ИЕА: Веројатно нема да се јави недостиг од критични минерали

Се намалува веројатноста недостигот од метали за батерии и од други критични минерали да ја спречат транзицијата кон економија со ниска потрошувачка на јаглерод, вели Меѓународната агенција за енергија (ИЕА) во новиот извештај за следење на порастот на инвестициите во рударскиот сектор.

Инвестициите во индустријата се зголемија за 50 проценти во текот на изминатите две години, поттикнати главно од зголемувањето на проектите за литиум, а голем број новонајавени проекти покажуваат дека понудата го достигнува очекуваниот бум на побарувачката до крајот на деценијата, се вели во извештајот објавен денеска.

Пред две години, агенцијата предупреди дека зголемената побарувачка за критични минерали за време на енергетската транзиција носи ризик од создавање огромен недостиг од литиум, кобалт, бакар и никел. Имаше слични предупредувања од банките, консултантите, трговските куќи и самите компании од рударството, но ИЕА сега вели дека вложувањето во нови рударски проекти помага да се затвори долгорочниот јаз меѓу понудата и побарувачката.

„Оценивме каква е состојбата откако беше вклучен алармот и сметаме дека владите и компаниите одговорија на оваа прилично предизвикувачка ситуација“, рече Фатих Бирол, шеф на ИЕА.

„Сите знаеме дека рударските проекти често се соочуваат со одложувања - има проблеми со дозволите и пречекорувања на трошоците - но сликата од инвестициска гледна точка е прилично охрабрувачка“, додаде тој.

Иако е далеку од сигурно дека сите најавени проекти ќе се реализираат, неодамнешните инвестиции покажуваат дека пазарите на капитал ја вршат својата работа помагајќи да се стимулира понудата, рече Бирол.  Ако сите тие успеат да влезат во производство, би било доволно да се задоволат речиси 75 отсто од понудата потребна за исполнување на барањата за нето нула во светот во 2030 година, рече тој. Тоа е повеќе од околу 50 проценти во извештајот за 2021 година.

Недостиг од бакар

Иако извештајот е добра вест за климата и производителите на автомобили кои се соочија со зголемените цени на металите на батериите минатата година, ИЕА исто така соопшти дека политичките напори за диверзификација на глобалните резерви досега биле неефикасни. Кога станува збор за рафинирањето и преработката на некои суровини, понудата стана географски поконцентрирана. На пример, 90 проценти од новите проекти за рафинирање на никел следени од ИЕА се наоѓаат во Индонезија.

И инвестициите во рударството не се рамномерно распределени, а светот сè уште може да се соочи со недостиг од бакар, освен ако не се зголемат инвестициите, рече тој. Пазарот на бакар е многу поголем од оној на литиумот, никелот и кобалтот и неговата широка примена во секторите за обновлива енергија и електрични возила поттикна неколку слични предупредувања во последниве месеци. И покрај тоа, „Ситигруп“ соопшти дека инвеститорите го претпочитаат овој метал кога се во прашање инвестициите во енергетската транзиција, тренд што ќе ги зајакне можностите за собирање средства за нови рудници за бакар.

„Гледаме дека има зголемена потреба за бакар, бидејќи побарувачката расте многу силно“, рече Бирол. „На среден рок, балансирањето на понудата и побарувачката на бакар може да биде прилично предизвикувачко“, додаде тој.