.webp){kind=icon}
Микела Соуса, позната како Лил Микела, е тинејџерски поп-феномен. Оваа 19-годишна, половина Бразилка, половина Шпанка, е модна инфлуенсерка, поп-ѕвезда и борец за општествени промени. Моментално има 2,6 милиони следбеници, а нејзината голема популарност некогаш ѝ обезбеди место меѓу „25-те највлијателни луѓе“, според магазинот „Тајм“, во 2018 година. Исто така, Микела соработувала со модни брендови како „Прада“, „Келвин Клајн“ и други. Сепак, Микела Соуса не е човечко суштество. Во извештајот за трендовите на Инстаграм за 2023 година се тврди дека виртуелните инфлуенсери имаат подобар ангажман на нивните следбеници поради следните фактори: подобриот изглед на содржината, целосната контрола на содржината од страна на брендовите и растечкиот пазар на дигиталната мода.
Париската модна недела започна денеска. На прво место е „Скиапарели“, што има смисла бидејќи неговите ревии за висока мода секогаш се настан. „Кристијан Диор“ и „Џамбатиста Вали“ исто така се претставуваат на првиот ден. Вториот ден го отвора „Шанел“, а потоа „Александре Вотиер“ и „Армани Приве“. „Ели Сааб“, „Жан Пол Готје“, „Виктор и Ролф“ и „Валентино“ се појавуваат на третиот ден, додека „Мазон Маргиела“ го затвора настанот на последниот ден. Кога станува збор за машката мода, сите со нетрпение чекаат да видат што ќе смисли овој пат нивниот креативен директор Фарел Вилијамс. Но во модните кругови сè почесто се поставува прашањето кој ќе се појави во сите овие креации: вистинските модели или нивните аватари.
Неодамна случај кога вистински модел беше заменет со неговата виртуелна верзија отвори низа прашања што ја вознемируваат модната и манекенската индустрија, но и пошироката јавност. Имено, Шерин Ву, тајванско-американска манекенка, не побарала пари за да учествува на ревија на познат дизајнер на крајот на минатата година. Манекенката од Калифорнија сакаше да учествува за да го изгради своето портфолио. Таа беше вчудовидена неколку дена подоцна, кога виде видео од модната ревија објавено на инстаграм-профилот на модниот дизајнер. Таму беше таа, шеташе по пистата во црн фустан на Мајкл Костело. Но, тоа не беше Ву: нејзиното лице беше заменето со лице на бела жена што не ја препозна. Случајот го одразува брзиот пораст на употребата на вештачката интелигенција во модната индустрија вредна 2,5 трилиони долари, промена што некои ја сметаат за пресудна, според новинарот на „Блумберг“ Риди Сети во авторски текст што истражува дали вештачката интелигенција се заканува да ги турка вистинските луѓе од светот на манекенството.
Многу брендови веќе соработуваа со компании за манекенство базирани на вештачка интелигенција и наведуваат дека една од придобивките е можноста за прикажување на нивните производи на разновидна група модели. „Левис“, на пример, користи дигитална технологија на близнаци за да ги подобри вклопувањето и квалитетот на фармерките. Компанијата создава виртуелни копии на телата на своите клиенти за да создаде персонализирани фармерки што подобро се вклопуваат и се поудобни за носење. Дополнително, „Левис“ користи дигитални близнаци за да симулира како ќе изгледаат неговите фармерки по повеќекратно перење, осигурувајќи дека го одржуваат квалитетот со текот на времето.
„Барбери“ создава виртуелни копии на своите продавници и производи, дозволувајќи им на клиентите да истражуваат колекции и да ги приспособат своите производи во возбудлива дигитална средина.
Сепак, сето ова потенцијално влијае на побарувачката за човечки модели. Дополнително, додека не се целосно заменети, некои модели се загрижени дека компаниите со вештачка интелигенција би можеле да ги користат нивниот имиџ и сличност без нивно знаење. Вештачката интелигенција претставува предизвик за авторските права, како што претходно објави „Блумберг Адрија“, но кога станува збор за манекенството ситуацијата станува уште покомплицирана.
Што велат законските прописи за тоа ја прашавме адвокатката Јасмина Ѓокиќ од Белград. „Во моментов вештачката интелигенција како феномен во секојдневниот живот станува значајна област во сегментот на правната регулатива и нејзината примена“.
Овој технолошки феномен значително влијае на животот и деловните текови и доведува до нови деловни можности што досега не беа познати.
Она што заедно го создадоа Ева Херцигова и компанијата „Мета“ е најдобар пример.
Со создавањето аватар на Херцигова, кој е реплика на целото нејзино тело, а не само на нејзиното лице, компанијата „Мета“ понуди нова алатка што може да се користи во кампањи во модната индустрија.
