоа би можеле да завршат во Европа.
Извозот на дизел од Кина може да изнесува меѓу 400 и 600 илјади барели дневно во првата половина од годинава. Ова е приближно на количеството што сега ќе го загубат ЕУ и Велика Британија поради прекинот на увозот од Русија.
Сепак, треба да се забележи дека во некои моменти Кина ѝ даде приоритет на животната средина пред профитот од извозот на дизел, па тоа може да се повтори.
Постои уште една причина за загриженост. Дали санкциите на ЕУ против Русија ќе доведат до целосно исчезнување на рускиот дизел од светскиот пазар?
Ако Русија не најде други купувачи, може да го намали производството, што потоа ќе ја намали понудата на глобално ниво и ќе ги зголеми цените.
Линдел очекува руското производство на дизел да се намали во февруари и март поради ремонт во рафинериите и првичното влијание на санкциите.
Дури и ако има доволно купувачи за руски дизел, транспортот од Русија може да биде предизвик, бидејќи многу бродски компании не сакаат да бидат под санкции од Западот.
Имено, групата Г7 моментално дебатира по која цена да ја ограничи можноста за купување руски дизел на светскиот пазар доколку има желба да се избегнат санкциите, како што тоа е веќе направено со суровата нафта. Компанијата „Аргус медија“ (Argus Media), која се занимава со анализа на податоците за цената на нафтата и нафтените деривати, на крајот на минатата година го процени рускиот дизел на околу 124 долари за барел, што е за околу четири долари повеќе од дизелот што не е од Русија.
Доколку ограничувањето на цената е многу пониско од пазарната, многу танкери нема да можат да превезуваат руски дизел доколку сакаат пристап до услугите на земјите од Г7, како што се, на пример, осигурителни услуги.
Не треба да се игнорираат и прашањето колкава ќе биде побарувачката на дизел во ЕУ.
Топлото време во Европа во почетокот на зимата помогна да се намали потрошувачката, на пример на нафтата за греење, која исто така е еден вид дизел-гориво. Паднаа и цените на природниот гас, што теоретски на рафинериите им го поевтинува производството на висококвалитетен дизел.
Економското забавување, исто така, постепено ја намалува побарувачката за дизел во Европа. Според Бенедикт Џорџ од „Аргус“, побарувачката за дизел во ЕУ е намалена за пет отсто на годишно ниво, а за време на рецесијата во 2008 година најголемиот пад бил 10 отсто.
Не треба да се потценува ниту улогата на земјите посредници, како Турција. Таа теоретски може да увезува големи количества руски дизел, што во моментот го прави во значителна мера, и да го користи за домашниот пазар. Дизелот што не е од руско потекло и се преработува во нејзините рафинерии може да ѝ се продава на ЕУ по повисока цена.
Во секој случај, колку е поголема побарувачката, а руското производство на дизел помало, толку работите ќе станат покомпликувани.