За оваа алатка Херцигова даде недвосмислена согласност и претпоставувам дека се согласила и склучила договор со компанијата „Мета“, која го регулира нивниот однос во однос на нејзиниот аватар.
Разумно е да се претпостави дека на овој начин таа отвори ново поглавје за наплатување за користење аватари во модната индустрија, како на дигиталните компании, така и на личноста по чиј модел е создаден аватарот.
Надоместокот за користење на аватарот ќе го плати корисникот во согласност со договорот постигнат од дигиталната агенција и лицето од чија слика е креиран аватарот.
Depositphotos
Претпоставката е дека можеби големите имиња ќе бидат ексклузивни сопственици на нивните аватари, додека не толку силните имиња во светот на манекенството на поинаков начин ќе ја регулираат употребата на нивната сличност како основа за создавање аватари. Примерот на Херцигова во светот на манекенството најверојатно ќе предизвика основани барања за потпишување анекси на договорите во агенциите во кои правото на сопственост и надоместокот за користење на аватарот на секој модел ќе се дефинираат поединечно.
Економската заднина е јасна: таму каде што човечките модели можат да започнат од 35 долари на час, а денешните врвни модели можат да бараат десетици илјади долари во еден ден, една агенција нуди користење на своите модели со вештачка интелигенција за 29 долари месечно.
Едвард Сноуден е поранешен американски разузнавач, кој стана познат кога во 2013 година ги откри тајните на американската влада за масовното следење на комуникациите на граѓаните преку програмата за електронско следење на комуникациите што ја спроведува Агенцијата за национална безбедност (НСА). Сноуден беше вработен како подизведувач за НСА и објави документи што ја открија обемната шпионска активност на американската влада, предизвикувајќи контроверзии низ светот околу приватноста, надзорот и уставните права.
Тој рече: „Тврдењето дека не ви е гајле за правата на приватност бидејќи немате што да криете не се разликува од тврдењето дека не се грижите за слободата на говорот затоа што немате што да кажете“.
Кога станува збор за регулирањето на правото на користење на ликот на вистинска личност, во прашање се приватноста и контролата. А контролата е луксуз. Затоа што е тешко да се добие.
Сепак, некои во индустријата веќе ја гледаат употребата на „личности“ генерирани од вештачката интелигенција како прекршување на нивните права на име, слика и сличност, и тоа не без причина.
Во 2022 година, Институтот за компаративно право објави мошне обемно истражување на група автори (Прља, Гасми, Кораќ), „Човекови права и вештачка интелигенција“, во кое подетално е објаснета правната регулатива на ЕУ, а се наведува дека, и покрај ова, кога станува збор за создавање дигитални близнаци врз основа на вистински луѓе, оваа регулатива е недоволно прецизна и дека е потребна дополнителна работа за целосно да се дефинира оваа област. Се чини дека правната наука не може да биде во чекор со технолошкиот развој и сите применливи нови случаи што се појавуваат речиси секојдневно.
Нашата соговорничка потврдува дека во моментов нема јасни законски одредби што би важеле за конкретна ситуација, но доколку аналогно се гледа на работите, таа вели дека одредбите од Законот за авторското право и сродните права може да се применуваат на конкретна ситуација.
„Поради сивата зона поврзана со експлицитно недефинирани термини и регулирана заштита, може да дојде до повреда на правото на користење на ликот на лица, особено ако станува збор за лица што се починати, што отвора етички прашања во рамките на законските прописи“, објаснува Ѓокиќ, но додава дека смета дека наследниците, доколку ги има, многу брзо реагираат и бараат заштита на ликот на славниот предок и дека, според принципот на домино-ефект, оваа област ќе мора многу брзо да се регулира јасно и темелно.
Да се надеваме дека е така, бидејќи ова не е само прашање на компензација на авторски права, ниту станува збор само за познати личности, туку има и голем број етички и филозофски прашања околу идејата за создавање дигитални клонови на анонимни луѓе, вклучувајќи и прашања за идентитетот, приватноста, автономијата и моралните импликации. На пример, има сè повеќе дигитални стартапи што нудат бесмртност создавајќи дигитален клон на вистинска личност преку собирање слики, објави, ставови и однесување на вистински луѓе, да речеме на Фејсбук, како што е случајот со еterni.me. Како што е објаснето на страницата, се генерира аватар што ја имитира вашата личност и може да реагира, да им дава информации и совети на вашето семејство и пријатели по вашата смрт. Некако како разговор на Скајп од минатото.
Основачот на еterni.me, Мариус Урсаче, вели дека идејата е инспирирана од концепти како што се сингуларноста и „преземањето на умот“ на Реј Курцвеил, четботови, телевизиски серии како „Black Mirror“ и филмови како „Her“, пренесува „Фест компани“.
